Cẩm Khê là một huyện đông dân nhất của của tỉnh Phú Thọ, cùng với đời sống của người dân ngày một tăng cao, khiến cho lượng chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) ngày một nhiều hơn về số lượng và chủng loại.
Tuy nhiên, công tác phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH trên địa bàn huyện Cẩm Khê vẫn chưa còn nhiều bất cập và hạn chế; việc phân loại CTRSH tại nguồn mới chỉ dừng lại ở mức thí điểm, chưa đem lại kết quả thiết thực; CTRSH vẫn chủ yếu được xử lý bằng phương pháp chôn lấp trực tiếp hoặc bằng các lò đốt cỡ nhỏ không đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường. Chính vì vậy, đòi hỏi phải có các biện pháp quản lý và xử lý CTRSH thích hợp, hiệu quả nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giúp tiết kiệm chi phí trong công tác quản lý cũng như nâng cao chất lượng môi trường.
Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu chủ yếu tập trung vào công tác quản lý CTRSH tại huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ trong khoảng thời gian từ tháng 6/2023 đến tháng 12/2023.
Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp thu thập thông tin tài liệu; phương pháp điều tra xã hội học; phương pháp xác định hệ số phát sinh, khối lượng, thành phần của chất thải rắn sinh hoạt; phương pháp thống kê, xử lý số liệu; phương pháp dự báo.
Kết quả nghiên cứu
Nguồn phát sinh
Kết quả khảo sát cho thấy, các nguồn phát sinh CTRSH trên địa bàn huyện Cẩm Khê như sau:
Bảng 1. Thành phần CTRSH trên địa bàn nghiên cứu
.jpg)
Chất thải rắn sinh hoạt từ các hộ gia đình là nguồn phát sinh chính trên địa bàn gồm thức ăn thừa, rau củ quả hỏng, lá cây,... Một phần nhỏ là các chất thải sinh hoạt khác như thiết bị điện tử, bóng đèn, đồ điện hỏng, các sản phẩm đồ nhựa.
Chất thải rắn sinh hoạt từ các chợ chủ yếu là chất thải thực phẩm, túi nilon. Một số hoạt động sản xuất như may mặc sẽ có thêm vải vụn, kim chỉ. Các sơ sở rèn, hàn sắt thép vụn. Các cửa hàng sửa chữa có kim loại, ốc vít, lốp xe, dầu nhớt, giẻ lau,...
Các cơ quan, văn phòng, trường học thì chất thải rắn sinh hoạt phát sinh gồm văn phòng phẩm, gỗ, chai lọ, thực phẩm thừa và một số chất thải sinh hoạt khác như pin, bóng đèn, thiết bị điện tử.
Chất thải từ bệnh viện, trạm y tế gồm kim tiêm, bông, bao bì vỏ thuốc, bệnh phẩm, bình truyền, ống truyền, găng tay,... và CTRSH của bệnh nhân và cán bộ, công nhân viên.
Chất thải sinh hoạt tại các khu vui chơi, trên đường xung quanh các xã, thị trấn chủ yếu là do người dân để lại gồm nilon, lá cây, bao bì, chai lọ, thức ăn thừa…
Thành phần CTRSH phát sinh
Theo Điều 75, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì CTRSH phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân được phân loại như sau:“Chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; Chất thải thực phẩm; Chất thải rắn sinh hoạt khác”.
Kết quả về thành phần CTRSH trên địa bàn nghiên cứu được thể hiện ở Bảng 1 sau
Từ kết quả khảo sát CTRSH ở địa bàn nghiên cứu cho thấy lượng chất thải thực phẩm chiếm tỷ lệ nhiều nhất, trung bình chiếm khoảng 69%, chất thải có khả năng tái sử sụng tái chế và chất thải khác có tỷ lệ thấp hơn chiếm khoảng 13%. Thị trấn Cẩm Khê là khu vực phát sinh nhiều CTRSH nhất, xã Xương Thịnh có tỷ lệ phần trăm chất thải khác thấp hơn so với các xã, thị trấn còn lại do dân số ít hơn và một phần kinh tế còn khó khăn hơn do kinh tế chủ yếu là nông nghiệp.
Khối lượng CTRSH phát sinh
Từ kết quả khảo sát CTRSH ở địa bàn nghiên cứu cho thấy khối lượng CTRSH và hệ số phát sinh trung bình của thị trấn Cẩm Khê là (0.7921 kg/người/ngày và khoảng 14.893 kg/ngày) cao hơn xã Hùng Việt (0.6614 kg/người/ngày và 5.922 kg/ngày) và xã Xương Thịnh (0.5971 kg/người/ngày và 3.274 kg/ngày). Theo Niên giám thống kê tỉnh Phú Thọ năm 2022 dân số huyện Cẩm Khê là 192.794, tỷ lệ gia tăng dân số là 0,638%/năm. Như vậy,, CTRSH trên địa bàn huyện Cẩm Khê năm 2023 phát sinh khoảng trên 132 tấn/ngày.
Dự báo khối lượng CTRSH phát sinh của huyện Cẩm Khê
Khi kinh tế càng phát triển, đời sống của người dân ngày càng tốt hơn cũng sẽ kéo theo đó là lượng chất thải thải rắn sinh hoạt phát sinh ngày càng nhiều. Theo Niên giám thống kê tỉnh Phú Thọ năm 2022 thì: Nnăm 2022 dân số huyện Cẩm Khê là 192.794, tỷ lệ gia tăng dân số là 0.638%. Hệ số phát sinh chất thải rắn sinh hoạt trung bình của địa bàn ngiên cứu là 0,6835 kg/người/ng. Từ năm 2023 đến năm 2035 dân số tăng lên khoảng 14000 người, lượng chất thải rắn sinh hoạt tăng 1.1 lần.
Hiện trạng công tác quản lý CTRSH trên địa bàn huyện Cẩm Khê
Hiện trạng phân loại CTRSH tại nguồn
Theo kết quả khảo sát thu được thì chỉ có 8,46% số hộ thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt còn lại là chiếm 91,5% là người dân không thực hiện phân loại. Tuy nhiên, việc thu gom trên địa bàn nghiên cứu vẫn được thực hiện chung đối với tất cả các loại CTRSH.
Hiện trạng công tác thu gom, vận chuyển CTRSH
Đối với thị trấn Cẩm Khê: Hoạt động thu gom, vận chuyển xử lý CTRSH tại thị trấn Cẩm Khê do Ban quản lý các công trình công cộng huyện Cẩm Khê thu gom, vận chuyển đến nơi xử lý. Nhân viên thu gom của Ban quản lý các công trình công cộng huyện Cẩm Khê sẽ thu gom và vận chuyển đến nơi xử lý tập chung tại khu xử lý CTRSH Trạm Thản, huyện Phù Ninh.
Đối với các xã Phú Khê, Hùng Việt, Minh Tân, Đồng Cam, Phú Lạc, Sơn Tình, Yên Tập… chất thải rắn được thu gom thông qua các hợp tác xã, tổ dịch vụ vệ sinh môi trường của địa phương. Tất cả CTRSH được tổ vệ sinh môi trường sẽ thực hiện thu gom, vận chuyển, rác thải ở các trục đường chính và những khu đông dân cư bằng xe chuyên dụng đã được đầu tư và kết hợp sử dụng các loại xe thô sơ khác, sau đó tập kết về bãi tập kết CTRSH của địa phương.
Đối với các xã Xương Thịnh, Cấp Dẫn, Tình Cương, Văn Bán, Tùng Khê,... không có đơn vị thu gom, xử lý mà các hộ dân tự thu gom và xử lý.
Hiện trạng công tác xử lý CTRSH
Lượng chất thải rắn sinh hoạt của huyện Cẩm Khê chủ yếu được xử lý bằng những hình thức chủ yếu như sau:
Hình thức vận chuyển về khu xử lý CTRSH Trạm Thản, xã Trạm Thản, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ xử lý.
Hình thức xử lý rác thải bằng phương pháp đốt: một số địa bàn các xã đã xây dựng lò đốt để xử lý rác thải sinh hoạt như xã Sơn Tình, xã Phú Khê… một số nơi còn sử dụng lò đốt mini quy mô hộ gia đình hoặc đốt rác thải lộ thiên.
Hình thức chôn lấp rác thải: hình thức chôn lấp đang diễn ra phổ biến trên địa bàn các xã với biện pháp chôn lấp chưa đảm bảo hợp vệ sinh. Ngoài ra, ở các khu dân cư tại các xã nằm xa trung tâm nhân dân chủ yếu đang sử dụng hố chôn lấp tại hộ gia đình.
Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý CTRSH
Giải pháp tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về phân loại CTRSH tại nguồn.
Trạm truyền thanh các xã, thị trấn cần phối hợp chặt chẽ với Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Cẩm Khê, Ban Quản lý các công trình công cộng huyện Cẩm Khê thực hiện công tác tuyên truyền, truyền thông môi trường.
Tổ chức tuyên truyền qua các buổi họp tổ dân phố, họp Hội phụ nữ, các đợt sinh hoạt tập thể…Mỗi xã/thị trấn cần phải tổ chức một số hoạt động về công tác bảo vệ môi trường, xây dựng chương trình tuyên truyền phù hợp với từng đối tượng người dân.
Nội dung tuyên truyền cần hướng dẫn người dân nhận biết các thành phần chất thải rắn sinh hoạt, cách phân loại chất thải rắn sinh hoạt; khuyến khích, chỉ đạo và hướng dẫn người dân làm theo kế hoạch. Bên cạnh đó đưa tiêu chí bảo vệ môi trường vào việc đánh giá gia đình văn hóa hàng năm.
Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thu gom, vận chuyển CTRSH.
Đối với thị trấn Cẩm Khê và một số xã có tổ chức thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt phát sinh thì người dân phải thực hiện nghiêm tức việc tập kết chất thải rắn sinh hoạt sau khi đã phân loại tại các điểm tập kết ven các trục đường chính, khu trung tâm, hàng ngày có công nhân vệ sinh đi thu gom bằng xe đẩy tay và tập kết lên xe chuyên dụng vận chuyển rác thải về nơi xử lý.
Đối với các xã không có thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH, sau khi CTRSH đã được phân loại thì chính quyền xã cũng cần có hướng dẫn cụ thể cách xử lý đối với từng loại chất thải rắn. Đồng thời, cần nhanh chóng thành lập Hợp tác xã, tổ, đội thu gom rác thải sinh hoạt.
Đơn vị thu gom, vận chuyển có thể sắp xếp thời gian thu gom cho từng loại rác riêng biệt, hoặc sử dụng loại xe có các thùng chứa từng loại rác thải riêng biệt.
Tỉnh Phú Thọ và huyện Cẩm Khê cần có giải pháp nhằm khuyến khích các tổ chức, cá nhân và cộng đồng tham gia vào dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý, tái chế chất thải và các dịch vụ khác nhằm BVMT.
Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tập kết, xử lý CTRSH
Cần quy hoạch và xây dựng thêm các điểm thu gom, tập kết chất thải để mỗi xã đều có ít nhất 02 điểm thu gom, tập kết CTRSH riêng, tránh tình trạng phát sinh những bãi rác tự phát gây mất mỹ quan và ô nhiễm môi trường. Với các điểm tập kết CTRSH chưa vận chuyển kịp thời, để tránh tình trạng bốc mùi, gây mất vệ sinh môi trường thì cần tiến hành xịt hóa chất khử hôi.
Đối với những xã, hộ gia đình phải tự xử lý CTRSH thì lượng chất thải thực phẩm có thể để chăn nuôi (đối với rau củ quả, thức ăn thừa chưa bị ôi thiu, mốc) thì các thôn/tổ dân phố hướng dẫn người dân dùng phương pháp ủ phân, lò đốt rác mini được thiết kế theo hướng thân thiện với môi trường.
Đối với chất thải có khả năng tái chế, tái sự dụng thì sẽ mang đi bán cho các đơn vị thu mua phế liệu.
Đối với những xã, thị trấn có công tác thu gom, xử lý thì tỉnh Phú Thọ và huyện Cẩm Khê cần khẩn trường đầu tư, bảo dưỡng, sửa chữa nâng cấp cho bãi chôn lấp chất thải chất thải của huyện tại thị trấn Cẩm Khê.
Kết luận
Nguồn phát sinh chất thải chính là hoạt động sinh hoạt của các hộ gia đình, hoạt động của các chợ và các khu mua sắm. Hệ số phát sinh CTRSH tại huyện Cẩm Khê là 0,6835 (kg/người/ngày). Lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh đến năm 2035 được dự báo là khoảng 142,23 tấn/ ngày tương đương 51,2 tấn/năm, do đó cần phải có những điều chỉnh cũng như kế hoạch quản lý chất thải rắn sinh hoạt kịp thời để không gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe của cộng đồng dân cư. Để quản lý tốt CTRSH cần áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp về phân loại CTRSH tại nguồn cũng như các giải pháp trong thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH.
Tài liệu tham khảo
1. Bộ Tài nguyên và Môi trường (2021), Báo cáo Hiện trạng môi trường Quốc gia, giai đoạn 2016-2020, NXB Dân trí;
2. Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14, được Quốc hội ban hành ngày 17/11/2020;
3. Trang thông tin điện tử huyện Cẩm Khê: https://camkhe.phutho.gov.vn/;
4. Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ, Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2023 tỉnh Phú Thọ;
5. Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ, Quyết định phê duyệt đề án thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh phú thọ giai đoạn 2021-2025;
6. UBND huyện Cẩm Khê - Ban quản lý các công trình công cộng, Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 09 tháng đầu năm, phương hướng nhiệm vụ Quý IV năm 2023.
ThS. BÙI PHƯƠNG THÚY
Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 5 năm 2024
Tóm tắt: Bài báo nghiên cứu giải pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) bền vững cho Việt Nam thông qua tích hợp công nghệ vi sinh (phân hủy sinh học) và nhiệt phân. Trước áp lực gia tăng rác đô thị và yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn, phương pháp này được đề xuất nhằm tận dụng tài nguyên từ rác, giảm chôn lấp và phát thải.
Nếu ở Kỳ 1, độc giả đã thấy những định hướng chiến lược và công nghệ xanh mở ra lối đi mới cho nông nghiệp Việt, thì đến Kỳ 2, điểm nhấn lại nằm ở những giải pháp cụ thể. Từ phòng thí nghiệm, nhiều nghiên cứu khoa học đã bước ra thực tiễn, đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo nên các mô hình thành công: từ công nghệ bảo quản mới, chế biến cà phê hiện đại, đến kinh tế tuần hoàn phụ phẩm tôm và nâng tầm sản phẩm truyền thống như nước mắm. Đây chính là những hạt nhân giúp nông sản Việt gia tăng giá trị và chinh phục thị trường quốc tế.
Cao chloroform của Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack.) được sắc ký cột với các hệ dung môi có độ phân cực khác nhau và kết hợp với kỹ thuật sắc ký lớp mỏng để thực hiện quá trình phân lập và tinh sạch các hợp chất. Cấu trúc của các hợp chất được xác định bằng phương pháp phổ cộng hưởng từ hạt nhân và kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Ba hợp chất được tinh sạch và xác định cấu trúc bao gồm luteolin (1), quercetin (2) và quercitrin (3).
Hoạt tính xua đuổi hiệu quả của p-menthan-3,8-diol (PMD) đã được chứng minh là hiệu quả an toàn cho sức khỏe, tuy nhiên, hợp chất này vẫn chưa được sử dụng phổ biến ở Việt Nam. Đã có một số công trình nghiên cứu khảo sát tổng hợp PMD chủ yếu sử dụng xúc tác acid H2SO4 loãng với các điều kiện phản ứng khác nhau về thời gian và nhiệt độ.
Cháy nổ trong sinh hoạt dân dụng vẫn là một vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, gây ra những thiệt hại nặng nề về người và tài sản do sự bất cẩn hoặc lỗi thiết bị điện. Các hệ thống cảnh báo cháy truyền thống thường có độ trễ cao, chỉ phản ứng khi cháy đã xảy ra rõ ràng, dễ gây báo động giả và thiếu khả năng cảnh báo từ xa.
Khu vực đảo Palawan (Philippine), Sempoma SABAH (Malaysia) nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa với hai mùa mưa, mùa khô rõ rệt. Tại Palawan, trung bình năm nhiệt độ không khí 28,50C, độ ẩm trung bình 58,4%, tổng lượng mưa 2.920 mm, tổng số giờ nắng trong khoảng 2,180 - 2,307h, nhiệt độ nước biển 29,30C và độ muối nước biển 33,3‰.
