Quang cảnh Diễn đàn

Chính quyền hai cấp là nòng cốt trong phòng, chống thiên tai

Tại diễn đàn, ông Cao Đức Phát, Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Chủ tịch Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai cho biết, hằng năm, nước ta phải đối mặt với nhiều loại thiên tai, gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Từ ngày 1/7/2025, sau khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, có nhiều vấn đề đặt ra, cần được làm rõ và điều chỉnh sớm để đảm bảo duy trì năng lực ứng phó với thiên tai, nhất là về hệ thống chỉ đạo như đầu mối, thẩm quyền và các kênh liên lạc; kế hoạch ứng phó; lực lượng ứng phó ở các cấp, vật tư dự phòng cũng như cơ chế, chính sách, luật pháp. Theo ông Phát, chúng ta phải tiếp tục tăng cường năng lực để đáp ứng yêu cầu phòng, chống thiên tai đang có xu hướng ngày càng gay gắt hơn.

Ông Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT, Chủ tịch Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai cho rằng, chính quyền hai cấp là nòng cốt trong phòng, chống thiên tai

“Để giảm thiệt hại về người và của, chúng ta phải đặc biệt nâng cao khâu dự phòng, bao gồm chuẩn bị về tổ chức, nhân lực, phương tiện, nguồn lực cũng như cơ chế, chính sách", ông Phát nói.

Ông Nguyễn Xuân Tùng - Phó trưởng phòng Phòng Ứng phó và Khắc khục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai cho biết: “Trong khoảng 10 năm trở lại đây, thiên tai đã gây ra cái chết của khoảng 240 người và thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng mỗi năm. Đặc biệt, năm 2024, cơn bão Yagi đã để lại hậu quả nặng nề với 345 người chết và mất tích, gây thiệt hại kinh tế hơn 84.500 tỷ đồng”. Những con số này cho thấy, công tác phòng chống thiên tai không thể chậm trễ, đặc biệt trong bối cảnh mô hình chính quyền hai cấp đang vận hành.

Cũng theo ông Tùng, chính quyền cấp xã giờ đây được trao thêm nhiều thẩm quyền quan trọng, trở thành "nòng cốt" trong việc ứng phó với thiên tai. Cụ thể, UBND cấp xã có quyền chủ động xây dựng, tu bổ công trình phòng chống, tiếp nhận và phân bổ nguồn lực cứu trợ và thẩm định hỗ trợ khắc phục sản xuất nông nghiệp. Việc tổ chức chính quyền hai cấp được kỳ vọng sẽ tăng tính chủ động, rút ngắn thời gian phản ứng…

Giao thẩm quyền đi đôi với trách nhiệm

Sau khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, chia sẻ tại diễn đàn, ông Bùi Xuân Diệu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình cho biết: "Hằng năm, tỉnh Ninh Bình thường xuyên chịu ảnh hưởng của hầu hết các loại hình thiên tai, đặc biệt là bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn, lũ, hạn hán, xâm nhập mặn và cháy rừng. Vì vậy, công tác phòng, chống thiên tai luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng hàng đầu, các sở ban, ngành, địa phương luôn phối hợp triển khai đồng bộ, kịp thời với tinh thần chủ động, không để bị động, bất ngờ.

Ông Bùi Xuân Diệu - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình: Công tác phòng, chống thiên tai luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng hàng đầu của địa phương

Ngay sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh Ninh Bình đã thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự cấp tỉnh, ban hành các phương án bảo vệ trọng điểm, hộ đê toàn tuyến và ứng phó lũ lớn vượt tần suất thiết kế. Tỉnh đã chỉ đạo 129/129 xã, phường thành lập Ban Chỉ huy và đội xung kích phòng, chống thiên tai với hơn 27.000 người…

Tuy nhiên, ông Diệu cũng thẳng thắn nhìn nhận, thời gian qua quá trình thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai trong điều kiện vận hành chính quyền hai cấp của Ninh Bình còn nhiều khó khăn như việc phân công nhiệm vụ giữa các cơ quan sau sáp nhập còn lúng túng; cán bộ cấp xã còn thiếu kinh nghiệm, không chuyên trách trong công tác phòng, chống thiên tai; chưa có quy chế phối hợp giữa các Ban Chỉ huy Quân sự các xã khi xảy ra sự cố liên xã, liên khu vực; một số địa phương chưa chuẩn bị đầy đủ vật tư, phương tiện, nhu yếu phẩm theo phương châm “4 tại chỗ”, phương án, kế hoạch còn chung chung… 

Bên cạnh đó, lực lượng xung kích cấp xã chưa được tập huấn thường xuyên, thiếu công cụ, phương tiện, hạ tầng dân sinh và công trình phòng, chống thiên tai còn yếu. Báo cáo nhanh ở một số địa phương chưa kịp thời khiến việc tổng hợp báo cáo mất nhiều thời gian, khó bảo đảm đúng hạn.

Để làm tốt công tác phòng, chống thiên tai được hiệu quả hơn, ông Diệu cho biết, trong thời gian tới, tỉnh Ninh Bình sẽ kiện toàn Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự các cấp, đồng thời kiện toàn bộ máy Quỹ phòng chống thiên tai và Quỹ phòng thủ dân sự cấp tỉnh; xây dựng kế hoạch, phương án ứng phó sát với thực tế; tổ chức tập huấn, diễn tập; chuẩn bị đầy đủ “4 tại chỗ”; tăng cường ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến để nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành phòng, chống thiên tai…

Ông Nguyễn Hữu Thành, Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) phát biểu tại Diễn đàn

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Hữu Thành, Phó Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ), cho biết, để thực hiện phân cấp, phân quyền hiệu quả, Chính phủ và các Bộ, ngành đã rà soát, hướng dẫn điều chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật. Đến nay, Chính phủ đã ban hành 31 nghị định về phân cấp, phân quyền trong đó có một số nghị định quan trọng của ngành nông nghiệp và môi trường như Nghị định số 136/2025/NĐ-CP và mới nhất là Nghị định số 200/2025/NĐ-CP, tập trung làm rõ trách nhiệm giữa các cấp.

Theo ông Thành, trong công tác phòng, chống thiên tai, cấp tỉnh giữ vai trò điều phối, giám sát, kết hợp phòng ngừa và ứng phó thiên tai. Lấy cấp xã làm trung tâm triển khai các nhiệm vụ từ cấp tỉnh. Đồng thời áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và trí tuệ nhân tạo trong quản lý, điều hành, thông tin và tuyên truyền.

Thực tế thời gian qua cho thấy, một số địa phương đã giao cho đơn vị hành chính cấp xã giải quyết công việc liên xã, đạt hiệu quả khá tốt. Nguyên tắc chung là “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Ngoài ra, UBND cấp tỉnh có quyền đề xuất với Chính phủ về việc phân quyền cho cấp xã nếu đủ năng lực thực hiện. Chủ tịch UBND tỉnh có thể ủy quyền cho các đơn vị hành chính khác và được phép quyết định trong tình huống khẩn cấp về phòng chống thiên tai, trước khi báo cáo UBND tỉnh…

Lê Hải