Thúc đẩy mô hình Khu công nghiệp sinh thái - Hướng tới phát triển kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải các-bon cho TP. Hồ Chí Minh

Ngày 11/12/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Ban Quản lý các khu chế xuất (KCX) và khu công nghiệp (KCN) TP Hồ Chí Minh (HEPZA), Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) tổ chức Hội thảo “Thúc đẩy mô hình Khu công nghiệp sinh thái - Hướng tới phát triển kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải các-bon”. Tham dự Hội thảo có đại diện Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và môi trường; Các Sở, Ban Quản lý KCN, KKT các tỉnh, thành phố; Chủ đầu tư kinh doanh, phát triển hạ tầng KCX-KCN Thành phố Hồ Chí Minh…

Cam kết mạnh mẽ trong chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh chuyển đổi xanh, giảm phát thải, phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn là một xu hướng tất yếu của các nước, các tiêu chuẩn mới trong thương mại và đầu tư quốc tế đang dần định hình theo hướng gắn thương mại và đầu tư với các tiêu chí về giảm phát thải khí nhà kính, giảm khí thải các-bon, phát triển bền vững, các tiêu chí về môi trường, chuyển đổi năng lượng,… cũng đã từng bước được ban hành tại một số nước phát triển.

Kinh tế tuần hoàn gắn với phát triển bền vững là xu hướng phát triển chung của toàn cần hóa nhằm hạn chế và loại bỏ các tác động xấu của những thay đổi của biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng đến khí quyển, hệ sinh thái, chất lượng cuộc sống,… Việt Nam là một trong những quốc gia đang đối mặt và sẽ chịu thiệt hại nặng nề do tác động bất lợi của biến đổi khí hậu. Nhận thức được những thách thức đó và để thực hiện các cam kết của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP-26), Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nhiều biện pháp ứng phó mạnh mẽ, trong đó có quy định về trách nhiệm của các thành phần kinh tế - xã hội đối với kiểm kê và báo cáo phát thải khí nhà kính, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm 9% tổng lượng phát thải khí nhà kính bằng nguồn lực trong nước và 27% bằng nguồn hỗ trợ quốc tế; cam kết đến năm 2030 sẽ chấm dứt chặt phá rừng; đến năm 2040 sẽ xóa bỏ sản xuất điện than và đến năm 2050 sẽ đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0% (Net-zero).

Phát biểu tại Hội thảo, ông Bùi Minh Trí, Trưởng ban HEPZA cho biết: Là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, do đó việc chuyển đổi mô hình phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp tại Việt Nam càng trở nên cấp thiết. Để đạt được các mục tiêu theo cam kết của Chính phủ Việt Nam, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã ban hành nhiều kế hoạch hành động như: Kế hoạch thực hiện Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030; Kế hoạch phát triển Kinh tế tuần hoàn trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030… Bên cạnh đó, KCN Hiệp Phước cũng tiếp tục được lựa chọn triển khai dự án “Nhân rộng KCN sinh thái để thực hiện kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam”, do UNIDO và Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) tài trợ. Dự án giai đoạn 2024 - 2028 bước đầu đạt được một số kết quả nhất định, hướng tới KCN sinh thái theo hướng thân thiện môi trường, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, sản xuất sạch hơn, hướng đến nền kinh tế tuần hoàn, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Trưởng đại diện UNIDO tại Việt Nam bà Lê Thị Thanh Thảo khẳng định: Việc chuyển đổi xanh và phát triển bền vững là xu thế toàn cầu, trong đó các KCN giữ vai trò then chốt bởi đây là nơi tập trung phần lớn hoạt động sản xuất. UNIDO đã hỗ trợ 7 quốc gia, bao gồm Việt Nam trong quá trình chuyển đổi khu công nghiệp theo mô hình sinh thái. Theo đó, UNIDO đã tập trung hỗ trợ các nước ở hai nhóm giải pháp: Tư vấn chính sách (xây dựng quy định pháp luật, tiêu chuẩn quốc gia, hướng dẫn kỹ thuật) và hỗ trợ kỹ thuật trực tiếp cho các cơ quan quản lý, chủ đầu tư hạ tầng và doanh nghiệp trong khu công nghiệp. Các giải pháp như sản xuất sạch hơn, sử dụng hiệu quả tài nguyên - năng lượng, cộng sinh công nghiệp giúp cải thiện cả 03 trụ cột: Kinh tế - xã hội và môi trường. Tại Việt Nam, sau hơn 10 năm đồng hành, UNIDO đang hỗ trợ 6 KCN chuyển đổi sang xanh trong giai đoạn mới của chương trình. Trong đó, 3 KCN đã tiệm cận tiêu chí KCN sinh thái. Điều này cho thấy, tiềm năng chuyển đổi sang các mô hình sinh thái của Việt Nam là rất lớn. Đây sẽ là đòn bẩy quan trọng để nhân rộng mô hình KCN sinh thái tại Việt Nam.

"Đối với TP Hồ Chí Minh, thành phố có tầm nhìn và cam kết mạnh mẽ trong chuyển đổi xanh. Nếu thành công, TP Hồ Chí Minh không chỉ duy trì vai trò đầu tàu công nghiệp - thương mại mà còn trở thành trung tâm dẫn dắt phát triển xanh của cả nước", bà Lê Thị Thanh Thảo, Trưởng đại diện UNIDO tại Việt Nam cho biết.

Mở rộng không gian phát triển các KCN sinh thái, phù hợp xu hướng kinh tế tuần hoàn

Tại Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh; sau hơn 2 năm triển khai Nghị quyết, kinh tế TP. Hồ Chí Minh đã có bước tăng trưởng, trong đó tổng giá trị sản phẩm trên địa bàn (GRDP) thành phố năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 USD, gấp 1,7 lần so với bình quân chung của cả nước...

Sau hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh đã mở rộng dư địa phát triển với diện tích 6.772,6 km², dân số là 13,6 triệu người, trong đó lực lượng lao động khoảng 7,281 triệu người, chiếm 14% tổng số lao động toàn quốc. Như vậy, sau hợp nhất với Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, TP. Hồ Chí Minh đã mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy "1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu".

Theo ông Lê Văn Thinh, Phó ban Hepza: Nghị quyết 98 (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã ban hành nhiều chính sách vượt trội so với các quy định pháp luật hiện hành. Đây là cơ sở quan trọng, giúp TP. Hồ Chí Minh tháo gỡ các điểm nghẽn tồn tại lâu nay trong triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Những cơ chế mới này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp mà còn mở ra dư địa lớn để thành phố đẩy mạnh phát triển các mô hình mới, đặc biệt là KCN xanh, KCN sinh thái, phù hợp xu hướng chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn.

Việc Quốc hội, Chính phủ và lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh dành sự quan tâm và chủ động ban hành các chính sách đặc thù cho thành phố thể hiện quyết tâm đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo hành lang pháp lý đủ rộng để thúc đẩy tăng trưởng và thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển bền vững trong thời gian tới.

Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh cũng định hướng mở rộng không gian phát triển các KCN mới, xây dựng hạ tầng hiện đại gắn với các khu đô thị công nghiệp tích hợp đầy đủ tiện ích xã hội. Việc sáp nhập 3 địa phương thành siêu đô thị tạo ra một thực thể kinh tế - xã hội quy mô vượt trội, với thế mạnh về tài chính, thương mại và hạ tầng. Mục tiêu của các KCN tại TP. Hồ Chí Minh trong thời gian tới là năng suất đầu tư bình quân đạt từ 8 đến 10 triệu USD/ha, với diện tích đất đủ điều kiện cho thuê dao động lên đến 6.500 - 6.800 ha. Thành phố sẽ tập trung thu hút các dự án quy mô lớn, có giá trị gia tăng cao và tác động lan tỏa mạnh.

Cũng tại Hội thảo, ông Nguyễn Việt Hưng, Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính chia sẻ những điểm mới Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 35/2022/NĐ-CP ngày 28/5/2022 của Chính phủ quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế theo hướng sát với điều kiện thực tế, giảm hồ sơ thủ tục hành chính, được ưu đãi thuế… nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển đổi KCN sinh thái.

Tại phần tọa đàm, bà Nguyễn Trâm Anh, Quản lý Dự án Quốc gia, Chương trình GEIPP Việt Nam, UNIDO cho biết: Hội thảo lần này là một trong những bước tiến quan trọng trong quá trình chuyển đổi của KCN Hiệp Phước sang mô hình KCN sinh thái trong tình hình mới và cũng được xem là cơ hội để lắng nghe ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, lĩnh vực quy hoạch, môi trường, sự tham gia góp ý kiến từ phía cộng đồng doanh nghiệp; từ đó là cơ sở để tiếp tục kiến nghị các Bộ, ngành điều chỉnh chính sách, quy định phù hợp với thực hiện chuyển đổi các KCN hiện nay.