Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật Địa chất và khoáng sản

Tinh thần mới trong một đạo luật kỹ thuật

Tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật Địa chất và khoáng sản với số phiếu tán thành cao. Kết quả biểu quyết điện tử cho thấy, có 446/448 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 93,11% tổng số đại biểu Quốc hội.

Luật Địa chất và Khoáng sản (sửa đổi) là một trong những đạo luật quan trọng, liên quan trực tiếp đến quản lý tài nguyên quốc gia và nền kinh tế thực. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong vòng 10 năm qua, lĩnh vực khoáng sản đóng góp trung bình 9 - 11% GDP, chi phối hàng loạt ngành như năng lượng, vật liệu xây dựng, luyện kim, nông nghiệp và giao thông hạ tầng.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy tại phiên họp Quốc hội thông qua Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 - dấu mốc quan trọng đặt nền móng cho quản lý tài nguyên địa chất hiện đại, minh bạch và phát triển bền vững. Sự hiện diện của người đứng đầu ngành thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ, đồng hành cùng Quốc hội chuyển hóa những vấn đề kỹ thuật phức tạp thành hành lang pháp lý thiết thực với cuộc sống và doanh nghiệp.

Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 là một đạo luật kỹ thuật, chuyên ngành - điều đó không có gì phải bàn cãi. Nhưng điều đáng nói ở đây là: ẩn sau những thuật ngữ chuyên môn, những quy định khô khan về mẫu đơn, quy trình, chỉ tiêu kỹ thuật,… lại là một tinh thần cải cách thể chế rõ rệt “tinh thần mới” của một đạo luật phục vụ phát triển thay vì chỉ phục vụ quản lý.

Trước đây, tư duy làm luật trong lĩnh vực địa chất - khoáng sản chủ yếu nghiêng về kiểm soát, hạn chế khai thác, đặt ra nhiều điều kiện ngặt nghèo để “giữ chặt”. Nhưng Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 chuyển hướng sang quản trị tài nguyên theo nguyên tắc minh bạch, dữ liệu hóa, gắn với quy hoạch không gian và năng lực phục hồi. Đây không còn là cách làm thụ động, mà là chủ động thiết kế hành lang pháp lý để tài nguyên được sử dụng hiệu quả và có trách nhiệm.

Vai trò của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam theo luật mới cũng thay đổi rõ: không chỉ là nơi thẩm định, cấp phép, mà trở thành một trung tâm tích hợp dữ liệu, cung cấp thông tin địa chất - khoáng sản cho các cấp quản lý, nhà đầu tư và cộng đồng. Luật trao trách nhiệm (và quyền hạn) cho Cục trong việc xây dựng, quản lý hệ thống thông tin địa chất - khoáng sản quốc gia, tiến tới cung cấp dịch vụ dữ liệu theo cơ chế thị trường. Điều đó đồng nghĩa: Cục không còn chỉ là nơi ban hành “giấy phép”, mà phải “phục vụ” theo đúng nghĩa nhà nước kiến tạo , đồng hành, thúc đẩy đổi mới.

Đặc điểm của Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 là gắn chặt pháp lý với nền tảng công nghệ. Luật quy định rõ về bản đồ địa chất số, điều tra số hóa, khai thác dữ liệu địa chất bằng công nghệ viễn thám, AI, mô hình hóa 3D/4D địa tầng. Như vậy, tinh thần luật không dừng ở yêu cầu “làm đúng quy trình”, mà còn hướng tới nâng cấp trình độ kỹ thuật - công nghệ ngành địa chất của Việt Nam lên chuẩn hiện đại. Việc số hóa dữ liệu địa chất còn tạo ra nền tảng để thu hút đầu tư, phân tích rủi ro thiên tai, hỗ trợ lập quy hoạch phát triển vùng - tức là gắn ngành địa chất với các ngành kinh tế khác, thay vì đứng riêng lẻ như trước đây.

Lần đầu tiên trong một đạo luật chuyên ngành kỹ thuật, nguyên tắc “khai thác hợp lý, sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả, bảo đảm công bằng giữa các thế hệ” được đưa vào như một nội dung xuyên suốt. Cùng với đó là quy định bắt buộc về đóng quỹ cải tạo - phục hồi môi trường, đánh giá sức chịu tải địa chất của từng vùng, và bảo vệ tầng chứa nước ngầm. Tinh thần đó cho thấy, luật không chỉ phục vụ doanh nghiệp hay nhà nước thu thuế, mà còn đặt con người, môi trường, và tương lai dài hạn vào trung tâm của quá trình khai thác tài nguyên.

Có thể nói, tinh thần mới của Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 là sự kết hợp giữa chuyên môn sâu với tư duy cải cách mạnh. Đằng sau mỗi biểu đồ địa tầng, mỗi giấy phép khai thác hay bản đồ điều tra, là một nỗ lực lớn nhằm đồng bộ hóa thể chế - kỹ thuật - công nghệ - đạo đức khai thác tài nguyên. Đó là thứ tinh thần giúp biến một đạo luật kỹ thuật khô khan thành công cụ kiến tạo phát triển, bảo vệ môi trường, và đồng hành cùng doanh nghiệp trên con đường phát triển bền vững.

Tuyên truyền không chỉ là… phổ biến luật mà phải “nói được ngôn ngữ của thực tiễn”

Khi một đạo luật kỹ thuật như Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 được ban hành, phản xạ quen thuộc là “tổ chức phổ biến, tập huấn, giới thiệu quy định mới”. Tuy nhiên, nếu tuyên truyền chỉ dừng ở phổ biến luật, tức là dừng ở hình thức chuyển tải nội dung điều khoản, thì sẽ bỏ lỡ một sứ mệnh quan trọng hơn rất nhiều: kích hoạt sự hiểu, sự tin và sự chuyển động trong cộng đồng thực thi, đặc biệt là doanh nghiệp, chính quyền địa phương, và người dân vùng có khoáng sản.

Cục Địa chất và Khoáng sản tổ chức triển khai các nhiệm vụ phổ biến Luật Địa chất và Khoáng sản 2024

Thống kê của Cục Địa chất và Khoáng sản cho thấy, sau hơn 5 tháng tích cực triển khai, đã có hơn 100 hội nghị, hội thảo, tập huấn phổ biến Luật mới được tổ chức trên cả nước. Tuy nhiên, mục tiêu mà Cục Địa chất và Khoáng sản hướng đến không chỉ là “phủ sóng thông tin”, mà là giúp doanh nghiệp hiểu đúng - làm đúng - và đồng hành lâu dài với luật pháp.

Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 là sự không đồng đều về nhận thức và năng lực thực thi giữa các địa phương - nơi trực tiếp tổ chức điều tra, cấp phép và giám sát khai thác. Việc “tuyên truyền luật” trong trường hợp này không thể hiểu đơn giản là “phát hành tài liệu”, mà phải là một quy trình hỗ trợ thể chế, gồm: Đào tạo kỹ năng sử dụng dữ liệu địa chất số; Tập huấn về quy trình thẩm định vùng cấm, vùng hạn chế; Hướng dẫn xây dựng bản đồ phân vùng khai thác; Tư vấn cách phối hợp giữa các sở ngành có liên quan. Nói cách khác, tuyên truyền không phải là một hoạt động truyền thông thuần túy, mà là hành động chuyển giao tri thức thể chế - một hình thức “học luật để làm được luật”.

Trong lĩnh vực khai thác khoáng sản, niềm tin của doanh nghiệp vào cơ quan quản lý có vai trò sống còn. Một đạo luật tốt nhưng nếu doanh nghiệp không hiểu, không tin hoặc cảm thấy “mơ hồ và rủi ro khi áp dụng”, thì họ sẽ chọn cách an toàn là “đứng ngoài cuộc chơi”. Vì thế, tuyên truyền phải được hiểu là thiết lập một diễn đàn hai chiều, nơi doanh nghiệp không chỉ được “nghe phổ biến luật”, mà còn được: Góp ý chính sách dưới dạng tình huống thực tế, phản hồi quy trình, thủ tục hành chính, nêu vướng mắc khi áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật mới.

Được biết, Cục Địa chất và Khoáng sản đã làm rất tốt điều này trong quá trình chuẩn bị dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản 2024: tổ chức hàng chục hội thảo đối thoại vùng, xây dựng bộ “Câu hỏi thường gặp” (FAQ) từ chính thực tiễn doanh nghiệp và tạo đường dây nóng trực tuyến tiếp nhận ý kiến liên tục. Tuyên truyền, vì thế, trở thành công cụ xây dựng mối quan hệ đối tác công - tư, chứ không phải chỉ là “giải thích pháp luật”.

Đặc thù của luật kỹ thuật là khái niệm khó, ngôn ngữ chuyên ngành nhiều (ví dụ: cấu trúc địa tầng, khoáng hóa chì-kẽm, tầng chứa nước, tầng cản...). Nếu tuyên truyền chỉ dừng ở đọc, chép, trình chiếu slide, thì người nghe sẽ “mất sóng” ngay từ phút thứ 5. Do đó, cần chuyển hướng tuyên truyền: Dân sự hóa ngôn ngữ, dùng hình ảnh, mô hình trực quan, hoạt hình mô phỏng mỏ khai thác phục hồi; kể chuyện thực tế như đưa ví dụ mỏ thành công (hoặc thất bại), để người nghe học được bài học quản lý. Lấy người thật, việc thật như mời cán bộ địa phương, doanh nghiệp nhỏ được mời chia sẻ, tạo hiệu ứng lan tỏa ngang hàng.

Một đạo luật muốn sống trong lòng xã hội, thì trước hết, nó phải được nói bằng ngôn ngữ của xã hội - không phải ngôn ngữ nghị trường.

Trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, tuyên truyền không phải là giai đoạn hậu kỳ, càng không phải là động tác hình thức. Tuyên truyền chính là một phần cốt lõi của quản trị thực thi - nơi luật được “sống”, được “tin” và được “chuyển hóa thành hành động”.

Để tiếp tục tuyên truyền hiệu quả, Cục Địa chất và Khoáng sản bằng cách đi đến từng địa phương, đối thoại với từng doanh nghiệp, và kiên trì giải thích, hướng dẫn, lắng nghe, đang thực sự làm cho một đạo luật kỹ thuật trở nên gần gũi, khả thi và hiệu quả trong đời sống phát triển bền vững.

Doanh nghiệp kỳ vọng minh bạch và đồng hành lâu dài

Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực địa chất - khoáng sản không chỉ là đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật, mà còn là chủ thể thực thi pháp luật. Họ chính là những người trực tiếp biến các quy định trong Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 thành hành vi đầu tư, khai thác, chế biến, phục hồi môi trường. Do đó, sự thành - bại của một đạo luật không thể tách rời mức độ đồng hành và tin tưởng của doanh nghiệp.

Trong quá khứ, không ít doanh nghiệp từng gặp khó khi triển khai dự án địa chất, khai thác khoáng sản vì thiếu dữ liệu địa chất công khai để lập kế hoạch đầu tư; quy trình cấp phép kéo dài, không rõ tiêu chí chấm điểm; cách hiểu luật giữa các địa phương không thống nhất.

Từ thực tế ấy, Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 được kỳ vọng sẽ trả lại cho doanh nghiệp một môi trường pháp lý rõ ràng và đoán định được, với các giải pháp then chốt như: Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu địa chất - khoáng sản quốc gia, công khai để tra cứu; Quy định trình tự, thủ tục cấp phép rõ ràng, gắn với quy hoạch vùng mỏ đã được phê duyệt; Thực hiện cơ chế giám sát - đánh giá trực tuyến, tránh tình trạng xin - cho không minh bạch. Minh bạch không chỉ là “công khai văn bản”, mà phải là minh bạch thông tin, quy trình và trách nhiệm - đó là kỳ vọng lớn nhất từ cộng đồng doanh nghiệp.

Thực tiễn cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp địa phương trong ngành khoáng sản thiếu nguồn lực pháp lý, kỹ thuật, môi trường để thực hiện đúng luật - nhất là các quy định mới như: Điều tra tác động tầng chứa nước; Lập kế hoạch đóng cửa mỏ và phục hồi môi trường; Tích hợp dữ liệu với cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch.

Nếu chỉ ban hành luật rồi “để doanh nghiệp tự lo”, thì phần lớn sẽ không thể đáp ứng yêu cầu, hoặc làm hình thức để đối phó. Vì vậy, doanh nghiệp rất cần một mối quan hệ đồng hành lâu dài với cơ quan quản lý - không chỉ để được hướng dẫn, mà còn để: Nhận phản hồi sớm khi có điều chỉnh chính sách; Được tập huấn định kỳ về kỹ thuật mới, công nghệ khai thác thân thiện môi trường; Tham gia đóng góp vào các tiêu chuẩn kỹ thuật trong quá trình xây dựng các nghị định - thông tư sau luật.

Trong bối cảnh đó, vai trò của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam là đặc biệt quan trọng: vừa là nơi ban hành hướng dẫn, vừa là điểm tựa chuyên môn, vừa là “người bạn cùng tiến” của doanh nghiệp.

Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 không chỉ là một bộ khung pháp lý, mà là lời cam kết của Nhà nước trong việc: Nâng tầm quản trị tài nguyên theo chuẩn quốc tế; Bảo vệ môi trường và quyền lợi cộng đồng; Khuyến khích đầu tư bền vững, chế biến sâu, công nghệ cao.

Doanh nghiệp sẵn sàng đi cùng cam kết ấy, nhưng họ cần Nhà nước không chỉ “giám sát họ làm đúng”, mà còn “hỗ trợ họ làm tốt”. Đồng hành không chỉ trong lúc cấp phép, mà cả trong suốt vòng đời mỏ từ khảo sát, thăm dò đến khai thác, đóng cửa và phục hồi sau khai thác.

Một số doanh nghiệp tiên phong (trong khai thác đá vôi, titan, đất hiếm…) chia sẻ: “Chúng tôi không ngại quy định chặt, chỉ ngại thiếu hướng dẫn rõ và không có người đối thoại khi gặp vướng mắc”. Lĩnh vực Địa chất và khoáng sản có vòng đời đầu tư dài, rủi ro cao, vốn lớn. Vì vậy, niềm tin vào tính ổn định và công bằng của chính sách là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp quyết định “xuống tiền” đầu tư.

Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, nếu triển khai quyết liệt, minh bạch và hiệu quả, sẽ tạo ra một môi trường có độ tin cậy cao - yếu tố mà các nhà đầu tư trong và ngoài nước đang rất cần. Đây chính là cơ sở để: Thu hút công nghệ khai thác sạch; Phát triển ngành công nghiệp chế biến khoáng sản thay vì chỉ xuất thô; Hình thành các trung tâm logistics - khoáng sản vùng.

Từ kỳ vọng đến thực tế luôn là một hành trình dài. Nhưng khi luật pháp được xây dựng với tinh thần phục vụ phát triển, và cơ quan quản lý như Cục Địa chất và Khoáng sản thật sự chủ động lắng nghe, đồng hành, tháo gỡ thì doanh nghiệp sẽ không chỉ tuân thủ luật, mà còn trở thành đối tác kiến tạo luật trong tương lai.

Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 sẽ đi vào cuộc sống một cách bền vững nếu như niềm tin, sự minh bạch và tinh thần đồng hành cùng phát triển được duy trì xuyên suốt, không chỉ trong văn bản mà trong mọi quyết sách và hành động của Nhà nước.

Vai trò trung tâm của Cục Địa chất và Khoáng sản

Trong bất kỳ đạo luật kỹ thuật nào, cơ quan đầu mối chuyên môn không chỉ đóng vai trò xây dựng chính sách mà còn phải giữ vị trí “người truyền lửa”, dẫn dắt xã hội chuyển hóa luật thành hành động thực tiễn. Với Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, vai trò này được trao cho Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam - đơn vị được ví như “bộ não khoa học” của ngành địa chất và tài nguyên khoáng sản quốc gia.

Không giống nhiều đạo luật thuần túy hành chính hay kinh tế, Luật Địa chất và Khoáng sản là một đạo luật kỹ thuật, khoa học, trong đó: Các điều khoản pháp lý chỉ là “lớp vỏ ngôn ngữ” của những khái niệm địa chất sâu sắc; Quy trình cấp phép, điều tra, giám sát gắn chặt với cấu trúc tầng địa chất, mỏ khoáng, thủy văn, tài nguyên nước dưới đất, biến động địa tầng... Chính vì vậy, nếu thiếu một cơ quan đủ năng lực khoa học để diễn giải và truyền tải, đạo luật này sẽ khó “sống” trong các cấp thực thi và cộng đồng doanh nghiệp. Cục Địa chất và Khoáng sản đã và đang đảm đương vai trò đó: giải mã các quy định bằng ngôn ngữ chuyên môn dễ hiểu, chuẩn hóa biểu mẫu kỹ thuật, và chuyển giao hiểu biết địa chất từ giới nghiên cứu đến các địa phương, doanh nghiệp. Nói cách khác, Cục là người “dịch luật” từ chính sách sang thực hành.

Tuyên truyền không phải là một hoạt động đơn lẻ mà là một hệ sinh thái truyền thông - đào tạo, đối thoại. Với Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, được biết Cục Địa chất và Khoáng sản đã và đang tiếp tục chủ động kiến tạo mạng lưới này với: Các hội thảo vùng kéo dài từ Tây Bắc, Tây Nguyên đến Đồng bằng sông Cửu Long; Hợp tác với Sở TN&MT các tỉnh để tổ chức diễn đàn doanh nghiệp, chính quyền; Biên soạn tài liệu hướng dẫn, sổ tay hỏi - đáp luật dành cho nhiều đối tượng; Phối hợp với báo chí, truyền hình trung ương và địa phương để chuyển tải thông điệp chính sách qua các sản phẩm truyền thông đa phương tiện.

Chính sự chủ động tạo ra nền tảng giao tiếp giữa nhà nước và doanh nghiệp đã biến Cục Địa chất và Khoáng sản từ một cơ quan quản lý thành một đầu mối kết nối và lan tỏa pháp luật sống động.

Luật chỉ sống khi được thực hiện đúng và đầy đủ. Nhưng một đạo luật kỹ thuật chỉ có thể “sống khỏe” nếu có một “trung tâm chuyên môn” làm trụ cột chuyển hóa, từ chính sách đến hành động. Với Luật Địa chất và Khoáng sản 2024, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đang thực thi đúng vai trò ấy - người giữ hồn luật, kiến trúc sư của tuyên truyền chính sách, cầu nối giữa Nhà nước và doanh nghiệp, và người thúc đẩy tư duy quản trị tài nguyên mới. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và đòi hỏi phát triển bền vững, vai trò này không chỉ là cần thiết mà là then chốt.

Cần sự chuyển động đồng bộ: Khi luật không thể đi một mình

Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 là một nỗ lực lớn của Quốc hội và Chính phủ nhằm hiện đại hóa khung pháp lý quản lý tài nguyên, môi trường, phát triển bền vững. Nhưng như mọi đạo luật, giá trị thực sự của nó không nằm trên giấy, mà thể hiện qua mức độ “đi vào cuộc sống”. Muốn vậy, cần một sự chuyển động đồng bộ không chỉ của Cục Địa chất và Khoáng sản, mà của toàn bộ hệ thống chính trị, chính quyền các cấp và cả cộng đồng doanh nghiệp, người dân.

Cục Địa chất và Khoáng sản có thể là cơ quan chuyên môn đầu mối, nhưng không thể “gánh vác” toàn bộ quá trình tổ chức thực thi. Để Luật thực sự lan tỏa: Các Sở Nông nghiệp và Môi trường địa phương phải chủ động cập nhật, đào tạo cán bộ, áp dụng đúng hướng dẫn kỹ thuật; Các chính quyền cấp huyện, cấp xã - nơi tài nguyên khoáng sản hiện hữu phải hiểu luật, tránh xử lý tùy tiện, hoặc buông lỏng quản lý; Các ban ngành liên quan như môi trường, xây dựng, quy hoạch cần phối hợp chặt chẽ trong quy trình cấp phép, đánh giá tác động môi trường, thẩm định đầu tư. Nếu “trung ương làm một kiểu, địa phương hiểu một nẻo”, hoặc “nơi làm nghiêm, nơi làm lơi”, thì nguy cơ phân mảnh, xung đột chính sách sẽ tái diễn, làm suy giảm hiệu lực của luật và mất niềm tin của doanh nghiệp.

Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 không chỉ là tập hợp các điều khoản mà còn đòi hỏi một hệ thống văn bản dưới luật (nghị định, thông tư, tiêu chuẩn kỹ thuật) được ban hành kịp thời, thống nhất, dễ hiểu. Cơ chế phản hồi, giải đáp vướng mắc của doanh nghiệp phải được tổ chức bài bản, trực tuyến hóa, rút ngắn thời gian chờ; Công tác thanh tra, kiểm tra phải được thực hiện công bằng, minh bạch, hướng đến hỗ trợ tuân thủ, chứ không chỉ xử phạt. Sự đồng bộ giữa hệ thống pháp lý - tổ chức thực thi - hành vi kiểm tra - năng lực cán bộ chính là chìa khóa để không “vênh” giữa tinh thần luật và cách làm thực tế.

Không thể thực thi một luật hiện đại bằng tư duy cũ. Do đó, để Luật 2024 phát huy hiệu lực, cần một chuyển biến tư duy đồng bộ từ trung ương đến cơ sở: Từ “khai thác tối đa” sang “khai thác hợp lý, tiết kiệm, phục hồi”; từ “tài nguyên của địa phương” sang “tài nguyên quốc gia, tài sản liên thế hệ”; từ “quản lý hành chính” sang “quản lý bằng quy hoạch - dữ liệu - tiêu chuẩn kỹ thuật”. Cục Địa chất và Khoáng sản có thể là lực đẩy đầu tiên, nhưng chính sự đồng lòng chuyển hóa nhận thức tại các địa phương mới quyết định luật có thể “chạy” nhanh hay không.

Doanh nghiệp đang chờ sự minh bạch, chính quyền đang chờ sự thống nhất - người dân chờ sự công bằng. Mỗi bên chờ nhau chuyển động. Nhưng nếu không có một sự chuyển động đồng thời, có phối hợp, thì: Doanh nghiệp sẽ chọn đứng ngoài vì sợ rủi ro. Chính quyền sẽ xử lý theo lối cũ để “an toàn”. Xã hội mất lòng tin vào chính sách. Muốn phá vỡ thế “chờ nhau” ấy, cần: Cục Địa chất và Khoáng sản chủ động truyền thông, tập huấn, cung cấp dữ liệu; Doanh nghiệp tích cực phản hồi, đề xuất, hợp tác cùng quản lý; Địa phương quyết liệt vào cuộc, đưa luật vào quy hoạch, chương trình hành động, chỉ tiêu giao cho cán bộ.

Để Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 thực sự trở thành công cụ kiến tạo phát triển bền vững ngành địa chất, khoáng sản Việt Nam cần một sự chuyển động đồng bộ giữa trung ương - địa phương, nhà nước - doanh nghiệp, chuyên môn - truyền thông, quy định - thực tiễn. Khi mọi “bánh răng” trong cỗ máy chính sách cùng quay nhịp thì luật sẽ không còn là mệnh lệnh trên giấy mà là lực đẩy lan tỏa mạnh mẽ tới từng vùng mỏ, từng dòng sông ngầm, từng công trình khai thác - phục hồi - phát triển xanh.

Hồng Minh