
Thực trạng việc tích tụ, tập trung đất nông nghiệp
Giống như hầu hết các địa phương khác, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa đang bị manh mún về đất sản xuất khiến quản lý đất đai gặp nhiều khó khăn, kinh tế sản xuất nông nghiệp không cao. Việc tích tụ đất nông nghiệp lâu nay đã diễn ra nhưng còn mang tính tự phát, chậm, dẫn đến việc chưa thu hút đầu tư vào nông nghiệp và sản xuất hàng hóa tập trung quy mô lớn, ứng dụng tiến bộ KHCN vào sản xuất còn hạn chế, không phát huy được lợi thế. Đến nay, tổng diện tích đất tập trung, tích tụ 488,6 ha (chiếm 4,91% đất). Trong đó chuyển nhượng QSDĐ là 10,9 ha; thuê đất diện tích 346,9 ha chủ yếu tập trung thuê đất công ích của xã; diện tích đất góp để sản xuất 130,86 ha; số hộ tham gia tích tụ đất: 1.045 hộ gia đình, cá nhân. Trong số các hộ tham gia tích tụ đất, cơ cấu thể hiện như sau: Lĩnh vực trồng trọt 798 hộ, diện tích đạt 208,3 ha, bình quân 0,26 ha/hộ; chăn nuôi 133 hộ theo hình thức trang trại và gia trại, tổng diện tích đất tích tụ 133,2 ha, bình quân 1ha/hộ; thủy sản 114 hộ, diện tích đất tích tụ 131,5 ha, bình quân 1,15 ha/hộ. Số liệu trên cho thấy, việc tích tụ, tập trung đất đai đang gặp nhiều khó khăn, nhân dân chưa nhận thức được lợi ích to lớn của chủ trương này.
Khó khăn trong việc tích tụ, tập trung đất tại huyện Quảng Xương.
Một số khó khăn gặp phải trong quá trình đẩy mạnh chủ trương tích tụ và tập trung đất mà Quảng Xương gặp phải: Việc chuyển đổi SDĐ trồng lúa sang đất nuôi trồng thủy sản, chăn nuôi còn nhiều bất cập. Chế tài xử lý ruộng đất bỏ hoang không sản xuất chưa đủ mạnh, nên có xu hướng giữ ruộng làm vật “bảo hiểm”, sử dụng kém hiệu quả, ngừng canh tác; giá trị chuyển nhượng QSDĐ nông nghiệp khá cao, lợi nhuận trong sản xuất nông nghiệp thấp, nhiều rủi ro, cơ chế, chính sách hỗ trợ chuyển nhượng, thuê quyền SDĐ chưa đủ mạnh, nên thị trường đất nông nghiệp hoạt động trầm lắng, kém hiệu quả; Hệ thống văn bản pháp luật còn nhiều bất cập, chưa rõ ràng cho chính sách chủ trương này.
Đề xuất giải pháp đẩy mạnh tích tụ, tập trung đât đến năm 2020, tầm nhìn 2025.
Giải pháp về quy hoạch: Tập trung rà soát quy hoạch xây dựng nông thôn mới, quy hoạch sản xuất nông nghiệp của các xã xác định vị trí phù hợp điều kiện sản xuất tạo ra các sản phẩm chủ lực và sản phẩm có lợi thế thì bổ sung quy hoạch. Định hướng vùng sản xuất các sản phẩm chủ lực và có lợi thế, đó là: vùng lúa năng suất, chất lượng và hiệu quả cao; vùng sản xuất rau an toàn; vùng nuôi trồng thủy sản; vùng phát triển các trang trại chăn nuôi tập trung, quy mô lớn, BVMT và ATTP; vùng sản xuất cói.
Giải pháp cơ chế hỗ trợ.
Các hình thức hỗ trợ như sau:
Hỗ trợ kinh phí tích tụ ruộng đất từ hình thức chuyển QSDĐ và cho thuê đất. Hỗ trợ kinh phí thực hiện việc thuê đất sản xuất tính theo mức địa tô chênh lệch bình quân trên địa bàn tỉnh qua kết quả khảo sát của Sở Nông nghiệp và PTNT khoảng 20 triệu đồng/ha đối với đất trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản; đối với sản xuất quy mô lớn, đạt tiêu chuẩn công nghệ cao, nhà đầu tư phải chi phí, đầu tư thiết bị công nghệ lớn vì vậy đề nghị hỗ trợ kinh phí thuê đất dự kiến khoảng 100%; đối với sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, theo hướng công nghệ cao, mức độ đầu tư thấp hơn nên đề nghị mức hỗ trợ khoảng 30% kinh phí thuê đất.
Hỗ trợ kinh phí kích cầu tích tụ đất bằng hình thức góp đất. Chính quyền địa phương cần dành kinh phí để: Cải tạo đất, bờ vùng bờ thửa, kênh mương nội đồng, giống mới và áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất; giới thiệu tiêu thụ, chế biến sản phẩm, quầy bán hàng, nhà kho, sân phơi, xưởng chế biến sản phẩm.
Qua tính toán, phân tích dựa trên cơ sở số liệu các ban ngành của tỉnh Thanh Hóa đã khảo sát, diện tích đất tích, tụ tập trung thêm so với hiện tại và kinh phí hỗ trợ giai đoạn 2019-2021 thể hiện như sau:
Giải pháp chuyển dịch lao động trong sản xuất nông nghiệp: Chuyển dịch lao động nông nghiệp sang ngành nghề khác là điều kiện cơ sở cho việc thực hiện tích tụ ruộng đất và phát triển sản xuất quy mô lớn. Giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp, tăng ngành công nghiệp và dịch vụ; tạo điều kiện cho lao động nông nghiệp có cơ hội tìm kiếm việc làm mới nâng cao thu nhập như: phát triển ngành nghề, làng nghề, các sản mới từ tiểu thủ công nghiệp, công nghiệp và dịch vụ du lịch trên địa bàn thu hút lao động nông nghiệp sang lao động ngành nghề mới, góp phần tạo công ăn việc làm thường xuyên cho lao động, đảm bảo nhu cầu đời sống người lao động.
Kết luận
Quá trình tích tụ, tập trung đất đai tại huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa lâu nay vẫn diễn ra, xong diễn ra tự phát, nhỏ lẻ, tốc độ chậm. Để tạo sinh kế lâu dài gắn liền với thu nhập cao cho người dân, thúc đẩy kinh tế phát triển, huyện cần có tầm nhìn đẩy mạnh tích tụ tập trung đất đai theo chiến lược, phát triển tăng số lượng thêm ít nhất 1160 ha đất tích tụ đến năm 2021, bên cạnh đó nguồn kinh phí hỗ trợ cho tích tụ, tập trung đất cần ít nhất 19 tỷ đồng.
Tài liệu tham khảo
1. Đề án số 37/ ĐA-UBND tích tụ tập trung đất giai đoạn 2019-2021 của UBND huyện Quảng Xương;
2. Đề án 23b/ĐA-UBND ngày 05/7/2017 của UBND huyện Quảng Xương về xây dựng cơ chế thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn và hỗ trợ mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị trong nông nghiệp.
NGUYỄN THỊ HẰNG; MAI VĂN THÔNG; NGUYỄN THỊ THẢO
MAI THỊ PHƯƠNG LAN, LÊ THỊ HẠNH
Phân hiệu Trường Đại học TN&MT Hà Nội tại Thanh Hóa