TS. Nguyễn Ngọc Quất, Phó Giám đốc Trung tâm, chia sẻ với phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường về định hướng, giá trị cây "đậu rau ngồi" trồng tại nhà nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm

PV: Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ đã có những đóng góp quan trọng trong việc nghiên cứu, chọn tạo giống và phát triển cây đậu đỗ ở Việt Nam. Thời gian vừa qua, Trung tâm đã tập trung vào những công việc cụ thể như thế nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Ngọc Quất:

Với chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm nghiên cứu chọn tạo các giống đậu đỗ mới phục vụ sản xuất tại Việt Nam, hiện nay, chúng tôi đã nghiên cứu chọn tạo các giống đậu đỗ mới và các tiến bộ kỹ thuật mới phục vụ cho sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam. Trong qua trình quá trình nghiên cứu chúng tôi đã và đang liên kết với các nước nghiên cứu về cây đậu đỗ như: Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Đài Loan… Hiện nay, chúng tôi đã và đang nghiên cứu chọn tạo các giống đậu đỗ mới đáp ứng với sự biến đổi khí hậu. Các giống đậu đỗ của Trung tâm hiện nay đang chiếm thị phần lớn trong sản xuất như giống lạc L14 chiếm 70 - 80% diện tích sản xuất lạc của Việt Nam. Mặc dù diện tích Đậu tương mấy năm nay có giảm, nhưng các giống mới chúng tôi đang phát triển rất mạnh tại một số địa phương như Hà Nội, Ninh Bình, Phú Thọ, Hà Giang… Ngoài ra, chúng tôi có chọn tạo đưa ra sản xuất những giống đậu xanh mới như: ĐX14, ĐXVN7, ĐX21, ĐX23...

Hiện nay, Trung tâm đang triển khai các nhiệm vụ hợp tác với CuBa về cây đậu đỗ. Dự án đã chọn được các giống đậu đỗ mới phục vụ cho sản xuất ở Việt Nam và Cuba. Tại Việt Nam chúng tôi đã chọn lọc và đưa ra sản xuất được 3 giống cây trồng mới đó là giống đậu đen xanh lòng ĐEV19, giống lạc LV20, giống đậu rau ngồi chịu nhiệt ĐRV18. Giống đậu rau ngồi chịu nhiệt ĐRV18 là giống đậu duy nhất ở Việt Nam không cần bắc giàn và được Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho phép lưu hành giống đạt năng suất quả tươi 22,5 - 25,4 tấn/ha. Giống đậu rau ngồi chịu nhiệt ĐRV18 đáp ứng được giai đoạn khan hiếm rau xanh ở các tỉnh phía Bắc từ vụ Xuân đến vụ Đông (giai đoạn từ tháng 2 đến tháng 9 hàng năm), điều kiện thời tiết đối Miền Bắc nhiệt độ khắc nghiệt, thay đổi, mưa gió, rau màu rất bị ảnh hưởng. Giống đậu rau ngồi chịu nhiệt ĐRV18 hoàn toàn thích hợp với nông nghiệp đô thị hiện nay, mỗi gia đình chỉ cần trồng giống này 01 thùng xốp là gia đình đã có rau sạch ăn hàng ngày. Và giống thứ hai là đậu đen xanh lòng chịu hạn ĐEV19, đây là một giống có đặc tính rất quý, Đậu ra hoa hình thành quả rất tập trung khác hẳn giống đậu đen của chúng ta ngày xưa, đậu này ra hoa và hình thành quả không tập trung nên rất vất vả trong việc thu hoạch. Giống đậu đen ĐEV19 ra quả và chín rất tập trung chỉ hai lần thu hoạch là kết thúc, năng suất bình quân đạt 1,81 - 2,00 tấn/ha. Khi phân tích, đánh giá chất lượng hơn hẳn giống cũ, ăn thơm ngon hơn so với giống cũ, hàm lượng Anthocyanin giống đậu đen ĐEV19 đạt rất cao 208 mg/100g. Sản phẩm thứ 3 dự án đã chọn được giống lạc chịu hạn LV20, giống lạc này có hàm lượng protein tương đương với giống lạc đỏ Bắc Giang đạt 27% CK.

Hạt giống: Đậu rau ngồi chịu nhiệt ĐRV18, sản phẩm được đóng gói và phân phối bởi Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển đậu đỗ

Đặc biệt dự án đã đưa bộ giống lạc mới của Trung tâm sang Cuba đánh giá khảo nghiệm. Trong 20 mẫu giống lạc mới phía bạn Cuba đã chọn lọc được 06 giống lạc phù hợp với Cuba nhất, 6 giống lạc mới này sinh trưởng phát triển tốt tại Cuba, dạng hình sinh trưởng gọn chống chịu sâu bệnh tốt, năng suất bình quân đạt 3,5-4,2 tấn/ha. Sáu giống lạc này đã được Bộ nông nghiệp Cuba công nhận là giống cây trồng mới được phép sản xuất tại Cuba. Đối tác Cuba có đặt tên giống trên tinh thần thân thiện là “Cuvi” (Cuba - Việt Nam), ví dụ là L17 thì đặt tên là Cuvi17, Cuvi23, Cuvi32, Cuvi 29, Cuvi23,…

Vấn đề thứ ba, đối với Đậu tương Trung tâm đang hướng tạo giống Đậu tương dài ngày để phục vụ công tác chế biến sữa. Trong thực tế hiện nay, chúng ta sản xuất tương đang gặp vấn đề thời vụ, chúng ta vẫn đang sản xuất 3 vụ nhưng đến giai đoạn thu hoạch thường bị ảnh hưởng do mưa, bão. Do vậy, việc thu hoạch và cơ giới hoá, chế biến rất bị ảnh hưởng. Vì vậy, Trung tâm định hướng chọn giống dài ngày và đặc biệt giống có protein cao phục vụ cho chế biến sữa.

Về đậu xanh, Trung tâm đã công nhận một số giống và hiện nay cũng đã đang nghiên cứu một số giống để chọn các quả đậu xanh còn non sẽ đưa vào công nghệ chế biến sấy khô để phục vụ cho ăn tươi. 

PV: Như ông vừa trao đổi, ông đánh giá rất cao giống “đậu rau ngồi” chịu nhiệt ĐRV18 là một trong rất nhiều sản phẩm của Trung tâm. Ông có thể cho biết về tiềm năng của sản phẩm này trong thời gian tới như thế nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Ngọc Quất:

Ngoài các giống lạc, đậu tương, đậu xanh thì chúng tôi đã và đang nghiên cứu đậu rau. Loại đậu rau ngồi chịu nhiệt ĐRV18 là giống "độc nhất vô nhị" của Việt Nam đã được công bố lưu hành và được Trung tâm đăng ký bảo hộ. Đây là một giống có tính ưu việt vượt trội so với sản xuất rau hiện hành tại Việt Nam. Ưu việt thứ nhất là giống không cần bắc giàn; thứ 2 ra hoa và quả rất tập trung, theo đợt nên việc phòng trừ sâu bệnh thuận tiện. Thứ 3 mọi gia đình có thể trồng được. Chúng ta đều có thể có rau sạch tại nhà. Hiện nay nhu cầu sản xuất rau sạch rất cần thiết, chúng tôi đã hoàn thiện tem, nhãn, bao bì và đang đưa ra sản xuất cung ứng cho các đầu mối đại lý cấp 1 để chuyển giao sang đại lý cấp 2, cấp 3. Chúng tôi đang hy vọng số lượng giống cung cấp ra thị trường sẽ rất lớn.

Mô hình trồng cây đậu rau ngồi bước đầu mang lại hiệu quả tích cực trong việc cung cấp rau sạch hàng ngày

PV: Việc trồng "đậu rau ngồi" trong thùng xốp trên mái nhà là một giải pháp tốt để đảm bảo an toàn thực phẩm, đặc biệt trong bối cảnh vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm đang được quan tâm. Vậy ông có khuyến cáo gì đối với người dùng thông thái trong câu chuyện này?

Ông Nguyễn Ngọc Quất:

Thứ nhất, đặc thù của đậu rau ngồi ra quả tập trung nên việc phòng trừ sâu bệnh rất thuận lợi. Thứ hai, khi trồng trong thùng xốp với số lượng từ 8 - 10 cây nên việc sâu bệnh phá hại rất ít nên không cần sử dụng các sản phẩm phòng trừ sâu bệnh, việc trồng rau tại nhà có thể mang lại độ an toàn thực phẩm cao nếu được thực hiện đúng cách. Tuy nhiên, cần lưu ý một số yếu tố để đảm bảo rau an toàn, bao gồm nguồn nước, đất trồng, phân bón và quá trình thu hoạch, bảo quản...

Việc đậu ra hoa theo từng đợt ở giống đậu này khi đưa vào sản xuất mang lại lợi ích trong việc phòng trừ sâu bệnh, do có đủ thời gian cách ly giữa phun thuốc và thu hoạch. Ngoài ra, khả năng phát triển tốt trong môi trường nhiệt độ cao của giống đậu này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của sâu bệnh trong quá trình canh tác. 

Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Đậu đỗ

PV: Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đặt ra kỳ vọng lớn cho các đơn vị nghiên cứu như Trung tâm, vậy Trung tâm có hướng đến vấn đề đổi mới KHCN đó, thưa ông?

Ông Nguyễn Ngọc Quất:

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được kỳ vọng sẽ tạo ra những cơ chế thông thoáng hơn cho các nhà khoa học, đặc biệt là trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học và chọn tạo giống, giúp họ có nhiều thời gian và tâm huyết hơn cho công việc. Các nhà khoa học mong muốn các thông tư hướng dẫn sớm được ban hành để tháo gỡ những vướng mắc trong thủ tục hành chính, đặc biệt là việc giải ngân, thanh toán chứng từ, giúp họ tập trung hơn vào nghiên cứu. 

Về phía Trung tâm cũng định hướng đón đầu xu hướng, tập trung nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học và công nghệ cao để phát triển các sản phẩm đặc thù, có hàm lượng khoa học và tính sáng tạo cao. Chúng tôi đang hướng tới việc cụ thể hóa các mục tiêu của Nghị quyết, tập trung vào nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, đặc biệt là trong các lĩnh vực trọng điểm, đồng thời xây dựng cơ chế, chính sách để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. 

PV: Vâng, xin cảm ơn ông!

Tùng Hải - Liên Huyền (thực hiện)