Rác thải sinh hoạt (RTSH) có nguy cơ gây ÔNMT cao nếu không được xử lý tốt. Vì thế, ứng dụng hệ thống thông tin địa lý thành lập bản đồ quản lý RTSH nhằm tìm ra các giải pháp tối ưu trong quản lý RTSH, giảm thiểu ÔNMT hiện nay tại TP. Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. Sử dụng phần mềm Mapinfo để thành lập bản đồ chuyên đề RTSH với các nội dung: Nền đồ giải lượng RTSH bình quân mỗi ngày, vị trí các điểm hẹn thu gom rác thải.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Thành phố Bắc Giang có diện tích tự nhiên 66,64 km2, gồm 16 đơn vị hành chính (10 phường, 6 xã); dân số 198.000 người. TP. Bắc Giang có vị trí thuận lợi về giao thông, cách thủ đô Hà Nội 50 km về phía Bắc, nằm trên tuyến giao thông huyết mạch Hà Nội - Lạng Sơn. Sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế kéo theo lượng chất thải ra môi trường ngày một tăng, đặc biệt là lượng RTSH, ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường sống.
GIS đã và đang là một công cụ hỗ trợ đắc lực trong công tác quản lý TN&MT. GIS giúp cho các nhà quản lý có cái nhìn tổng quát về vấn đề rác thải, đánh giá chính xác chất lượng của các hoạt động quản lý chất thải rắn trên địa bàn, đồng thời đưa ra các giải pháp hiệu quả trong việc xử lý rác thải, hạn ONMT. Vì vậy, việc ứng dụng GIS thành lập bản đồ chuyên đề RTSH là một yêu cầu cấp thiết trong quản lý môi trường.
VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Các vấn đề về tự nhiên, kinh tế, xã hội tác động đến môi trường khu vực nghiên cứu; hiện trạng rác thải sinh hoạt tại TP. Bắc Giang.
Vật liệu: Phần mềm Mapinfo 15.0; Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Giang; tài liệu, báo cáo về tình hình RTSH tại TP. Bắc Giang.
Phương pháp nghiên cứu Công trình này sử dụng các phương pháp sau đây: Phương pháp thực địa; phương pháp phân tích thống kê; phương pháp bản đồ. Trong đó, nhóm tác giải dùng phương pháp nghiên cứu thực địa để điều tra trực tiếp số liệu nhằm tìm ra các thông tin về RTSH hoạt trên địa bàn. Đặc biệt, dùng phương pháp bản đồ là chủ yếu để các thông tin về đối tượng không gian được trình bày thông qua hình ảnh đồ họa, bao gồm cả bản đồ giấy và bản đồ số. Bản đồ là dữ liệu đầu vào, cũng là sản phẩm đầu ra, nó quyết định đến tính chính xác và hiệu quả của hệ thống thông tin địa lý.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Thực trạng địa bàn nghiên cứu
Nguồn gốc phát sinh rác thải sinh hoạt: Cùng với sự phát triển kinh tế chung của toàn tỉnh, TP. Bắc Giang có lượng chất thải rắn nói chung và lượng RTSH nói riêng phát sinh ngày một nhiều. Đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm tới cảnh quan môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến mỹ quan đô thị, chất lượng cuộc sống.
Nguồn phát sinh RTSH rất đa dạng từ hộ gia đình, công sở, trường học, đường phố, thương mại, dịch vụ, chợ. Các nguồn phát sinh, tỷ lệ, thành phần rác là khác nhau mang đặc trưng của từng khu vực, tính chất công việc, ngành nghề sinh hoạt. Cụ thể, rác thải sinh hoạt được phát sinh từ các nguồn:
Bảng 1: Tỷ lệ khối lượng phát sinh CTRSH trên địa bàn TP. Bắc Giang
.jpg)
Qua bảng 1 cho thấy, lượng RTSH phát sinh trên địa bàn TP. Bắc Giang trong 1 ngày là rất lớn, khoảng 110,19 tấn, gồm từ nhiều nguồn khác nhau. Với lượng RTSH như vây, nếu không được xử lý triệt để sẽ gây ra ÔNMT, mất cảnh quan đô thị và ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Xây dựng bản đồ quản lý rác thải sinh hoạt tỷ lệ 1:10.000
Đánh giá hiện trạng dữ liệu
Dữ liệu không gian: Bản đồ hành chính TP. Bắc Giang tỷ lệ 1:10000 được lưu trữ ở dạng *.tabđược thành lập trên phần mềm Mapinfo.
Dữ liệu thuộc tính: Dữ liệu hiện trạng môi trường RTSH gồm các nhóm thông tin: Nguồn gốc phát sinh CTRSH; khối lượng thu gom thực tế; thành phần CTRSH được thu gom.
Công tác thu gom tại nguồn: Số lượng, loại phương tiện thu gom; số lượng nhân công phục vụ công tác thu gom.
Thành lập bản đồ chuyên đề rác thải rắn sinh hoạt tỷ lệ 1:10.000
Xây dựng cơ sở dữ liệu RTSH: Khối lượng RTSH thu gom trên địa bàn TP. Bắc Giang được thể hiện theo phương pháp nền đồ giải với 4 bậc màu (dưới 2,790 tấn/ngày; từ 2,790 đến 4,310 tấn/ngày; từ 4,310 đến 4,980 tấn/ngày; từ 4,980 đến 6,370 tấn/ngày).
Việc xây dựng CSDL bản đồ về chất thải rắn sinh hoạt được ứng dụng phần mềm Mapinfo để nhập dữ liệu đã được thu thập và tạo bản đồ chuyên đề.
Hình 1: Bản đồ nền đồ giải với thang giá trị theo khối lượng rác thải sinh hoạt tính theo ngày
.jpg)
Bản đồ trình bày nội dung theo phương pháp nền đồ giải thể hiện khối lượng rác thải thu gom được mỗi ngày cho thấy: 5 xã có lượng rác trung bình dưới 2,790 tấn ngày: Đa Mai, Tân Mỹ, Song Khê, Tân Tiến, Dĩnh Kế. 4 phường/xã có lượng rác trung bình từ 2,790 đến 4,310 tấn/ngày: Trần Phú, Mỹ Độ, Xương Giang, Dĩnh Trì.3 phường (xã ) có lượng rác trung bình từ 4,310 đến 4,980 tấn/ngày: Lê Lợi, Ngô Quyền, Đồng Sơn. 4 phường/xã có lượng rác trung bình từ 4,980 đến 6,370 tấn/ngày: Song Mai, Thọ Xương, Trần Nguyên Hãn, Hoàng Văn Thụ.
Xây dựng hệ thống biểu đồ, đồ thị: Qua số liệu điều tra thu được kết quả như sau:
Bảng 2: Thành phần rác thải rắn sinh hoạt
.jpg)
Trong các thành phần nêu trên, rác thải hữu cơ chiếm tỷ lệ cao nhất lại nhanh bị phân hủy bởi vi sinh vật nên dễ gây mùi hôi thối, khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và môi trường. Mặt khác, rác thải hữu cơ lại là nguồn tài nguyên quý cho sản xuất phân bón sử dụng trong nông nghiệp, không làm ô nhiễm môi trường. Vì vậy, cần có các biện pháp xử lý lượng rác thải chiếm tỷ lệ lớn này.
Bên cạnh đó, còn có lượng nhựa, nilon, giấy, vải...chiếm tỷ lệ thấp nhưng phần lớn lại được người dân xử lý bằng cách đốt làm ÔNMT và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Qua điều tra cho thấy, lượng rác thải cơ bản là ổn định nhưng cũng có sự thay đổi theo mùa và đặc biệt các mùa lễ hội, tết, rác thải thường là gia tăng cả về số lượng và thành phần.
Sản phẩm bản đồ chuyên đề RTSH của TP. Bắc Giang tỷ lệ 1: 10000 được trình bày như sau:
Hình 2: Bản đồ chuyên đề rác thải sinh hoạt tại TP. Bắc Giang
.jpg)
KẾT LUẬN
Bản đồ chuyên đề quản lý rác thải sinh hoạt tại TP. Bắc Giang được thành lập với những số liệu tin cậy và áp dụng các phương pháp bản đồ để thể hiện số lượng rác thải ra trong 1 ngày; thành phần rác thải. Việc ứng dụng công nghệ thông tin để thành lập bản đồ quản lý RTSH là cần thiết để trợ giúp công tác quy hoạch và quản lý RTSH hiệu quả. Vì thế, dữ liệu RTSH cần được cập nhật một cách thường xuyên nhằm đánh giá chính xác tình hình phát sinh RTSH của địa phương và đưa ra biện pháp quản lý phù hợp với từng đơn vị hành chính một cách hiệu quả nhất. Thành phần rác thải gồm nhiều loại khác nhau do đó cần được phân loại tại nguồn để trách tạo áp lực cho việc xử lý và lãng phí tài nguyên RTSH cho việc tái sinh, tái chế và tái sử dụng.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chi cục BVMT Bắc Giang, Báo cáo khối lượng chất thải rắn tại TP. Bắc Giang, 2018.
2. Nguyễn Văn Phước, Giáo trình quản lý và xử lý chất thải rắn, Nhà xuất bản Xây dựng, 2010.
3. Phòng TN&MT TP. Bắc Giang, Báo cáo tình hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn TP. Bắc Giang, 2018.
ĐỖ THỊ LAN ANH, NGHIÊM THỊ HOÀI
Trường Đại học Nông – Lâm Bắc Giang
Tóm tắt: Bài báo nghiên cứu giải pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) bền vững cho Việt Nam thông qua tích hợp công nghệ vi sinh (phân hủy sinh học) và nhiệt phân. Trước áp lực gia tăng rác đô thị và yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn, phương pháp này được đề xuất nhằm tận dụng tài nguyên từ rác, giảm chôn lấp và phát thải.
Nếu ở Kỳ 1, độc giả đã thấy những định hướng chiến lược và công nghệ xanh mở ra lối đi mới cho nông nghiệp Việt, thì đến Kỳ 2, điểm nhấn lại nằm ở những giải pháp cụ thể. Từ phòng thí nghiệm, nhiều nghiên cứu khoa học đã bước ra thực tiễn, đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo nên các mô hình thành công: từ công nghệ bảo quản mới, chế biến cà phê hiện đại, đến kinh tế tuần hoàn phụ phẩm tôm và nâng tầm sản phẩm truyền thống như nước mắm. Đây chính là những hạt nhân giúp nông sản Việt gia tăng giá trị và chinh phục thị trường quốc tế.
Cao chloroform của Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack.) được sắc ký cột với các hệ dung môi có độ phân cực khác nhau và kết hợp với kỹ thuật sắc ký lớp mỏng để thực hiện quá trình phân lập và tinh sạch các hợp chất. Cấu trúc của các hợp chất được xác định bằng phương pháp phổ cộng hưởng từ hạt nhân và kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Ba hợp chất được tinh sạch và xác định cấu trúc bao gồm luteolin (1), quercetin (2) và quercitrin (3).
Hoạt tính xua đuổi hiệu quả của p-menthan-3,8-diol (PMD) đã được chứng minh là hiệu quả an toàn cho sức khỏe, tuy nhiên, hợp chất này vẫn chưa được sử dụng phổ biến ở Việt Nam. Đã có một số công trình nghiên cứu khảo sát tổng hợp PMD chủ yếu sử dụng xúc tác acid H2SO4 loãng với các điều kiện phản ứng khác nhau về thời gian và nhiệt độ.
Cháy nổ trong sinh hoạt dân dụng vẫn là một vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, gây ra những thiệt hại nặng nề về người và tài sản do sự bất cẩn hoặc lỗi thiết bị điện. Các hệ thống cảnh báo cháy truyền thống thường có độ trễ cao, chỉ phản ứng khi cháy đã xảy ra rõ ràng, dễ gây báo động giả và thiếu khả năng cảnh báo từ xa.
Khu vực đảo Palawan (Philippine), Sempoma SABAH (Malaysia) nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa với hai mùa mưa, mùa khô rõ rệt. Tại Palawan, trung bình năm nhiệt độ không khí 28,50C, độ ẩm trung bình 58,4%, tổng lượng mưa 2.920 mm, tổng số giờ nắng trong khoảng 2,180 - 2,307h, nhiệt độ nước biển 29,30C và độ muối nước biển 33,3‰.
