Tháng 11/2021 tại hội nghị COP26, Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra cam kết trong đó, Việt Nam sẽ “tận dụng lợi thế về năng lượng tái tạo và thực hiện các biện pháp mạnh mẽ hơn nhằm giảm phát thải khí nhà kính,… để đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050". Theo đó, các doanh nghiệp trong ngành thương mại và công nghiệp phải đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi năng lượng. Điều này đặc biệt đúng đối với ngành sản xuất may mặc. Phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trao đổi với hai chuyên gia là ông Huỳnh Tiến Dũng - Tổ chức Sáng kiến thương mại bền vững- IDH Việt Nam và TS. Đào Thu Hằng - Quản lý chương trình Chương trình thúc đẩy Đầu tư Năng lượng sạch - CEIA tham gia trong Dự án thí điểm Mở rộng quy mô Năng lượng tái tạo ngành Dệt may Việt Nam. Dự án được tài trợ bởi Tổ chức Sáng kiến thương mại bền vững-IDH cùng với Viện Tác động Dệt may Hoa Kỳ Aii, đối tác triển khai Dự án là Chương trình thúc đẩy Đầu tư Năng lượng sạch-CEIA.
Phóng viên: Xin ông cho biết, vai trò của ngành may mặc trong cam kết phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam?
Ông Huỳnh Tiến Dũng
Ông Huỳnh Tiến Dũng: Sản xuất may mặc là một trong số ngành tiêu thụ năng lượng lớn nhất toàn cầu: Phát thải 1,2 tỷ tấn khí CO2 mỗi năm (xấp xỉ 10% tổng lượng khí thải carbon toàn cầu). Tại Việt Nam, ngành may mặc có vị trí quan trọng, đóng góp 16% GDP năm 2021 và còn tiếp tục phát triển. Thực tế, Việt Nam đã trở thành quốc gia cung ứng lớn thứ hai toàn cầu về hàng may mặc và giày dép cho thị trường Hoa Kỳ, chỉ đứng sau Trung Quốc. Do đó, việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng sạch để giảm phát thải của ngành dệt may có vai trò quan trọng hàng đầu để giúp Việt Nam đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Thực hiện được điều này cũng đồng nghĩa việc giúp cho các thương hiệu may mặc giảm thiểu tác động đến khí hậu.
Phóng viên: Đâu là lợi thế của các nhà sản xuất may mặc khi giảm phát thải cacbon?
Ông Huỳnh Tiến Dũng: Lý do lớn nhất nhất chính là năng lượng sạch giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành. Tiếp đến, sử dụng năng lượng sạch là xây dựng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp. Nhận thức về tác động của khí thải nhà kính và các giải pháp năng lượng cho biến đổi khí hậu đang tăng nhanh từ người tiêu dùng và các thương hiệu toàn cầu gia công sản xuất tại VIệt Nam. Nhiều thương hiệu may mặc đã đặt ra các mục tiêu giảm phát thải dựa trên khoa học , hoặc tuân thủ thực hiện các cam kết và mục tiêu bền vững tương tự. Ngày càng có nhiều nhà sản xuất may mặc tại Việt Nam đã và đang chuyển đổi sang năng lượng sạch theo các chính sách trách nhiệm xã hội - môi trường của công ty. Ngay cả khi các nhà sản xuất tại Việt Nam chưa chủ động trong giảm phát thải, việc tiếp tục hợp tác chặt chẽ với người tiêu dùng và các thương hiệu thực sự quan tâm đến vấn đề khí hậu cũng khuyến khích sự chuyển dịch này diễn ra nhanh chóng hơn.
Phóng viên: Bài học kinh nghiệm cho ngành may mặc trong mua bán và sử dụng năng lượng sạch thông qua điện mặt trời mái nhà là gì, thưa bà?
TS. Đào Thu Hằng
TS. Đào Thu Hằng: Hiện tại ở Việt Nam, lựa chọn phổ biến cho doanh nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo tại chỗ ở quy mô công nghiệp là lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Dự án thí điểm Mở rộng quy mô Năng lượng tái tạo ngành dệt may Việt Nam, Hợp tác bởi CEIA - Aii - IDH đã hỗ trợ nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam từ năm 2017 sử dụng điện mặt trời mái nhà, và đã rút ra bài học kinh nghiệm sau:
Đảm bảo thuyết phục được quản lý cấp cao chuẩn bị cho các giao dịch và hợp đồng dài hạn; lưu ý sử dụng mẫu hồ sơ thầu tiêu chuẩn để tìm kiếm nhà thầu chất lượng; cần có sự tham gia của luật sư tư vấn pháp lý trong đàm phán hợp đồng mua bán điện; cần có sự hiểu biết về các khía cạnh tài chính. Cuối cùng, cần có sự hiểu biết về các về các yếu tố kỹ thuật.
Phóng viên: Bà có thể chia sẻ những thêm sáng kiến hay thực hành tốt trên thị trường để thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tái tạo?
TS. Đào Thu Hằng: Hợp tác Dự án thí điểm Mở rộng quy mô Năng lượng tái tạo ngành dệt may Việt Nam với các đơn vị mua và sử dụng năng lượng tái tạo đã cho thấy một nỗ lực phối hợp giữa các nhãn hàng toàn cầu trong ngành may mặc cộng với cam kết mạnh mẽ từ các nhà sản xuất sẽ mang đến thành công lớn trong việc lắp đặt và sử dụng điện mặt trời, góp phần đẩy nhanh quá trình giảm phát thải cho nhà sản xuất và chuỗi cung ứng. Vì vậy, các công ty, tập đoàn có cam kết trong việc giảm thải carbon trong chuỗi cung ứng, cần nhận lấy vai trò chủ động trong việc hỗ trợ các nhà cung cấp của mình. Trong số các biện pháp đã được thực hiện tại thị trường Việt Nam, việc cung cấp một diễn đàn đáng tin cậy và mở ra một cộng đồng để chia sẻ những kinh nghiệm, kết hợp với việc nâng cao kiến thức và năng lực cho các đơn vị sử dụng năng lượng sạch đã chứng minh tính hiệu quả cao. Chẳng hạn như, nhóm làm việc của các đơn vị mua và sử năng lượng tái tạo (tên tiếng Anh là: Renewable Energy Buyers Working Group). Nhóm làm việc này là nơi hội tụ ngày càng nhiều công ty sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm trong hành trình chuyển đổi năng lượng sạch. Thông qua nhóm công tác, hơn một trăm công ty đã bày tỏ mong muốn của mình và nhiều công ty đã triển khai mua và sử dụng điện mặt trời mái nhà với sự hỗ trợ của Dự án.Những ví dụ thành công và thực hành về quá trình giảm phát thải carbon trong ngành may mặc cần được nhân rộng ở các ngành công nghiệp khác từ may mặc đến hóa chất, cũng như cho nhiều lĩnh vực công nghiệp khác nhau. Mỗi hoạt động mua và sử dụng thành công năng lượng tái tạo đều tác động đến việc hoạch định chính sách năng lượng để thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng sạch cấp bách hơn bao giờ hết cho Việt Nam và thế giới.
Phóng viên: Xin cám ơn hai chuyên gia!
Anh Chi (thực hiện)
Gen Xanh không chỉ là cuộc thi đơn thuần mà còn là có ý nghĩa quan trọng nhằm xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam tiên phong trong phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu.
Trong Kỳ 4, chúng ta đã phân tích vai trò của hợp tác quốc tế và tài chính khí hậu, chiếc “đòn bẩy” giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ hiện đại, nguồn vốn xanh và tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Tuy nhiên, dù chính sách có rõ ràng và quốc tế có đồng hành, mọi cam kết sẽ chỉ là con chữ nếu không có những người trực tiếp thực hiện. Và những người đó chính là cộng đồng và doanh nghiệp, những chủ thể ở tuyến đầu biến mục tiêu giảm phát thải mê-tan thành hành động cụ thể.
Sau ba kỳ đầu tiên, chúng ta đã lần lượt phân tích bức tranh toàn cầu và cam kết của Việt Nam, các giải pháp trong nông nghiệp - chất thải và mặt trận then chốt năng lượng. Tuy nhiên, để biến những cam kết này thành hiện thực, Việt Nam không thể chỉ dựa vào nguồn lực trong nước. Hợp tác quốc tế và huy động tài chính khí hậu sẽ là chìa khóa mở ra cánh cửa thực thi, giúp Việt Nam vượt qua rào cản công nghệ, tài chính và quản lý.
Trong Bài 2, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã đi sâu vào tiềm năng và giải pháp giảm phát thải mê-tan trong nông nghiệp và quản lý chất thải - 02 lĩnh vực chiếm hơn 70% tổng phát thải quốc gia. Nhưng để hiện thực hóa cam kết giảm ít nhất 30% lượng phát thải vào năm 2030, Việt Nam không thể bỏ qua một “mặt trận” khác: năng lượng, đặc biệt là khai thác than và dầu khí. Đây là khu vực tiềm ẩn nguy cơ phát thải cao, nhưng cũng chính là nơi có thể giảm mạnh nếu tận dụng tốt công nghệ và chính sách.
Trong Kỳ 1 của loạt bài, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã phác họa bức tranh toàn cầu về khí mê-tan - loại khí có sức nóng gấp 28 lần CO₂ trong chu kỳ 100 năm và tới 80 lần trong 20 năm cũng như cam kết mạnh mẽ của Việt Nam khi tham gia Global Methane Pledge, đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% phát thải vào năm 2030 so với 2020. Bước sang Kỳ 2, bài viết đi sâu vào hai lĩnh vực phát thải lớn nhất của Việt Nam: nông nghiệp và quản lý chất thải, nơi chiếm hơn 70% tổng lượng mê-tan quốc gia. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội vàng để Việt Nam hiện thực hóa cam kết toàn cầu, đồng thời đem lại lợi ích thiết thực cho kinh tế và xã hội.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, khí mê-tan, loại khí nhà kính có sức nóng gấp 28 lần CO₂ - đang trở thành tâm điểm trong các nỗ lực toàn cầu. Việt Nam, cùng hơn 150 quốc gia, đã tham gia Cam kết giảm phát thải mê-tan toàn cầu (Global Methane Pledge) với mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% vào năm 2030 so với mức năm 2020. Bên lề Hội thảo “Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giảm phát thải khí mê-tan” tổ chức ngày 25/9/2025 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia và nhà quản lý đã chia sẻ về lộ trình hành động, những thách thức cũng như cơ hội để Việt Nam thực hiện thành công cam kết này.
