Tuyên Quang giảm nghèo bền vững từ nội lực cộng đồng và đổi mới tư duy

Câu chuyện giảm nghèo ở Tuyên Quang những năm gần đây không chỉ là sự cải thiện những con số thống kê. Đó là một tiến trình mang đậm dấu ấn của sự đổi thay tư duy phát triển, của tinh thần đồng thuận xã hội và sự gắn kết giữa Nhà nước – cộng đồng – doanh nghiệp. Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia, tỉnh đang định hình một mô hình giảm nghèo đa chiều, bền vững, hướng tới nâng cao chất lượng cuộc sống và xây dựng một không gian nông thôn nhân văn, hiện đại.

Sau sáp nhập, tỉnh Tuyên Quang có thêm nhiều cơ hội phát triển kinh tế - xã hội, nhưng đồng thời cũng đối mặt với những yêu cầu mới trong công tác quản lý và bảo đảm an sinh xã hội. Quy mô dân số tăng, địa bàn mở rộng, đặc biệt là sự chênh lệch giữa các vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn và các khu vực phát triển đã khiến nhiệm vụ giảm nghèo trở thành trọng tâm trong công tác điều hành. Thách thức của tỉnh không chỉ dừng ở việc duy trì đà giảm nghèo, mà còn phải thu hẹp khoảng cách phát triển, hoàn thiện hệ thống hạ tầng và tạo sinh kế bền vững cho người dân ở những địa bàn được xem là “lõi nghèo” của khu vực miền núi phía Bắc.

Nâng cao chất lượng an sinh tạo nền cho sinh kế bền vững

Những năm qua, Tuyên Quang đã triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ nhóm yếu thế, xem đây là trụ cột trong chiến lược giảm nghèo bền vững. Nổi bật nhất là chương trình xóa nhà tạm, dột nát cho người nghèo, một nhiệm vụ vừa mang tính nhân văn, vừa mang ý nghĩa an sinh lâu dài. Năm 2024, tỉnh đã bố trí 738 triệu đồng để hỗ trợ các hộ khó khăn cải thiện điều kiện nhà ở. Đến nay, 57/117 xã đạt tiêu chí nhà ở dân cư. Những ngôi nhà kiên cố được hoàn thiện không chỉ giúp người dân an tâm trước thiên tai, mà còn là điểm tựa để phát triển kinh tế hộ gia đình.

Song song với chính sách nhà ở, Tuyên Quang đặc biệt chú trọng chất lượng giáo dục và y tế – hai yếu tố có khả năng tạo nên sự dịch chuyển bền vững trong cơ cấu nghèo. Công tác phổ cập giáo dục các cấp được duy trì ổn định, cơ sở vật chất trường học, trạm y tế được củng cố, đáp ứng nhu cầu của người dân vùng sâu, vùng xa. Khi người dân được tiếp cận dịch vụ xã hội tốt hơn, cơ hội thoát nghèo cũng rộng mở hơn.

Tại nhiều xã, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các mô hình hỗ trợ sinh kế như: trồng dược liệu, nuôi ong, phát triển cây ăn quả đặc sản,… đang được nhân rộng. Từ sự hỗ trợ ban đầu về giống, kỹ thuật, liên kết tiêu thụ, nhiều hộ dân đã chủ động vươn lên, giảm dần sự phụ thuộc vào hỗ trợ của Nhà nước.

Động lực mới từ gắn giảm nghèo với xây dựng nông thôn 

Một trong những điểm nổi bật của Tuyên Quang là lồng ghép chặt chẽ mục tiêu giảm nghèo với xây dựng nông thôn mới (NTM). Đây là hướng đi mang tính hệ thống, bởi giảm nghèo không thể bền vững nếu tách rời việc nâng cấp hạ tầng, cải thiện dịch vụ, tăng thu nhập và chất lượng sống cho người dân.

Nhờ cách làm này, diện mạo nông thôn của tỉnh đã thay đổi rõ nét. Hệ thống đường giao thông, trường học, nhà văn hóa, các điểm sinh hoạt cộng đồng được đầu tư nâng cấp, giúp người dân tiếp cận tốt hơn với dịch vụ xã hội. Đến nay, tỉnh có 38/117 xã hoàn thành tiêu chí Thu nhập; 74 xã đạt tiêu chí Lao động; 60 xã hoàn thành tiêu chí Tổ chức sản xuất. Những con số này cho thấy sự chuyển biến căn bản trong cấu trúc kinh tế nông thôn, đặc biệt tại những khu vực từng bị xem là “lõi nghèo” của tỉnh.

Tuyên Quang cũng tận dụng lợi thế về nông sản đặc hữu để thúc đẩy sản phẩm OCOP, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử. Việc kết nối nông dân với thị trường, đặc biệt thông qua môi trường số, giúp giảm chi phí trung gian, tăng giá trị và tạo thu nhập ổn định. Ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số ngày càng trở thành động lực thúc đẩy phát triển sản xuất và góp phần giảm nghè bền vững trên địa bàn.

Nâng cao hiệu quả quản trị, củng cố sức mạnh cộng đồng

Giảm nghèo bền vững đòi hỏi một hệ thống quản trị hiệu quả, minh bạch và gắn với nhu cầu thực tế của người dân. Tuyên Quang coi trọng công tác kiểm tra, giám sát cộng đồng, yêu cầu các xã định kỳ báo cáo tiến độ, kịp thời phát hiện những điểm nghẽn trong triển khai. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội tăng cường vai trò giám sát, phản biện xã hội, huy động người dân tham gia đóng góp ý kiến và cùng giám sát các công trình.

Bên cạnh đó, tinh thần tự lực, tự cường của người dân được kích hoạt mạnh mẽ. Nhiều địa phương triển khai phong trào hiến đất, đóng góp ngày công, chỉnh trang làng xóm, bảo vệ môi trường. Không chỉ là đối tượng thụ hưởng, người dân đang đóng vai trò chủ thể, tạo nên sức lan tỏa mạnh mẽ trong toàn tỉnh.

Định hướng giai đoạn 2026–2030, Tuyên Quang đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn quốc gia 3–4%/năm, đồng thời hỗ trợ đầu tư cho 73 xã nghèo để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030. Đây là nhiệm vụ đòi hỏi nhiều nguồn lực, nhưng tỉnh đã xây dựng hệ thống giải pháp tương ứng: nâng cao năng lực quản trị cấp cơ sở, cải thiện chất lượng dịch vụ công, nhân rộng mô hình sinh kế dựa trên lợi thế địa phương và tăng cường liên kết vùng – liên kết thị trường.

Giảm nghèo bền vững chưa bao giờ là hành trình dễ dàng, nhất là trên địa bàn rộng lớn, nhiều vùng khó khăn như Tuyên Quang. Tuy nhiên, chính sự đồng bộ về chính sách, sự chủ động của hệ thống chính trị và đặc biệt là vai trò chủ thể của người dân đã mở ra hướng phát triển mới. Tỉnh đang từng bước xây dựng một không gian sống an toàn, văn minh và thịnh vượng hơn cho người dân nông thôn.

Chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thử thách, song với nền tảng đã được tạo dựng, tỉnh Tuyên Quang có cơ sở để hướng tới một mô hình giảm nghèo bền vững, nơi mọi người dân đều có cơ hội vươn lên, hòa nhập và đóng góp vào sự phát triển chung của tỉnh.