Trong bối cảnh ngành Trà Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, trà Shan Tuyết Suối Giàng - đặc sản quý hiếm của vùng Tây Bắc, vẫn chưa được khai thác đúng mức về giá trị thương hiệu và tiềm năng xuất khẩu. Tại Hội thảo "Phát triển và nâng tầm giá trị trà Shan Tuyết" diễn ra tại Suối Giàng, tỉnh Lào Cai, TS. Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã có bài phát biểu quan trọng, nêu lên những định hướng và giải pháp phát triển vùng chè Shan Tuyết bền vững.
Theo TS. Đào Xuân Hưng, trà Shan Tuyết Suối Giàng không chỉ là một sản phẩm nông sản nổi tiếng mà còn mang trong mình giá trị văn hóa, lịch sử của vùng đất Tây Bắc. Việc bảo tồn và phát triển trà Shan Tuyết giúp nâng cao giá trị kinh tế và góp phần gìn giữ di sản thiên nhiên, phong tục tập quán của cộng đồng dân tộc Mông.
Trà Shan Tuyết Suối Giàng được biết đến là một trong những giống trà quý, với đặc trưng là những cây chè cổ thụ có tuổi đời từ 100 đến hơn 500 năm. Được trồng ở độ cao gần 1.400 m, cây trà Shan Tuyết sinh trưởng trong điều kiện tự nhiên, không sử dụng hóa chất, mang đến một hương vị độc đáo và tinh khiết. Trà Shan Tuyết đã khẳng định chất lượng vượt trội, trở thành niềm tự hào của người dân Tây Bắc.
Tuy nhiên, mặc dù có tiềm năng lớn, trà Shan Tuyết Suối Giàng vẫn chưa được định vị rõ ràng trên thị trường trong và ngoài nước. Tỷ lệ xuất khẩu trà vẫn chưa tương xứng với giá trị thực tế của sản phẩm. Trong năm 2024, ngành chè Việt Nam đã đạt sản lượng hơn 1,1 triệu tấn, nhưng trà Shan Tuyết Suối Giàng chỉ chiếm một phần nhỏ trong kim ngạch xuất khẩu. Điều này cho thấy cần phải có một chiến lược phát triển cụ thể để nâng cao giá trị và thương hiệu trà Shan Tuyết.
TS. Đào Xuân Hưng nhấn mạnh, một trong những yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển trà Shan Tuyết là việc xây dựng một vùng nguyên liệu bền vững, áp dụng các phương pháp canh tác hữu cơ, không sử dụng hóa chất, nhằm bảo vệ môi trường sinh thái và chất lượng trà. Việc bảo vệ và phát triển cây chè cổ thụ là nhiệm vụ cấp bách, vì những cây trà này không chỉ có giá trị về mặt sản phẩm mà còn là biểu tượng của di sản thiên nhiên.
“Chúng ta cần phải đảm bảo sự phát triển của cây chè cổ thụ gắn với việc bảo vệ tài nguyên đất và bảo vệ môi trường sinh thái. Việc duy trì và phát triển các giống chè cổ thụ là bước đi cần thiết để tạo ra sản phẩm trà đặc trưng, có giá trị vượt trội”. TS. Đào Xuân Hưng cho biết.
Để trà Shan Tuyết Suối Giàng thực sự trở thành thương hiệu quốc gia, TS. Hưng đề xuất cần xây dựng chiến lược marketing mạnh mẽ, đặc biệt là trong việc quảng bá giá trị văn hóa, sinh thái và lịch sử của trà Shan Tuyết. Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất trà, từ quy trình chế biến đến các kỹ thuật truy xuất nguồn gốc và quản lý chất lượng, sẽ giúp nâng cao giá trị của sản phẩm.
Một trong những vấn đề lớn hiện nay là thiếu sự liên kết giữa các bên trong chuỗi giá trị trà. TS. Đào Xuân Hưng khẳng định, cần thiết phải phát triển một chuỗi giá trị trà bền vững, kết nối các nhà sản xuất, hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và người tiêu dùng. Việc này sẽ giúp tăng cường hiệu quả sản xuất, đồng thời nâng cao giá trị kinh tế cho cả cộng đồng.
“Chúng ta cần tạo ra sự liên kết giữa các bên trong chuỗi sản xuất trà, từ người trồng trà, nhà chế biến, doanh nghiệp cho đến người tiêu dùng. Để làm được điều này, các cơ quan quản lý cần tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối và hợp tác giữa các đối tác”, TS. Đào Xuân Hưng nói.
Một trong những giải pháp quan trọng mà TS. Đào Xuân Hưng đưa ra là phát triển du lịch nông nghiệp và sinh thái gắn liền với cây chè cổ thụ. Đây là cơ hội để nâng cao giá trị sản phẩm trà, đồng thời tạo thêm sinh kế bền vững cho cộng đồng dân tộc Mông. Việc kết hợp du lịch với việc tham quan các rừng chè cổ thụ không chỉ giúp bảo tồn giá trị văn hóa mà còn thúc đẩy ngành du lịch của khu vực Tây Bắc.
“Du lịch nông nghiệp sẽ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của trà Shan Tuyết, đồng thời tạo cơ hội để phát triển kinh tế cho người dân địa phương. Các khu vực trồng chè cổ thụ có thể trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước”, TS. Hưng cho biết thêm.
Với những định hướng chiến lược mà TS. Đào Xuân Hưng đưa ra tại hội thảo, trà Shan Tuyết Suối Giàng hoàn toàn có thể trở thành một sản phẩm nông sản đặc trưng không chỉ của Việt Nam mà còn của thế giới. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng. Chỉ khi đó, trà Shan Tuyết mới thực sự phát triển bền vững, góp phần nâng cao giá trị kinh tế, bảo vệ môi trường và phát huy các giá trị văn hóa, sinh thái của vùng Tây Bắc.
Cùng với đó, sự tham gia tích cực của các đối tác quốc tế, đặc biệt trong việc phát triển thương hiệu và xuất khẩu sản phẩm, sẽ là động lực quan trọng giúp trà Shan Tuyết Suối Giàng vươn ra thế giới và khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Những định hướng phát triển chiến lược của TS. Đào Xuân Hưng nhằm nâng cao giá trị trà Shan Tuyết, từ việc phát triển vùng nguyên liệu bền vững, nâng cao chất lượng sản phẩm, đến việc kết nối chuỗi giá trị và thúc đẩy du lịch nông nghiệp, tạo nền tảng cho trà Shan Tuyết trở thành thương hiệu quốc gia vững mạnh.
