Điểm sáng về công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật của Bộ TN&MT trong năm 2024

Theo thông tin từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật tiếp tục là điểm sáng, nổi bật của ngành Tài nguyên và Môi trường trong năm 2024.

Hoàn thành tốt nhiệm vụ Trung ương, Chính phủ giao

Cụ thể, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức triển khai đầy đủ, nghiêm túc các chỉ đạo của Trung ương trên cơ sở xem xét Đề án của Ban Cán sự Đảng Bộ Tài nguyên và Môi trường, ngày 04/6/2024 Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 81-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về “Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường”. Trong đó, coi thích ứng với biến đổi khí hậu và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” là thách thức, đồng thời cũng là cơ hội để phát triển bền vững, góp phần xây dựng và phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ, chủ động hội nhập sâu rộng, thực chất.

Đây là cơ sở chính trị quan trọng, định hướng cho sự phát triển của ngành Tài nguyên và Môi trường trong giai đoạn tới. Ban Cán sự Đảng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức tổng kết kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các Nghị quyết, Kết luận, Chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay về tài nguyên và môi trường.

Trên cơ sở đó, Ban Cán sự Đảng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kiến nghị với Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng về một số định hướng, quan điểm về tài nguyên và môi trường; tại Hội nghị Trung ương 10 khóa XIII (tháng 9/2024), khi thảo luận về các văn kiện trình Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thống nhất quan điểm chỉ đạo tiếp tục đổi mới, trong đó một trong 5 quan điểm được xác định là: “…đẩy mạnh toàn diện đồng bộ công cuộc đổi mới lên một tầm cao mới, trong đó phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường là trung tâm…”(Đề cương thông báo nhanh kết quả Hội nghị lần thứ mười Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII).

Trên tinh thần đó, hệ thống pháp luật tiếp tục được hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước của ngành Tài nguyên và Môi trường. Trong năm 2024, khối lượng công việc về xây dựng pháp luật của Bộ Tài nguyên và Môi trường rất lớn, yêu cầu về tiến độ rất cấp bách. Tuy nhiên, với sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của lãnh đạo Bộ, sự cố gắng, nỗ lực rất cao của các cơ quan, đơn vị được giao chủ trì và sự tham gia tích cực, hiệu quả của các cơ quan, đơn vị trong toàn Ngành. Nhờ đó tiến độ và chất lượng xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tài nguyên và Môi trường đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu.

Đơn cử, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan tham mưu cho Chính phủ xây dựng, trình Quốc hội thông qua: Luật Đất đai năm 2024 (tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của một số Luật (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Nhà ở số 27/2023/QH15, Luật Kinh doanh bất động sản số 29/2023/QH15, Luật Đất đai số 31/2024/QH15 và Luật Các tổ chức tín dụng số 32/2024/QH15), cho phép Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành sớm hơn 05 tháng, kể từ ngày 01/8/2024 (tại Kỳ họp thứ 7); Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 (tại Kỳ họp thứ 8).

Năm 2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường hoàn thành tốt các nhiệm vụ của Trung ương, Chính phủ giao

Đồng thời, trong thời gian ngắn, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu, xây dựng trình Chính phủ để trình Quốc hội thông qua 02 Nghị quyết rất khó và phức tạp về quản lý đất đai (Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa; Nghị quyết về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất).

Đây là các văn bản rất quan trọng để thể chế hóa các quan điểm của Đảng, chỉ đạo của Chính phủ về tháo gỡ các tồn tại, hạn chế, vướng mắc đối với các dự án sử dụng đất, khơi thông các điểm nghẽn, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai, theo đúng tinh thần chỉ đạo về phòng, chống lãng phí của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, để bảo đảm triển khai thi hành đồng bộ các luật mới được Quốc hội thông qua, Bộ đã tích cực, khẩn trương chỉ đạo, tổ chức xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành và ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn chi tiết có hiệu lực thi hành đồng bộ cùng với các luật. Cụ thể: Xây dựng, trình Chính phủ ban hành đầy đủ 06 Nghị định (Nghị định số 42/2024/NĐ-CP ngày 16/4/2024 quy định về hoạt động lấn biển; Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai; Nghị định số 71/2024/NĐ-CP ngày 27/6/2024 quy định về giá đất; Nghị định số 88/2024/NĐ-CP ngày 15/7/2024 quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; Nghị định số 101/2024/NĐ-CP ngày 29/7/2024 quy định về điều tra cơ bản đất đai; đăng ký, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và hệ thống thông tin đất đai; Nghị định số Nghị định 123/2024/NĐ-CP ngày 04/10/2024 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai).

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành theo thẩm quyền 05 thông tư (Thông tư số 08/2024/TT-BTNMT ngày 31/7/2024 quy định về thống kê, kiểm kê đất đai và lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất; Thông tư số 09/2024/TT-BTNMT ngày 31/7/2024 quy định về hồ sơ địa chính, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; Thông tư số 10/2024/TT-BTNMT ngày 31/7/2024 quy định về nội dung, cấu trúc, kiểu thông tin cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai và yêu cầu kỹ thuật đối với phần mềm ứng dụng của hệ thống thông tin quốc gia về đất đai; Thông tư số 11/2024/TTBTNMT ngày 31/7/2024 quy định về kỹ thuật điều tra, đánh giá đất đai; kỹ thuật bảo vệ, cải tạo, phục hồi đất; Thông tư số 12/2024/TT-BTNMT ngày 31/7/2024 quy định chi tiết về đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức cho cá nhân hành nghề tư vấn định giá đất; khung chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về giá đất) quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2024.

Bên cạnh đó, Bộ đã trình Chính phủ ban hành 02 Nghị định (Nghị định số 53/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước; Nghị định 54/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 quy định chi tiết việc hành nghề khoan nước dưới đất, kê khai, đăng ký, cấp phép, dịch vụ tài nguyên nước và tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước), ban hành theo thẩm quyền 03 Thông tư (Thông tư số 03/2024/TT-BTNMT ngày 16/5/2024 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước; Thông tư số 04/2024/TT-BTNMT ngày 16/5/2024 quy định việc kiểm tra việc chấp hành pháp luật về tài nguyên nước và thẩm định, nghiệm thu kết quả hoạt động điều tra cơ bản tài nguyên nước; Thông tư số 05/2024/TT-BTNMT ngày 16/5/2024 quy định việc di chuyển, thay đổi vị trí, giải thể trạm quan trắc tài nguyên nước dưới đất) quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật Tài nguyên nước năm 2023.

Đồng thời với quá trình hoàn thiện, trình Quốc hội thông qua Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024, Bộ đang tổ chức xây dựng các dự thảo Nghị định, dự thảo Thông tư hướng dẫn thi hành Luật; trong đó, Bộ đã đề xuất Chính phủ cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn ban hành 01 Nghị định, 01 Thông tư hướng dẫn một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản về khoáng sản nhóm IV để bảo đảm hiệu lực thi hành từ ngày 15/01/2025 đồng bộ cùng với Luật.

Chủ động phối hợp với địa phương

Với tinh thần cầu thị, luôn hướng về địa phương, cơ sở, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ động cùng với các địa phương nắm bắt các vướng mắc trong thi hành pháp luật đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành các văn bản để tháo gỡ (Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường; Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 44/2012/NĐ-CP ngày 15/5/2012 của Chính phủ quy định phương pháp định giá đất; Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định chi tiết Luật Khoáng sản; Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2016/NĐ-CP ngày 15/5/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo và Nghị định số 11/2021/NĐ-CP ngày 10/02/2021 của Chính phủ quy định việc giao các khu vực biển nhất định cho tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên biển), với tinh thần phân cấp, phân quyền triệt để cho địa phương, cùng với đó, từng bước đơn giản hóa thủ tục hành chính (Theo dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 08/2022/NĐ-CP đang được Bộ trình Chính phủ, sẽ thực hiện cắt giảm 11% số lượng hồ sơ thủ tục hành chính phải giải quyết, phân cấp hơn 60% số hồ sơ thủ tục hành chính từ cấp Bộ xuống cấp tỉnh giải quyết).

Như vậy, trong năm 2024, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã hoàn thành việc xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành 15 văn bản (03 Luật, 02 Nghị quyết của Quốc hội, 09 Nghị định, 01 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ); ban hành theo thẩm quyền 36 Thông tư.

Mặt khác, tại các địa phương, cơ quan chuyên môn về tài nguyên và môi trường đã tham mưu, trình HĐND và UBND cấp tỉnh đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan tạo lập hệ thống pháp luật về tài nguyên và môi trường ngày càng đồng bộ, thống nhất, đi vào cuộc sống; cơ bản các văn bản quy phạm pháp luật về tài nguyên và môi trường được các địa phương ban hành, bám sát các nội dung được giao hướng dẫn theo thẩm quyền.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ động phối hợp với địa phương (Thứ trưởng Lê Minh Ngân phổ biến Luật Đất đai 2024 tại tỉnh Thái Bình)

Nhờ vậy, đến nay đã 63/63 tỉnh, thành phố đã ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai năm 2024 theo thẩm quyền của địa phương. Trong đó, có 04/63 địa phương đã ban hành đầy đủ 20 nội dung (Hải Dương, An Giang, Yên Bái và Thành phố Hồ Chí Minh); Có 26/63 địa phương đã cơ bản hoàn thành (ban hành từ 16 đến 19 nội dung, đạt 80% trở lên; Có 25/63 địa phương ban hành từ 11 đến 15 nội dung (từ 50% đến 75%)….).

Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật để kịp thời tổ chức triển khai các chính sách, pháp luật mới về tài nguyên và môi trường như Luật Đất đai năm 2024 (Bộ đã tổ chức nhiều Hội nghị trực tuyến triển khai thi hành Luật Đất đai với các Bộ, ngành và 63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (nhiều địa phương trực tuyến đến cấp xã); chủ trì, phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương tổ chức Hội nghị phổ biến Luật cho gần 400 báo cáo viên các cấp; hỗ trợ 43 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức Hội nghị tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu điểm mới, nổi bật của Luật; Luật Tài nguyên nước năm 2023 Bộ đã tổ chức các hội nghị tuyên truyền, phổ biến Luật Tài nguyên nước năm 2023, các Nghị định, Thông tư quy định chi tiết thi hành Luật Tài nguyên nước ở ba miền Bắc, Trung, Nam; phối hợp với hơn 20 tỉnh, thành phố (như Hà Nam, Thái Bình, Hòa Bình, Ninh Bình, Lai Châu, Yên Bái, Bắc Giang, Quảng Ninh, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Quảng Nam, Khánh Hoà, Lâm Đồng, Bến Tre,…) tổ chức hội nghị tuyên truyền, phổ biến Luật Tài nguyên nước trên địa bàn các tỉnh, thành phố với tổng số đại biểu tham dự khoảng hơn 6.000 người.

Hoàn thành các quy hoạch

Theo thông tin từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2024, Bộ đã hoàn thành xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các quy hoạch quốc gia, quy hoạch ngành, Bộ đã trình cấp có thẩm quyền phê duyệt đầy đủ 08/08 quy hoạch cấp quốc gia (Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch không gian biển quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản quốc gia thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch mạng lưới trạm khí tượng thủy văn quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch tổng thể khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên vùng bờ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050); trong đó có những quy hoạch mang tính chất nền tảng (Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, Quy hoạch không gian biển quốc gia). Qua đó, tạo lập hành lang pháp lý thống nhất, đồng bộ nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường.

Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã hoàn thành, trình và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt 10/15 quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành (Trong đó, 08 quy hoạch tổng hợp lưu vực sông (Lưu vực sông Sê San, Bằng Giang – Kỳ Cùng; lưu vực sông: Srepok, Mã, Đồng Nai, Hương, Hồng – Thái Bình, lưu vực sông Cửu Long); Quy hoạch tổng thể điều tra cơ bản tài nguyên nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Còn lại 05 Quy hoạch tổng hợp lưu vực: sông Cả, sông Trà Khúc, sông Vu Gia - Thu Bồn, sông Ba, sông Kôn - Hà Thanh, Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt trong năm 2025).

Cùng với đó, ngành Tài nguyên và Môi trường tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống tổ chức bộ máy đáp ứng yêu cầu công tác quản lý Nhà nước của Ngành. Đặc biệt, Bộ đã sát sao thực hiện Kế hoạch số 04-KH/BCĐ ngày 13/11/2024 của Ban Chỉ đạo Trung ương về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khoá XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ đã tích cực, khẩn trương tổ chức tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW và báo cáo các cơ quan có thẩm quyền về phương án kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ bảo đảm yêu cầu, thời hạn; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án hợp nhất Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, do Bộ trưởng hai Bộ làm đồng Trưởng ban.

Hoàn thiện, trình Thủ tướng Chính phủ Quy hoạch mạng lưới các đơn vị sự nghiệp công lập ngành tài nguyên và môi trường; phê duyệt danh mục vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức của các tổ chức hành chính thuộc Bộ; ban hành quy định tiêu chuẩn, điều kiện xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức các chuyên ngành Tài nguyên và Môi trường (Thông tư số 06/2024/TT-BTNMT ngày 28/6/2024 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường). Hệ thống các cơ quan chuyên môn về tài nguyên và môi trường ở địa phương tiếp tục được sắp xếp, củng cố, kiện toàn.

Nhất Nam