Ăn chay – Hành động nhỏ, thông điệp lớn

Trong bối cảnh Việt Nam và thế giới đang đối diện với nhiều thách thức môi trường nghiêm trọng như ô nhiễm không khí, suy thoái rừng, mất đa dạng sinh học và hiện tượng thời tiết cực đoan, những hành động thiết thực nhằm thay đổi lối sống trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Từ đó, sự chung tay của các tôn giáo – với nền tảng đạo đức, giáo lý hướng thiện và mạng lưới tín đồ rộng khắp – được xác định là nguồn lực đặc biệt trong công cuộc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Giáo sư Thượng Mai Thanh – Trưởng Quản Thánh thất Cao Đài Thủ đô Hà Nội, Trưởng Ban Tổ chức hy vọng những ý kiến thảo luận, chia sẻ tại tọa đàm sẽ mở ra những giải pháp mới, thiết thực, hiệu quả để góp phần giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay

Phát biểu khai mạc tọa đàm, Giáo sư Thượng Mai Thanh – Trưởng Quản Thánh thất Cao Đài Thủ đô Hà Nội, Trưởng Ban Tổ chức – nhấn mạnh vai trò thiết yếu của việc ăn chay trong bối cảnh nhân loại đang đối mặt với những thách thức toàn cầu nghiêm trọng như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường,... GS. Thượng Mai Thanh cho rằng, ăn chay không đơn thuần là một thực hành tín ngưỡng mang ý nghĩa thanh lọc thân tâm mà còn là một hành vi có ý thức, góp phần trực tiếp vào việc gìn giữ hành tinh và kiến tạo một lối sống hài hòa với thiên nhiên. “Ăn chay là một lựa chọn nhân văn, thể hiện lòng từ bi, giảm thiểu sát sinh, đồng thời góp phần tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá như đất, nước, năng lượng và làm giảm đáng kể lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính – vốn là nguyên nhân chính thúc đẩy tình trạng biến đổi khí hậu hiện nay,” ông nhấn mạnh.

Năm 2015, tại hội nghị toàn quốc về "Phát huy vai trò của các ôn giáo tham gia bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu", đại diện lãnh đạo của 16 tôn giáo tại Việt Nam cùng Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường (trước đây) đã ký kết Chương trình phối hợp bảo vệ môi trường giai đoạn 2015 - 2020 với 5 nội dung và 7 mục tiêu, giải pháp.

Để công tác bảo vệ môi trường, ưng phó biến đổi khí hậu đi vào thực chất, các tổ chức tôn giáo trên địa bàn cả nước tiếp tục chỉ đạo triển khai thực hiện Chương trình phối hợp giai đoạn 2022 - 2026 nhằm tiếp tục phát huy hiệu quả các giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp và nguồn lực của các tôn giáo tham gia bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu.

Không dừng lại ở phạm vi tôn giáo hay tín ngưỡng, tọa đàm đã mở rộng không gian đối thoại để kết nối nhiều góc nhìn khác nhau – từ đại diện các tổ chức tôn giáo, giới khoa học, đến các nhà hoạt động xã hội và cộng đồng dân cư – nhằm phân tích, chia sẻ và làm rõ mối liên hệ sâu sắc giữa lựa chọn cá nhân, chẳng hạn như việc ăn chay, với các mục tiêu lớn của xã hội như bảo vệ môi trường, nâng cao sức khỏe cộng đồng, giảm áp lực lên hệ thống y tế và thúc đẩy phát triển bền vững. Qua những trao đổi sôi nổi và mang tính xây dựng, các đại biểu đã thống nhất rằng việc thay đổi hành vi tiêu dùng theo hướng thân thiện với môi trường – trong đó có việc ăn chay – không phải là điều xa vời, mà chính là bước đi thiết thực và khả thi để mỗi cá nhân góp phần vào giải pháp chung cho các vấn đề toàn cầu.

Tôn giáo đồng hành cùng chính quyền vì phát triển xanh

Phát biểu tại tọa đàm, ông Trương Văn Nhung – Trưởng Ban Dân tộc Tôn giáo, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội – nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của các tổ chức tôn giáo trong việc đồng hành với chính quyền trong công cuộc xây dựng xã hội văn minh, phát triển xanh và bền vững. Ông bày tỏ sự trân trọng và đánh giá cao sáng kiến tổ chức sự kiện “Ăn chay vì môi trường” của Thánh thất Cao Đài Thủ đô Hà Nội và Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam, coi đây là mô hình tiêu biểu cần được nhân rộng trong các cộng đồng tôn giáo và địa phương trên cả nước.

Ông Trương Văn Nhung – Trưởng Ban Dân tộc Tôn giáo, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội, cho rằng thực hành lối sống xanh là một lựa chọn thông minh và hiệu quả của con người trong xã hội hiện đại

Theo ông, các đô thị lớn như Hà Nội hiện đang phải đối mặt với áp lực ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, từ không khí, nguồn nước đến tiếng ồn và rác thải. Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và chất lượng sống đô thị. Trong bối cảnh đó, việc huy động các tổ chức tôn giáo – với sức ảnh hưởng sâu rộng trong cộng đồng – để lan tỏa ý thức sống xanh, sống có trách nhiệm với môi trường là một hướng đi hiệu quả, mang tính bền vững. Ông hoàn toàn ủng hộ sáng kiến lấy ngày 30/5 hằng năm làm “Ngày ăn chay chung tay bảo vệ môi trường”, coi đây không chỉ là một điểm nhấn truyền thông nhân văn mà còn là một hoạt động thực hành đạo đức, gắn kết niềm tin tôn giáo với hành động cụ thể vì lợi ích cộng đồng. “Đây là một phần của lối sống xanh, góp phần nâng cao sức khỏe bền vững và hạnh phúc của con người, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi hành vi trong xã hội,” ông Nhung khẳng định.

Tại phần thảo luận, Thượng tọa Thích Thanh Huân – Ủy viên Thư ký Hội đồng Trị sự, Phó Văn phòng I Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam – tiếp tục làm rõ hơn mối liên hệ giữa giáo lý tôn giáo và bảo vệ môi trường. Thượng toạ chia sẻ rằng tinh thần từ bi, không sát sinh và hòa hợp với tự nhiên là những giá trị cốt lõi trong giáo lý nhà Phật, không chỉ hướng đến sự giải thoát cá nhân mà còn hàm chứa ý nghĩa sâu sắc đối với cộng đồng và sinh mệnh trái đất. “Ăn chay là một hình thức thực hành đạo đức trong đời sống hàng ngày, vừa giúp nuôi dưỡng lòng từ, vừa hạn chế việc khai thác và tiêu thụ tài nguyên quá mức. Đó là một hành động vì lợi ích chung của tất cả chúng sinh,” Thượng tọa nói!.

Thượng tọa Thích Thanh Huân – Ủy viên Thư ký Hội đồng Trị sự, Phó Văn phòng I Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Thượng toạ cũng kêu gọi các tổ chức tôn giáo tăng cường liên kết, phối hợp truyền thông và tổ chức các hoạt động cộng đồng như lễ hội, hội thảo, tọa đàm chuyên đề… để cùng nhau lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong giới trẻ và các tầng lớp tín đồ. Đồng quan điểm với các ý kiến phát biểu trước, nhiều đại biểu cho rằng giáo lý tôn giáo có thể là “sức mạnh mềm” định hình hành vi cá nhân và cộng đồng, từ đó thúc đẩy những thay đổi tích cực, bền vững cho xã hội.

Cùng nhau hành động vì hành tinh

Một dấu mốc đặc biệt tại tọa đàm là việc công bố Bản ghi nhớ của các tôn giáo về bảo vệ môi trường, trong đó thống nhất chọn ngày 30/5 hàng năm là “Ngày ăn chay vì môi trường”. Trong ngày này, các tín đồ sẽ ăn chay, cầu nguyện cho quốc thái dân an, đồng thời thực hành lối sống xanh như trồng cây, giảm thiểu nhựa dùng một lần, phân loại rác và giữ gìn vệ sinh môi trường. Các tổ chức tôn giáo cũng cam kết hàng năm thực hiện ít nhất một công trình phúc lợi vì môi trường hoặc ứng phó với biến đổi khí hậu, như trồng rừng, cải tạo nguồn nước, hỗ trợ cộng đồng bị thiên tai…

Đại diện các tôn giáo cùng ký kết bản ghi nhớ của các tôn giáo về tham gia bảo vệ môi trường

Sự kiện cũng ghi nhận đóng góp tích cực của Tổ chức Tiếng nói Phật pháp vì Động vật (Dharma Voices for Animals – DVA), một tổ chức quốc tế duy nhất hoạt động trong lĩnh vực quyền động vật từ góc nhìn Phật giáo. Thông qua các lớp học nấu ăn chay, chiến dịch bảo vệ động vật và các hoạt động thiện nguyện tại Việt Nam, DVA góp phần làm phong phú thêm diễn ngôn nhân đạo và mở rộng kết nối giữa các tổ chức tôn giáo trong việc gìn giữ hành tinh xanh.

Theo ThS. Hoàng Bá Hai – Phó Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu – Dư luận xã hội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương – các tôn giáo tại Việt Nam, với hơn 27 triệu tín đồ và 27.000 cơ sở thờ tự, đang trở thành lực lượng có khả năng lan tỏa mạnh mẽ thông điệp bảo vệ môi trường đến từng người dân. Giáo lý các tôn giáo đều răn dạy con người sống từ bi, bác ái, hòa hợp với thiên nhiên – tư tưởng phù hợp với mô hình tăng trưởng xanh và phát triển bền vững mà Việt Nam đang theo đuổi trong Chiến lược quốc gia đến năm 2050.

Giáo sư Thượng Mai Thanh – Trưởng Quản Thánh thất Cao Đài Thủ đô Hà Nội, Trưởng Ban Tổ chức đọc Bản ghi nhớ của các tôn giáo về tham gia bảo vệ môi trường

Bảo vệ môi trường, vì thế, không chỉ là một nội dung trong chính sách phát triển quốc gia, mà còn là quyền và nghĩa vụ thiêng liêng của các cộng đồng tôn giáo. Việc phát huy vai trò các tổ chức tôn giáo trong công cuộc này là một hướng đi chiến lược, có thể tạo nên sức mạnh mềm lan tỏa từ lòng tin và đạo đức đến hành vi và nhận thức xã hội.

Buổi tọa đàm tại Thánh thất Cao Đài Thủ đô Hà Nội đã khép lại, nhưng thông điệp của nó tiếp tục lan tỏa: sống xanh bắt đầu từ những lựa chọn hàng ngày, từ lòng yêu thương muôn loài đến hành động nhỏ như một bữa ăn chay, một cây xanh được trồng hay một vật dụng nhựa được từ chối. Khi các tôn giáo chung tay hành động, niềm tin và khoa học gặp nhau, đó sẽ là khởi đầu cho một nền văn hóa sinh thái đậm đà bản sắc Việt, giàu lòng nhân ái và bền vững vì tương lai.

Minh Huyền