Tiếp tục phát huy tài năng trẻ trong nghiên cứu khoa học

Ngày 28/7/2022 tại Hà Nội đã diễn ra “Hội nghị các Nhà khoa học trẻ và ra mắt Câu lạc bộ ngành Tài nguyên và Môi trường”, do Tổng cục Khí tượng Thủy văn, Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, Đoàn Thanh niên Bộ TN&MT phối hợp tổ chức, với sự tham gia của 200 các nhà nghiên cứu khoa học trẻ đến từ các Viện, Trường, các đơn vị quản lý trong và ngoài. Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp và trực tuyến với gần 1000 điểm cầu truyền hình tại 7 sở, ngành thuộc 63 tỉnh, thành phố, các Trường Đại học có ngành đào tạo liên quan đến lĩnh vực tài nguyên và môi trường. Đây là một sự kiện nằm trong chuỗi các sự kiện hoạt động thiết thực hướng đến chào mừng Kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Bộ Tài nguyên và Môi trường (05/8/2002 - 05/8/2022). Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân đã dự và chỉ đạo Hội nghị.

Thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu trong giới trẻ

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân nhấn mạnh, vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đã được khẳng định trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng và được thể hiện xuyên suốt trong các mục tiêu của Kế hoạch hành động quốc gia, là công cụ then chốt trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững; đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, giải quyết các thách thức trên mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội.

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân phát biểu tại Hội nghị

Văn kiện Đại hội XII của Đảng khẳng định, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong các đột phá chiến lược quan trọng nhất tiến tới phát triển nhanh, bền vững. Đồng thời yêu cầu: “Có thể chế, cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội, thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ; nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ một số công nghệ mới, hình thành năng lực sản xuất mới có tính tự chủ và khả năng thích ứng, chống chịu của nền kinh tế; lấy doanh nghiệp làm trung tâm nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, ứng dụng công nghệ số. Phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo”.

Theo Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân, Việt Nam đang đứng trước cuộc cạnh tranh về KH&CN. Do đó, việc thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học trong giới trẻ để góp phần kiến tạo một tương lai xanh là hết sức cần thiết. Việt Nam đã trải qua các giai đoạn phát triển mạnh mẽ, đến nay là giai đoạn cần có sự bứt phá hơn; tuy nhiên, chúng ta không thể bứt phá bằng tài nguyên thiên nhiên và lao động giá rẻ mà cần phải dựa vào khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Để làm được điều đó, có rất nhiều điều phải chuẩn bị như: chuẩn bị nguồn lực từ sớm, từ xa, chú trọng đào tạo từ các thế hệ trẻ; có như vậy, trong tương lai nguồn nhân lực mới góp phần vào sự phát triển của đất nước.

“Với các định hướng, nhiệm vụ và giải pháp của Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ, đối với ngành TN&MT, đội ngũ chuyên gia, cán bộ khoa học và công nghệ chính là nhân tố quyết định sự phát triển khoa học và công nghệ, là khâu đột phá trong phát triển nguồn nhân lực ngành TN&MT. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay, khi cuộc cách mạng 4.0 đang phát triển mạnh mẽ đã mở ra nhiều cơ hội và thách thức về nghiên cứu khoa học đối với các nhà khoa học nói chung và các nhà khoa học trẻ nói riêng”, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân nhấn mạnh.

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cũng bày tỏ mong muốn và kêu gọi các nhà khoa học trẻ tiếp tục nỗ lực, cố gắng hơn nữa để thực hiện thành công Chiến lược phát triển ngành TN&MT đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 và Chiến lược phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030 theo 3 định hướng cụ thể. Trong đó, định hướng đầu tiên là tăng cường liên kết giữa các viện nghiên cứu, các trường đại học để hình thành các nhóm nghiên cứu liên ngành, liên lĩnh vực theo quy chế thành lập ngành và tổ chức hoạt động nhóm nghiên cứu mạnh của Bộ TN&MT sẽ được ban hành trong thời gian tới.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho rằng, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc nghiên cứu, triển khai hoạt động khoa học và công nghệ trong lĩnh vực TN&MT vẫn còn những tồn tại, hạn chế như: thiếu cơ chế phối hợp, thiếu nguồn lực dễ thu hút, động viên các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ tham gia công tác nghiên cứu; cơ sở vật chất - kỹ thuật phục vụ cho nghiên cứu khoa học còn nghèo nàn, lạc hậu; thông tin khoa học và công nghệ còn thiếu và không kịp thời,...

Do đó, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân mong muốn các nhà khoa học trẻ cùng chung tay, nỗ lực để triển khai thực hiện các định hưởng và giải pháp thúc đẩy phát triển khoa học và công nghệ của ngành TN&MT. Mong muốn và kêu gọi các nhà khoa học trẻ ngành TN&MT tiếp tục nỗ lực, cố gắng hơn nữa để thực hiện thành công Chiến lược phát triển ngành TN&MT đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 và Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030. Thứ trưởng đề nghị cần tiếp tục tăng cường liên kết giữa các Viện nghiên cứu, các Trưởng đại học để hình thành các nhóm nghiên cứu liên ngành, liên lĩnh vực theo Quy chế thành lập và tổ chức hoạt động nhóm nghiên cứu mạnh của Bộ TN&MT sẽ được ban hành trong thời gian tới. Đồng thời, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ khoa học và công nghệ ngành TN&MT; trẻ hoá đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ; khơi dậy nhiệt tình của thế hệ trẻ theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu khoa học và công nghệ. Tranh thủ tối đa các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế để tiếp tục hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng các nhà khoa học trẻ của ngành TN&MT.

Bên cạnh đó, các đơn vị trực thuộc Bộ, đặc biệt là Vụ Khoa học và Công nghệ tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để các nhà khoa học trẻ phát triển các hướng nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng về TN&MT có giá trị thực tiễn cao. Vụ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu, tham mưu Bộ để có chế độ thưởng, phụ cấp và trợ cấp cho các công trình khoa học và công nghệ có giá trị. Có cơ chế để cán bộ khoa học và công nghệ trẻ bảo đảm thu nhập chính đáng thông qua việc tham gia các hợp đông nghiên cứu - triển khai.

TS. Tạ Đình Thi phát biểu chia sẻ tại Hội nghị

Theo TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ngày nay, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra những trang mới đối với nhân loại, thúc đẩy sự chuyển biến mạnh mẽ nền kinh tế của nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ chuyển sang nền kinh tế số, nền kinh tế thông minh. Ngay tại Việt Nam cũng bắt đầu được thừa hưởng và trải nghiệm những thành quả ban đầu của cuộc cách mạng 4.0 này.

Ông Tạ Đình Thi cho biết, nắm bắt xu thế và đi cùng thời đại, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật nhằm thúc đẩy và tận dụng thời cơ tham gia cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trong đó, nhấn mạnh nhân tố con người đóng vai trò quyết định cho sự thành công của chuyển đổi số, đi đầu là lực lượng các nhà khoa học trẻ, những người có tư duy mới, dồi dào năng lượng, nhiệt huyết, luôn chủ động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, không ngại khó, không ngại khổ.

Phát huy tính xung kích sáng tạo trong giới trẻ, phục vụ hiệu quả phát triển bền vững

Trong khuôn khổ Hội nghị này Bộ TN&MT đã tổ chức Tọa đàm: “Vai trò của các Nhà khoa học trẻ trong chuyển đổi số và công nghệ số lĩnh vực tài nguyên và môi trường phục vụ phát triển bền vững” Nhằm trao đổi, giải đáp, khuyến khích và định hướng đối với các nhà khoa học trẻ trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường phát huy tính xung kích sáng tạo phục vụ hiệu quả phát triển bền vững cho Đất nước.

Toàn cảnh phiên tọa đàm

Cuộc Tọa đàm có sự tham dự của các Đại biểu: TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội; Đại diện Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; GS. TS Trần Hồng Thái, Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn, Ủy viên Hội đồng Giáo sư liên ngành khoa học Trái đất Mỏ - Môi trường; TS. Phạm Minh Hải, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ; Bà Nguyễn Thị Vi Huế, Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Lào Cai (trực tuyến). Nhiều câu hỏi của các Nhà khoa học trẻ đã được các đại biểu trả lời ngay tại diễn đàn đã giúp cho các nhà khoa học trẻ có được những giải đáp, định hướng sáng tạo trong nghiên cứu để ứng dụng và phục vụ hiệu quả cho các lĩnh vực của ngành TN&MT.

Hội nghị đã tổ chức ra mắt Câu lạc bộ các nhà khoa học trẻ ngành TN&MT. Ban điều hành lâm thời Câu lạc bộ các nhà khoa học trẻ Ngành TN&MT gồm 3 thành viên. PGS. TS. Phạm Minh Hải, Viện Khoa học Đo đạc Bản đồ (Chủ tịch lâm thời CLB); TS. Đoàn Quang Trí,  Tổng cục Khí tượng Thủy văn (Phó chủ tịch) và TS. Huỳnh Thiên Tài, Đại học TN&MT TP. Hồ Chí Minh (Phó chủ tịch).

Lãnh đạo Bộ chụp ảnh lưu niệm và chúc mừng Câu lạc bộ

Câu lạc bộ được thành lập với mong muốn xây dựng môi trường giao lưu và chia sẻ giữa các nhà khoa học trẻ trong ngành TN&MT và các nhà khoa học trẻ ngoài ngành đã, đang có các công trình nghiên cứu liên quan đến các lĩnh vực của Bộ TN&MT vì sự phát triển bền vững; Chia sẻ quan điểm và trao đổi học thuật, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học giữa các cán bộ nghiên cứu khoa học, các giảng viên, nghiên cứu sinh, sinh viên từ các trường đại học, có đào tạo các chuyên ngành liên quan đến tài nguyên và môi trường để tiếp nối thành công và kiến tạo một nền tảng vững chắc cho khoa học.

GS. Trần Hồng Thái chia sẻ và định hướng Câu lạc bộ hoạt động trong thời gian tới

Câu lạc bộ ra đời là một sự thành công, ghi nhận sự nỗ lực lớn lao của các đồng chí, tuy nhiên để Câu lạc bộ hoạt động hiệu quả, đòi hỏi sự nỗ lực gấp bội và cần phải có sự kế thừa học hỏi từ những thế hệ trước. Theo đó, GS. Trần Hồng Thái đã đưa ra những định hướng cho Câu lạc bộ trong thời gian tới. Thứ nhất, trong thời gian tới, Ban điều hành lâm thời CLB  cần thể hiện rõ sứ mệnh là bộ phận gắn kết và điều tiết các hoạt động khoa học của CLB tạo ra sân chơi khoa học rộng lớn, tổ chức hoạt động thiết thực bám sát các nhiệm vụ thường xuyên của các đơn vị nghiên cứu, nhiệm chính trị của Bộ TN&MT. Làm phong phú, sâu sắc hơn các nội dung hoạt động, tạo sự lan toả rộng hơn nữa của CLB tới lực lượng các cán bộ nghiên cứu khoa học trẻ, các giảng viên, nghiên cứu sinh, sinh viên từ các trường đại học trong và ngoài Bộ liên quan đến TN&MT. Thứ hai, Câu lạc bộ cần đề ra quy chế hoạt động thường xuyên, tích cực các thành viên có thể tổ chức theo các nhóm khoa học chuyên ngành, hình thành cơ chế phối hợp cụ thể liên ngành. Đồng thời, Câu lạc bộ này hoạt động theo mô hình tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Do vậy, các các thành viên lưu ý huy động thêm các nguồn lực của các tổ chức, xã hội, trước hết là nguồn lực đầu tư của các cơ sở trong việc hợp tác nghiên cứu, phát huy tối đa nguồn lực thiết bị và nguồn nhân lực trình độ cao hiện có.  Thứ ba, câu lạc bộ chú trọng xây dựng một môi trường nghiên cứu khoa học cởi mở, sáng tạo, chia sẻ thúc đẩy đam mê nghiên cứu, khám phá, sáng tạo. Trước mắt, tạo ra một sân chơi lành mạnh cho cộng đồng các nhà khoa học trẻ gắn bó với câu lạc bộ như ngôi nhà chung, cùng nhau đóng góp trí tuệ, nhiệt huyết phát triển ngành TN&MT. Thứ tư, Câu lạc bộ nên hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh phù hợp với xu hướng của Bộ TN&MT đang làm, đồng thời đẩy mạnh sự hợp tác, liên kết giữa những nhà khoa học có chuyên môn khác nhau trong và ngoài ngành xây dựng các đề xuất đề tài các cấp, xây dựng các dự án tạo ra các sản phẩm nghiên cứu có tính liên lĩnh vực, liên ngành ứng dụng thực tiễn cao cho ngành TN&MT. Thứ năm, khuyến khích và tạo môi trường thúc đẩy việc công bố công trình khoa học trên các tạp chí có uy tín trên thế giới, tham gia các hội nghị có uy tín nhằm chia sẻ và học hỏi các thành tựu về khoa học công nghệ với các quốc gia trên thế giới.

 Trong khuôn khổ Hội nghị các nhà khoa học trẻ ngành TN&MT, các nhà khoa học trẻ đã tham gia Hội thảo khoa học với chủ đề “Chuyển đổi số và công nghệ số trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường phục vụ phát triển triển bền vững”. Qua hơn một tháng chuẩn bị, Ban Tổ chức đã nhận được 40 công trình nghiên cứu khoa học tiêu biểu của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trẻ trong các đơn vị của Bộ TN&MT và các đơn vị ngoài Bộ. Ban Tổ chức đã chọn lựa các công trình tiêu biểu xây dựng kỷ yếu Hội thảo. Có 6 công trình tiêu biểu đã được lựa chọn để báo cáo tại hội thảo.

Đây là lần đầu tiên Bộ TN&MT tổ chức một sân chơi dành cho các nhà khoa học trẻ với kỳ vọng truyền cảm hứng sáng tạo và thúc đẩy các nghiên cứu ứng dụng thuộc 9 lĩnh vực ngành vào thực tế. Phát huy vai trò của các nhà khoa học trẻ chủ động đổi mới sáng tạo, nghiên cứu phục vụ công tác quản lý ngành, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Ngọc Diệp