Bước chuyển mạnh trong giảm nghèo bền vững ở Sơn La

Những ngày cuối năm, trở lại các bản vùng cao của tỉnh Sơn La, dễ dàng cảm nhận sự đổi thay hiện lên qua từng con đường bê-tông mới đổ, những ngôi nhà khang trang sáng màu ngói mới, những nương cà phê, cây ăn quả đang vào vụ xanh tốt. Sự thay đổi ấy là minh chứng cho một giai đoạn nỗ lực bền bỉ của cả hệ thống chính trị trong đưa chính sách giảm nghèo đi vào thực chất, tạo nền tảng để người dân tự vươn lên thoát nghèo.

Chuyển mình từ khó khăn ban đầu

Giai đoạn 2021-2025, Sơn La bắt tay thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trong bối cảnh không ít thách thức, tỷ lệ hộ nghèo cao, hạ tầng nhiều xã vùng cao còn thiếu thốn, đời sống người dân phụ thuộc nhiều vào hỗ trợ của Nhà nước.

Khó khăn không chỉ nằm ở nguồn lực mà còn ở bộ máy: quá trình sắp xếp lại chính quyền địa phương hai cấp đòi hỏi sự thống nhất cao trong chỉ đạo và điều hành. Trước bối cảnh đó, tỉnh đã sớm thành lập Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia từ tỉnh tới cơ sở, giao nhiệm vụ rõ ràng cho từng ngành, từng cấp nhằm tạo sự xuyên suốt trong triển khai.

Công tác rà soát hộ nghèo, cận nghèo được thực hiện bài bản, cập nhật liên tục theo tiêu chí mới, bảo đảm không bỏ sót đối tượng cần hỗ trợ. Chính quyền các xã, phường trực tiếp xuống từng bản đối thoại với người dân, giải quyết khó khăn ngay tại cơ sở, tạo dựng niềm tin và sự đồng thuận.

Giảm nghèo rõ nét: Tốc độ nhanh, kết quả bền vững

Nhờ cách làm sát thực, chỉ trong ba năm, tỷ lệ hộ nghèo của Sơn La đã giảm từ 21,66% năm 2021 xuống còn 10,89% cuối năm 2024, bình quân giảm 3,59% mỗi năm, vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV. Đáng chú ý, 4 huyện nghèo trước đây đã thoát khỏi danh sách huyện nghèo; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm nhanh, phản ánh hiệu quả của chính sách giảm nghèo đa chiều và bao trùm.

“Đường mở đến đâu, đời sống đổi thay đến đó” - nhận xét của người dân nhiều xã vùng cao cũng chính là sự khẳng định cho những nỗ lực đầu tư hạ tầng, sinh kế và dịch vụ xã hội trong suốt thời gian qua.

Hạ tầng, nền tảng cho phát triển sinh kế

Giai đoạn 2021-2025, Sơn La đã tập trung nguồn lực xây dựng 51 công trình hạ tầng thiết yếu, từ đường giao thông, nước sinh hoạt, điện an toàn đến nhà văn hóa, trường học, công trình thủy lợi. Đồng thời, 85 công trình khác được duy tu, bảo dưỡng, bảo đảm vận hành ổn định.

Theo ông Nguyễn Đức Thặng, Bí thư Đảng ủy xã Mường É, các tuyến đường bê-tông hóa đã giúp việc vận chuyển nông sản thuận lợi hơn, tạo điều kiện để nông sản vùng cao kết nối với thị trường. Những công trình nước sinh hoạt mới đưa vào sử dụng giúp người dân không còn cảnh gùi từng can nước từ xa về nhà.

Nhiều bản vùng sâu vốn bị chia cắt mỗi mùa mưa nay đã có cầu, đường kiên cố, mở đường an toàn cho học sinh đến trường và cho hàng hóa xuống chợ.

Từ “cho con cá” đến “cho cần câu”: Sinh kế mới mở đường thoát nghèo

Khác với giai đoạn trước, hỗ trợ giảm nghèo tại Sơn La không dừng lại ở cấp phát vật tư mà chuyển mạnh sang cách tiếp cận tạo sinh kế dài hạn và khuyến khích người dân chủ động vươn lên.

Các mô hình liên kết doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ dân được đẩy mạnh trong sản xuất cà phê, mía, cây ăn quả… giúp người dân tham gia chuỗi giá trị thay vì sản xuất nhỏ lẻ. Nhiều hộ nghèo được hỗ trợ bò, dê sinh sản; được tập huấn kỹ thuật; được cung cấp giống cây trồng và vật tư thiết yếu. Các nhóm hộ liên kết hình thành đã giảm chi phí đầu vào, nâng giá trị đầu ra.

Song song đó, tỉnh chú trọng công tác tạo việc làm. Giai đoạn 2021- 2025: 13.000 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo được đào tạo nghề; hơn 93.000 lao động được hỗ trợ tiếp cận thị trường việc làm; 83 lao động các huyện nghèo được đưa đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài theo hợp đồng, mở ra cơ hội thu nhập bền vững cho nhiều gia đình vùng sâu.

Mở rộng tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản

Một trong những thành quả nổi bật của Sơn La là việc mở rộng tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản cho người nghèo: 100% hộ nghèo, cận nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế; tỷ lệ trẻ đến trường đúng độ tuổi đạt 97%; tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi giảm còn 26%; 94% hộ nghèo có nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 62% hộ nghèo có nhà tiêu hợp vệ sinh.

Tại các xã Thuận Châu và Sốp Cộp, chính sách hỗ trợ nhà ở cho khoảng 1.400 hộ nghèo đã giúp các gia đình an cư, tạo nền tảng vươn lên phát triển kinh tế. Nhờ sự đồng hành của các mô hình sinh kế, nhiều hộ mạnh dạn chuyển từ sản xuất tự cung tự cấp sang kinh tế hàng hóa, chủ động tiếp cận thị trường và tham gia vào các chuỗi giá trị mới.

Thay đổi trong nhận thức, yếu tố bền vững của công tác giảm nghèo

Không chỉ đời sống được cải thiện, nhận thức của đồng bào các dân tộc cũng có chuyển biến mạnh. Người dân quan tâm nhiều hơn tới việc học của con em, chủ động học hỏi kỹ thuật sản xuất mới, mạnh dạn tham gia đào tạo nghề và giảm dần sự trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước. Đây là nền tảng quan trọng để giảm nghèo bền vững, tạo “sức đề kháng” trước nguy cơ tái nghèo.

Được biết, Sơn La hướng tới mục tiêu giảm nghèo còn 7,89% vào cuối năm 2025, thời gian tới Sơn La sẽ tiếp tục: Đổi mới phương thức quản lý và nâng cao hiệu quả thực thi chính sách; tăng cường tuyên truyền để tạo sự đồng thuận của người dân; ưu tiên vốn cho công trình hạ tầng thiết yếu; mở rộng mô hình sinh kế bền vững; thúc đẩy liên kết doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ dân; đẩy mạnh đào tạo nghề và đưa lao động vùng khó đi làm việc ở nước ngoài.

Với những bước đi sát thực tế, Sơn La đặt mục tiêu đến cuối năm 2025 giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 7,89%, tiếp tục khẳng định quyết tâm không để ai bị bỏ lại phía sau.