Công tác giảm nghèo ở Tuyên Quang những năm gần đây không chỉ đối mặt bài toán thu nhập hay thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản. Thách thức lớn hơn đến từ bối cảnh kinh tế – xã hội bất định, bao gồm biến đổi khí hậu, chuyển dịch cơ cấu lao động, áp lực cạnh tranh của thị trường và đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng sản phẩm nông nghiệp.
Trong năm 2025, nhiều xã trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang chịu ảnh hưởng của mưa lũ, sạt lở đất, làm chậm tiến độ các công trình và tác động trực tiếp đến sinh kế người dân. Nhiều tuyến đường nông thôn mới vừa hoàn thiện đã hư hỏng nhẹ; một số trường học, nhà văn hóa phải sửa chữa lại để đảm bảo an toàn. Khi thiên tai trở thành “tình trạng bình thường mới”, yêu cầu đặt ra đối với các địa phương không chỉ giảm nghèo mà còn phải giảm tổn thương và tăng khả năng chống chịu của cộng đồng trước rủi ro thiên tai.
Giảm nghèo vì thế phải được nhìn như một tiến trình thích ứng lâu dài. Công tác này không chỉ hỗ trợ người dân thoát nghèo ở hiện tại mà còn trang bị cho họ khả năng để không tái nghèo trong tương lai trước những tác động của biến đổi khí hậu và biến động kinh tế. Đây là tư duy mới mà Tuyên Quang đang từng bước hiện thực hóa qua việc lồng ghép giảm nghèo vào quy hoạch, ứng dụng nông nghiệp thông minh, phát triển các mô hình sinh kế xanh, an toàn.
Giảm nghèo đa chiều - Bài học thực tế từ Tuyên Quang
Nếu như trước đây, giảm nghèo thường được hiểu là nâng cao thu nhập, hiện nay, cách tiếp cận đa chiều mở ra góc nhìn toàn diện hơn. Nghèo không chỉ là thiếu thốn về mặt kinh tế, mà còn là không được tiếp cận cơ hội học tập, dịch vụ y tế, thiếu hạ tầng, thiếu thông tin hoặc thiếu khả năng tham gia vào thị trường lao động.
Tuyên Quang là một trong những địa phương triển khai sớm và bài bản cách tiếp cận này. Việc đánh giá hộ nghèo dựa trên các nhóm thiếu hụt từ nhà ở, nước sạch, thông tin, giáo dục tới việc làm,... cho phép tỉnh Tuyên Quang xác định đúng nhu cầu hỗ trợ, từ đó thiết kế chính sách phù hợp cho từng nhóm đối tượng. Điều này đặc biệt quan trọng ở các xã miền núi, nơi các yếu tố về địa lý, giao thông, văn hóa khiến việc giảm nghèo trở nên khó khăn hơn so với khu vực đồng bằng.
Trên thực tiễn, cách tiếp cận đa chiều được thể hiện qua hàng loạt chính sách đồng bộ: nâng cao chất lượng nhà ở, cải thiện cơ sở y tế, hỗ trợ học sinh vùng khó, mở rộng mạng lưới thông tin truyền thông, tăng số xã hoàn thành tiêu chí: Thu nhập, Lao động, Tổ chức sản xuất. Tất cả kết hợp tạo ra “tấm lưới an sinh đa tầng”, giúp người dân có nhiều cơ hội hơn để tự vươn lên, ổn định cuộc sống.
Chuyển đổi số, lực đẩy mới cho giảm nghèo bền vững
Một điểm sáng đáng chú ý trong công tác giảm nghèo tại Tuyên Quang là việc mạnh dạn ứng dụng chuyển đổi số. Không chỉ các cơ quan quản lý sử dụng dữ liệu để giám sát, đánh giá chương trình, ngay cả người dân cũng dần tiếp cận môi trường số.
Việc đưa sản phẩm nông nghiệp địa phương lên các sàn thương mại điện tử như: Buudien.vn, Sendo, Shopee,… không chỉ giúp nông dân giảm sự phụ thuộc vào thương lái mà còn tạo thói quen sản xuất theo chuẩn thị trường – sạch hơn, an toàn hơn, truy xuất được nguồn gốc. Đây chính là “tấm vé” để nông dân vùng cao bước vào chuỗi giá trị hiện đại.
Tại một số xã, các mô hình chuyển đổi số trong quản lý thôn bản, họp trực tuyến, cập nhật thông tin dân cư và hỗ trợ hành chính đã bắt đầu hình thành. Khi thông tin trở nên minh bạch và kịp thời hơn, hiệu quả triển khai các chương trình giảm nghèo cũng được nâng cao.
Hướng tới nông thôn mới hiện đại, thịnh vượng
Giảm nghèo bền vững không thể chỉ dựa vào từng hộ gia đình, mà cần có sự liên kết. Tại Tuyên Quang, sự kết nối này được kích hoạt từ nhiều phía: Chính quyền, doanh nghiệp, hợp tác xã, các tổ chức chính trị – xã hội và cả cộng đồng dân cư.
Các mô hình hợp tác xã kiểu mới, liên kết theo chuỗi giá trị như chè Shan Tuyết, bưởi Hàm Yên, cá đặc sản lòng hồ Na Hang,… đã cho thấy vai trò của kinh tế tập thể trong giảm nghèo bền vững. Khi người dân liên kết với nhau và kết nối với doanh nghiệp, họ có tiếng nói mạnh hơn trong đàm phán giá, tiếp cận công nghệ, tiêu chuẩn hóa sản phẩm và mở rộng thị trường.
Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể giữ vai trò “cầu nối mềm”, đưa chính sách đến gần với người dân và thúc đẩy sự đồng thuận xã hội. Việc tổ chức hội thảo, chuyên đề, diễn đàn đối thoại, cùng các hoạt động kiểm tra, giám sát thường xuyên đã tăng tính minh bạch và tạo niềm tin cho cộng đồng. Đây chính là yếu tố then chốt để chương trình giảm nghèo bền vững được triển khai hiệu quả.
Trong giai đoạn 2026–2030, Tuyên Quang đặt mục tiên: hỗ trợ đầu tư cho 73 xã nghèo để hoàn thành mục tiêu giảm nghèo đến 2030; duy trì tốc độ giảm nghèo 3–4%/năm; gắn giảm nghèo với nâng cao chất lượng tiêu chí trong Bộ tiêu chí nông thôn mới giai đoạn mới; xây dựng nông thôn hiện đại, sinh thái, tích hợp đa giá trị.
Đây không chỉ là nhiệm vụ kinh tế – xã hội, mà còn là chiến lược phát triển con người. Khi người dân được nâng cao năng lực, được trang bị kỹ năng mới, tiếp cận công nghệ và tham gia vào chuỗi sản xuất, họ sẽ trở thành chủ thể thực sự của quá trình phát triển.
Giảm nghèo ở Tuyên Quang không phải câu chuyện của một năm hay một giai đoạn. Đó là một quá trình dài hơi, được khởi động từ sự đổi mới trong tư duy, sự nỗ lực của chính quyền và quan trọng nhất là nội lực của từng cộng đồng dân cư.
Khi người dân trở thành trung tâm, mọi chính sách đều có điểm tựa vững chắc. Khi cộng đồng đoàn kết, các mục tiêu dù khó khăn cũng có thể đạt được. Với hướng đi đúng đắn, sự kiên trì và cách tiếp cận đa chiều, tỉnh Tuyên Quang đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn thịnh vượng, xanh – sạch – đẹp, nơi mỗi người dân đều có cơ hội vươn lên và làm chủ cuộc sống.
Năm 2025, một năm được đánh giá “đặc biệt khắc nghiệt” về thiên tai tại Việt Nam đã ghi nhận hơn 409 người chết hoặc mất tích, cùng hàng trăm người bị thương sau loạt bão, lũ và sạt lở và thiệt hại kinh tế sơ bộ vượt 85.000 tỷ đồng. Đối với nhiều hộ nghèo ở vùng núi, ven biển hay nông thôn, sinh kế thường gắn với con trâu, sào ruộng hay ngôi nhà nhỏ vốn là tài sản tích góp sau nhiều năm có thể bị cuốn trôi chỉ trong một đêm. Một cú sốc thiên tai như vậy đủ để xóa sạch những thành quả vươn lên sau cả chục năm giảm nghèo, đặt ra thách thức to lớn cho mục tiêu giảm nghèo bền vững..
Việt Nam đã đạt được những thành tựu ấn tượng trong công tác giảm nghèo giai đoạn 2021-2025, với tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ 4,4% xuống còn 1,3%. Mặc dù những kết quả này phản ánh sự chuyển mình tích cực, nhưng vẫn còn nhiều thách thức phía trước, đặc biệt là duy trì sinh kế bền vững cho những hộ nghèo mới thoát nghèo. Năm 2026 đánh dấu bước ngoặt quan trọng, khi Việt Nam tiếp tục nỗ lực giảm nghèo và hướng đến mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau,” thông qua các chiến lược phát triển sinh kế và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.
Từ một loại cây rừng quen thuộc, cây mét đang trở thành “cứu cánh” kinh tế, mở ra hướng thoát nghèo bền vững cho nhiều hộ đồng bào miền núi các xã Tương Dương, Tam Thái, Tam Quang của tỉnh Nghệ An.
Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Cầm Hà Chung cho rằng cần quy định theo hướng phát triển toàn diện khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giải quyết căn cơ, toàn diện những khó khăn tại các vùng lõi nghèo, lõi khó khăn; đồng thời thu hẹp chênh lệch phát triển giữa các vùng, miền, nhóm dân cư, nhất là vùng dân tộc thiểu số ở miền núi so với vùng khác.
Thời gian qua, trước diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu, nhiều tỉnh miền núi chịu thiệt hại lớn về lũ quét, sạt lở đất, gây tổn thất lớn về người và tài sản. Do đó, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Hoàng Quốc Khánh cho rằng cần ưu tiên bố trí nguồn lực để di dời khẩn cấp thôn, bản nguy cơ sạt lở cao, đồng thời xây dựng các khu tái định cư an toàn, hạ tầng thiết yếu, sinh kế bền vững cho người dân.
