Cảnh báo hệ lụy từ "cơn sốt" muội hồng

Từ thú chơi cây cảnh mang tính thưởng ngoạn, muội hồng đang bị đẩy vào một “cơn sốt” giá khi nhu cầu săn tìm lan rộng ở nhiều địa phương. Những chuyến vào rừng tìm cây ngày càng dày đặc, các giao dịch mua bán sôi động trên mạng xã hội kéo theo nguy cơ xâm hại rừng tự nhiên, đe dọa tính mạng con người và tiềm ẩn rủi ro “bong bóng” thị trường. Trước thực trạng này, cơ quan chức năng đã lên tiếng cảnh báo về những hệ lụy khó lường nếu cơn sốt muội hồng tiếp tục bị thổi phồng.

Cảnh giác trước làn sóng săn tìm muội hồng

Sau khi xuất hiện tại một số tỉnh phía Bắc, làn sóng săn tìm cây muội hồng đã lan sang Phú Thọ, chủ yếu tại khu vực Yên Thủy. Thị trường cây cảnh tại đây trở nên sôi động bất thường khi nhiều nhà vườn thuê người vào rừng “tuyển cây”, trong khi trên mạng xã hội, nhiều phiên livestream rao bán muội hồng với mức giá lên đến vài chục triệu đồng mỗi gốc. Trước sức nóng của thị trường, không ít người dân đã bất chấp nguy hiểm, ồ ạt vào rừng khai thác muội hồng tự nhiên, kéo theo những hệ lụy đáng lo ngại đối với môi trường sinh thái, an toàn con người và trật tự xã hội.

Muội hồng, tên khoa học Syzygium myrtifolium, là loài cây bụi thuộc họ sim, thường mọc trên các vách đá cao, núi đá vôi và phân bố nhiều tại Thanh Hóa, Ninh Bình và khu vực Hòa Bình trước đây. Do sinh trưởng trong điều kiện sống khắc nghiệt, cây thường có thân nhỏ, xù xì, dáng cằn cỗi; tán lá gọn, chồi non mang sắc đỏ phớt hồng, tạo hình dáng lạ mắt. Chính những đặc điểm này khiến muội hồng dần trở thành một loại sinh vật cảnh được giới chơi cây chú ý trong vài năm trở lại đây.

Theo anh Vũ Hồng Minh, một người sưu tầm muội hồng tại xã Lạc Lương, cây sinh trưởng nơi núi đá cheo leo, mang vẻ ngoài khắc khổ nhưng lại có chồi non đỏ hồng, nên được nhiều người gán cho ý nghĩa phong thủy về sự bền bỉ, sinh khí và may mắn. Trong quan niệm của người chơi, sắc đỏ của chồi non tượng trưng cho tài lộc và khởi đầu thuận lợi, còn màu xanh đậm của lá già thể hiện sự vững vàng, lâu bền. Từ đó, thú chơi muội hồng trưng trên bàn trà hình thành, vừa mang yếu tố thẩm mỹ, vừa tạo cảm giác an yên cho không gian sống.

Ban đầu chỉ phổ biến tại Ninh Bình, Thanh Hóa, thú chơi muội hồng nhanh chóng lan sang nhiều địa phương phía Bắc. Từ một thú chơi được xem là tao nhã, thị trường muội hồng dần bị đẩy lên thành một “cơn sốt” giá. Chỉ trong thời gian ngắn, những cây có dáng, thế được đánh giá là đẹp đã tăng giá từ vài trăm nghìn đồng lên đến hàng chục triệu đồng.

Thị trường sôi động trước thềm Tết

Tại khu vực Yên Thủy, không khí mua bán muội hồng trở nên nhộn nhịp hơn khi thời điểm giáp Tết đến gần, nhu cầu tìm cây cảnh tăng cao. Trên thị trường hiện nay, muội hồng được giao dịch dưới hai dạng chính là cây trồng hoàn chỉnh và phôi rễ. Những cây đã trồng trong bồn có giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng, tùy dáng thế và độ già của cây. Đặc biệt, các cây được giới chơi cây đánh giá là “trấn vườn” có thể được rao bán với giá lên tới vài chục triệu, thậm chí hàng trăm triệu đồng.

Ngoài mua bán trực tiếp tại nhà vườn, hồng muội còn được giao dịch qua các kênh mạng xã hội và các hội nhóm cây cảnh. Không khó để bắt gặp các buổi livestream giới thiệu những gốc muội hồng cổ hay hình ảnh khoe các cây “hàng rừng” vừa được sang tay với mức giá cao.

Anh Bùi Văn Việt, người chuyên cung cấp muội hồng tại Yên Thủy, cho biết phôi rễ thường có giá từ 700 nghìn đến 2 – 3 triệu đồng mỗi rễ, tùy kích thước. Cây trồng có giá cao hơn, những cây nhỏ dao động từ 2,5 – 3 triệu đồng, còn các cây dáng bay, bàn trà, cành co lắc có thể lên tới 7 – 10 triệu đồng. Đáng chú ý, trên thị trường xuất hiện những cây được rao bán với mức giá 200 – 300 triệu đồng, chủ yếu phục vụ nhóm người chơi có điều kiện và am hiểu về cây cảnh.

Trước diễn biến phức tạp của tình trạng khai thác muội hồng, Hạt Kiểm lâm Yên Thủy đã ban hành văn bản yêu cầu tăng cường quản lý, ngăn chặn việc khai thác, vận chuyển trái phép loài cây này trên địa bàn các xã Yên Trị, Yên Thủy và Lạc Lương. Ông Vũ Ngọc Cơ, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Yên Thủy cho biết, muội hồng chủ yếu sinh sống trên vách núi đá cao trong rừng tự nhiên, vì vậy mọi hoạt động khai thác đều vi phạm các quy định pháp luật về bảo vệ rừng.

Theo ghi nhận của lực lượng kiểm lâm Yên Thủy, nhiều đối tượng không chỉ chặt gốc, bứng cây mà còn sử dụng máy cắt đá để đào moi toàn bộ rễ cây ra khỏi khe núi. Việc khai thác ồ ạt muội hồng có nguy cơ làm suy giảm nghiêm trọng hệ sinh thái rừng núi đá. Cây muội hồng đóng vai trò quan trọng hệ sinh thái tự nhiên, giúp giữ đất, giữ nước trên các sườn núi. Khi những cây già bị khai thác, lớp phủ thực vật bị phá vỡ, đất đá dễ bị rửa trôi, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở trong mùa mưa bão.

Không chỉ gây tổn hại đến môi trường, việc săn tìm muội hồng còn tiềm ẩn rủi ro lớn đối với tính mạng con người. Do cây thường mọc ở vách đá cheo leo, người khai thác phải đu dây, treo mình trên cao, sử dụng cưa, xà beng để moi từng bộ rễ khỏi khe đá. Mỗi chuyến “săn cây” thực chất là một lần đánh đổi tính mạng. Theo thông tin từ Hạt Kiểm lâm Yên Thủy, thời gian qua trên địa bàn Yên Thủy và Lạc Thủy đã xảy ra một số vụ ngã núi khi đi tìm muội hồng.

Nguy cơ “bong bóng giá” và lời cảnh tỉnh

Một mối lo khác được các cơ quan chức năng cảnh báo là nguy cơ hình thành “bong bóng giá” đối với muội hồng, tương tự câu chuyện lan đột biến trước đây. Ông Vũ Ngọc Cơ cho rằng khi giá muội hồng bị đẩy lên cao, các nhóm hội chơi cây dễ xuất hiện tình trạng mua đi bán lại, thổi giá. Nếu mức giá vượt quá giá trị thực, nguy cơ “vỡ bong bóng” là điều khó tránh khỏi. Khi đó, hệ lụy không chỉ dừng ở thiệt hại kinh tế của người đầu tư mà còn có thể kéo theo những bất ổn xã hội.

Theo lực lượng kiểm lâm, muội hồng thực chất chỉ là nhóm cây bụi, không thuộc danh mục cây quý hiếm. Cây phù hợp với điều kiện núi đá vôi, đất khô cằn, ưa sáng và giá trị phong thủy chủ yếu do người chơi tự gán, không được các chuyên gia sinh vật cảnh đánh giá cao trong nhóm cây cảnh, bonsai giá trị. Vì vậy, người dân và giới chơi cây cần tỉnh táo, cân nhắc kỹ trước khi chạy theo “cơn sốt” muội hồng, tránh những hệ lụy đáng tiếc cho bản thân, xã hội và môi trường rừng tự nhiên.