WWF và Plastic Free Foundation kêu gọi chính phủ các nước cùng nhau xây dựng một hiệp ước về quản lý nhựa

Giám đốc chính sách nhựa toàn cầu thuộc Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF) Eirik Lindebjerg cho rằng cộng đồng quốc tế đang đứng trước "cơ hội chỉ có một trong đời" để cùng đoàn kết và thống nhất về các quy định và luật lệ cần thiết giúp ngăn chặn ô nhiễm rác thải nhựa ở cấp độ toàn cầu.

Kết quả khảo sát trực tuyến được Quỹ không rác thải nhựa của WWF công bố ngày 23/11, cứ 10 người thì có 7 người ủng hộ ban hành các quy tắc ràng buộc trên phạm vi toàn cầu để chấm dứt ô nhiễm nhựa. Kết quả khảo sát hơn 20.000 người trên 34 quốc gia cho thấy, phần lớn ý kiến đều ủng hộ hiệp ước về quản lý nhựa đầu tiên xây dựng các quy tắc ràng buộc trên phạm vi toàn cầu - áp dụng bắt buộc với tất cả quốc gia, thay vì xây dựng một thỏa thuận tự nguyện và các quốc gia có thể chọn tham gia hoặc không.

Quá trình đàm phán diễn ra trong hai năm tới đây sẽ bộc lộ những vướng mắc và sự khác biệt giữa nhóm các quốc gia tìm kiếm một bộ quy tắc quốc tế rõ ràng áp dụng cho tất cả các nước, với nhóm các quốc gia tìm kiếm một bộ quy tắc ít nghiêm ngặt hơn và áp dụng cơ chế tự nguyện - một cơ chế gần như thất bại trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng nhựa.

Rác thải nhựa mỗi ngày một tăng

WWF và Plastic Free Foundation kêu gọi chính phủ các nước cùng nhau xây dựng một hiệp ước về quản lý nhựa với các quy tắc ràng buộc trên phạm vi toàn cầu - đây là giải pháp duy nhất có thể hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền kinh tế tuần hoàn trong đó nhựa được lưu thông trong nền kinh tế và không bị thất thoát ra môi trường.

Gland, Thụy Sỹ - Quá trình đàm phán nội dung hiệp ước về quản lý nhựa toàn cầu sẽ bắt đầu phiên họp đầu tiên trong tuần này. Để chuẩn bị cho phiên họp này, WWF và Plastic Free Foundation công bố kết quả một khảo sát do Ipsos thực hiện: theo đó, trung bình cứ 10 người được hỏi thì có 7 người tin rằng hiệp ước nên ban hành các quy tắc ràng buộc trên phạm vi toàn cầu để chấm dứt ô nhiễm nhựa. Kết quả khảo sát nghiêng về phía các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc đang vận động xây dựng hiệp ước nhựa đầu tiên trên thế giới theo hướng: Ban hành các quy tắc và quy định trong quá trình sản xuất, thiết kế và xử lý nhựa và có tính chất ràng buộc với tất cả quốc gia; chứ không ban hành một hiệp ước với tập hợp các tiêu chuẩn quốc gia hoặc tự nguyện.

Một số quốc gia mong muốn hiệp ước ít ràng buộc hơn. Nghiên cứu cho thấy, hướng xây dựng này ít được ủng hộ, trung bình chỉ 14% người được khảo sát cho rằng đây là hướng phù hợp hơn. Phần lớn người được hỏi muốn hiệp ước đưa ra các biện pháp toàn diện: gần 8 trên 10 người ủng hộ các quy tắc bắt buộc nhà sản xuất phải có trách nhiệm hơn đối với nhựa do họ tạo ra, cấm nhựa khó tái chế và yêu cầu dán nhãn (xem kết quả khảo sát ở phần ghi chú).

Cuộc khảo sát được triển khai trực tuyến và có 23.029 người tham gia. Đây là lần đầu tiên có một nghiên cứu trực tiếp hỏi người dân trên toàn thế giới về hình dung của họ đối với một hiệp ước nhựa toàn cầu nhằm giải quyết việc tiêu thụ và ô nhiễm nhựa, và đánh giá về mức độ quan trọng của các quy tắc trong hiệp ước như thế nào.

Rebecca Prince-Ruiz, Nhà sáng lập và Giám đốc điều hành, Plastic Free Foundation, cho biết: “Plastic Free Foundation đã triển khai nhiều sáng kiến, chẳng hạn như Tháng 7-Không nhựa(Plastic Free July), khuyến khích hàng trăm triệu người đến từ khắp nơi trên thế giới có các hành động nhằm giảm thiểu rác thải nhựa của họ. Nhưng nhiều người đã ý thức được rằng, để có thể đảo ngược tác động tàn khốc do ô nhiễm nhựa gây ra, trách nhiệm cá nhân  cần phải phù hợp và song hành với các hành động có hệ thống và mang tính toàn cầu. Khảo sát này là bằng chứng cho thấy sự ủng hộ rộng lớn của người dân thế giới dành cho một hiệp ước nhựa bao gồm các quy tắc ràng buộc các chính phủ và doanh nghiệp để họ có trách nhiệm hơn đối với nhựa được tạo ra.”

Hiệp ước sẽ được đàm phán trong các phiên họp của Ủy ban đàm phán liên chính phủ. Phiên đàm phán đầu tiên sẽ diễn ra vào ngày 28 tháng 11 tại Urugoay, và quá trình đàm phán dự kiến kết thúc vào năm 2024.

Tính riêng trong hai năm diễn ra đàm phán, tổng lượng rác thải nhựa trong đại dương dự kiến tăng 15%. Hiện có hơn 2.000 loài động vật đang sống trong môi trường ô nhiễm nhựa, và gần 90% các loài đã nghiên cứu đang chịu tác động tiêu cực từ nạn ô nhiễm nhựa. Nếu quá trình đàm phán hiệp ước thất bại, thì chúng ta sẽ tiếp tục chứng kiến tình trạng các chính phủ xử lý nạn ô nhiễm nhựa một cách kém hiệu quả - chính tình trạng này đã khiến cuộc khủng hoảng nhựa vượt khỏi tầm kiểm soát trong thập niên qua.   

Để các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc tận dụng tốt cơ hội ngàn năm có một này, WWF đã công bố một báo cáo, trong đó xác định các cơ chế chính cần được thực hiện để thay đổi một cách có hệ thống nền kinh tế nhựa toàn cầu. Báo cáo phân tích chi tiết lý do tại sao các quy tắc ràng buộc toàn cầu là cần thiết để thúc đẩy thay đổi mang tính hệ thống với tốc độ và quy mô có thể ngăn chặn sự gia tăng của rác nhựa gây thiệt hại thêm cho nền kinh tế, môi trường và sức khỏe con người, chứ không phải một tập hợp các biện pháp do các quốc gia áp dụng tự nguyện như cách làm hiện nay.

Đặc biệt, hiệp ước phải đề ra các biện pháp cụ thể, bao gồm các quy định cấm đối với sản phẩm và nguyên vật liệu, quy định bắt buộc đối với thiết kế, dán nhãn và chia sẻ thông tin, để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, cải thiện hoạt động thu gom và quản lý rác thải. Để thế giới đạt được những thành tựu nhất định trong việc giảm rác thải nhựa toàn cầu, các biện pháp này phải giảm ô nhiễm nhựa ngay từ nguồn, bằng cách cấm các loại nhựa dùng một lần, ngư cụ và vi nhựa nguy hại, khó xử lý.

Nếu không chung tay đẩy lùi, nguy cơ đại dương sẽ nhiều rác thải hơn cá

Ông Eirik Lindebjerg, Giám đốc Chính sách nhựa toàn cầu, WWF Quốc tế, cho biết: “Nhiều người đang cảm thấy hoang mang và ngày càng thất vọng trước tình trạng mỗi quốc gia, mỗi ngành nghề lại đưa ra những biện pháp phức tạp, thậm chí trái ngược nhau, trong những nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa. Thông qua cuộc khảo sát, chúng tôi muốn hiểu hơn về mong muốn của người dân trên toàn thế giới và với báo cáo này chúng tôi xác định các bước hiệu quả nhất mà chính phủ cần thực hiện trong quá trình đàm phán. Cả hai nghiên cứu đều cho thấy, người dân thế giới ủng hộ và cần các quy định nghiêm ngặt, bao quát từ giai đoạn sản xuất đến quản lý nhựa ở cuối vòng đời.”

“Quá trình đàm phán diễn ra trong hai năm tới đây sẽ bộc lộ các vướng mắc và sự khác biệt trong quan điểm của các quốc gia về hiệp ước nhựa toàn cầu. Chúng ta không thể đặt tương lai vào tay của những người còn chần chừ trong việc thay đổi. Chúng tôi kêu gọi chính phủ các nước hãy luôn nghĩ đến cuộc khủng hoảng nhựa đang gây hại cho môi trường, hệ sinh thái, vô số loài sinh vật và sức khỏe của con người, trước khi đưa ra bất kỳ lựa chọn nào. Đến năm 2025, chúng ta phải có một hiệp ước có hiệu quả trong việc chấm dứt ô nhiễm nhựa.”- Ông Eirik Lindebjerg nói!.

Nguyên Minh