GS, TS, NGƯT. Nguyễn Đình Tảo - Người gieo nguồn hạnh phúc cho nhiều gia đình hiếm muộn

“Tôi giúp đỡ để người bệnh sinh được những đứa con khỏe mạnh, nhưng họ cũng chính là động lực để tôi bước tiếp trên con đường khoa học”. Đó là những chia sẻ đầy tâm huyết của GS, TS, NGƯT. Nguyễn Đình Tảo - Nguyên Phó Chủ nhiệm Bộ môn Mô phôi, nguyên Phó Giám Đốc Trung tâm đào tạo, nghiên cứu Công nghệ Phôi, Học viện Quân y - Bộ Quốc Phòng; Chủ tịch Hội Hỗ trợ sinh sản Hà Nội; Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện đa khoa 16A Hà Đông.

Ông sinh năm 1955 tại Hải Phòng - Thành phố Hoa phượng đỏ, nơi có truyền thống cách mạng và hiếu học. Từ ngày còn ngồi trên ghế nhà trường ông đã nuôi ước mơ sau này sẽ trở thành bác sĩ để cứu giúp người đời. Khi đó, đất nước vẫn còn đang trong thời kì chiến tranh phá hoại miền Bắc của máy bay giặc Mỹ xâm lược, ông gác lại việc học tập để xung phong vào chiến trường miền Nam chiến đấu. Sau năm 1975, khi đất nước được thống nhất ông trở lại con đường tiếp tục học tập của mình với tâm nguyện giúp ích cho sự nghiệp chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho nhân dân. Sau nhiều năm kiên trì, vất vả học tập với quyết tâm cao ông thi đỗ vào Học viện Quân Y, Bộ Quốc Phòng với số điểm cao và được Học viện chọn lựa sang Hungary du học tại trường Đại học Y Khoa Budapest. Những ngày tháng học tập và nghiên cứu ở nước ngoài đã giúp ông tích lũy được nhiều kiến thức và kinh nghiệm sâu về chuyên môn để trở về nước phục vụ quê hương. Khi trở về nước, ông đã tham gia phục vụ tại Tiểu đoàn Quân Y đóng tại động Nhị Thanh, Lạng Sơn và sau đó về làm trợ giảng tại Học viện Quân Y.

Từ năm 2000, ông được cấp trên tin tưởng và bổ nhiệm làm Phó Chủ nhiệm Bộ môn Mô phôi, Học viện Quân Y (Nay là Viện Mô phôi Lâm sàng quân đội) sau 1 năm ông được bổ nhiệm làm Phó trưởng phòng Đào tạo, Học viện Quân Y. Trên cương vị mới, GS.TS.NGƯT Nguyễn Đình Tảo xây dựng và làm chủ Dự án Đào tạo bác sĩ cử tuyển Tây nguyên. Khi đề án được Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt, Học viện Quân Y đã chính thức đi vào thực hiện từ năm 2004. Từ đó, hằng năm học viện đã tuyển 100 học viên liên tục trong 6 năm và đào tạo được 600 bác sĩ cho Tây Nguyên. Những cống hiến của GS.TS.NGƯT Nguyễn Đình Tảo đã góp phần không nhỏ trong thành tích đạt phần thưởng Huân chương Sao Vàng của Học viện. Không chỉ dừng lại ở dự án này mà ông còn tích cực cùng  Học viện đặt nhiều mối quan hệ với nước ngoài như: Hoa Kỳ, Cộng hòa Liên bang Đức, Singapore, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO); tham gia công tác Đào tạo Cử nhân Điều dưỡng cho Kiên Giang, dự án xây nhà ở cho Học viện tại Viện 5…

Cùng với công tác đào tạo, GS.TS. Nguyễn Đình Tảo còn tập trung nghiên cứu khoa học, đề tài cấp Nhà nước mà ông tâm đắc nhất, đó là: “Nghiên cứu quy trình chẩn đoán một số bệnh di truyền trước chuyển phôi để sàng lọc phôi thụ tinh trong ống nghiệm” (2013-2015), mà như mọi người chúng ta đều biết, trước năm 2005 kỹ thuật chuẩn đoán di truyền tiền làm tổ ở Việt Nam còn rất xa lạ. Và hầu như các cặp vợ chồng khi đó chỉ có thể chẩn đoán trước sinh khi thai đã được 16 tuần, phải chọc ối để chẩn đoán, nếu không may phôi bị dị tật thì phải đình chỉ thai, ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe bà mẹ. Kể từ đó, ông đã ấp ủ ước mơ là nghiên cứu quy trình kỹ thuật này để đưa vào áp dụng tại Việt Nam. 

Ký ức để lại trong ông là sau lần tới thăm Bệnh viện huyết học truyền máu Trung ương, ông không cầm được nước mắt khi thấy những bệnh nhân mắc bệnh di truyền Thalassemia (bệnh di truyền gen lặn do đột biến gen mã hóa chuỗi globin nằm trên nhiễn sắc thể số 11 và 16) và bệnh Teo cơ tủy (Spinal muscular atrophy-SMA; bệnh thần kinh cơ di truyền lặn do đột biến mất đoạn gen nằm trên nhiễm sắc thể số 5), những bệnh nhân này suốt đời phải gắn liền với bệnh viện. Rồi những hình ảnh các em bé được cha mẹ bồng bế trong bệnh viện càng thôi thúc trách nhiệm của một người thầy thuốc, một nhà khoa học trong ông, đó là những trăn trở mà ông luôn đi tìm lời giải đáp để phần nào vơi đi gánh nặng đó cho nhiều gia đình và cho xã hội. Chính sự thôi thúc ấy là động lực để ông bắt tay vào nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu quy trình chẩn đoán một số bệnh di truyền trước chuyển phôi để sàng lọc phôi thụ tinh trong ống nghiệm”. Sau khi tiến hành thực hiện công trình, ông và các đồng nghiệp đã tiếp tục xây dựng các quy trình chẩn đoán bệnh cho các gia đình có nguy cơ sinh con bị bệnh và đã chuyển phôi; tiến hành ứng dụng quy trình chẩn đoán gen trước chuyển phôi trong sàng lọc hai trong số bệnh lý di truyền phổ biến ở Việt Nam là bệnh Thalassemia và bệnh Teo cơ tủy trên phôi thụ tinh trong ống nghiệm. 

Dưới sự dẫn dắt của GS. Nguyễn Đình Tảo, Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản 16A Hà Đông đã trở thành địa chỉ uy tín của hàng ngàn gia đình

GS.TS.NGƯT. Nguyễn Đình Tảo chia sẻ: “Chẩn đoán di truyền trước chuyển phôi (PGD) là kĩ thuật sàng lọc di truyền, lựa chọn được những phôi khỏe mạnh trước khi cấy chuyển phôi vào buồng tử cung. Với khả năng đó, kĩ thuật chẩn đoán di truyền trước chuyển phôi làm giảm nỗi lo sinh ra những em bé bị dị tật bẩm sinh bằng cách loại bỏ những phôi bất thường từ giai đoạn phôi 5 ngày tuổi, chuyển các phôi không mang bệnh vào tử cung người mẹ để sinh ra em bé bình thường. Đây là một phương pháp dự phòng tiên tiến, hiệu quả cho các bệnh di truyền trong đó có bệnh tan máu bẩm sinh Thalassemia, bệnh Teo cơ tủy. Khó khăn nhất của phương pháp này là phát hiện được đột biến chỉ từ một tế bào phôi”.

Từ những kết quả từ đề tài của GS.TS Nguyễn Đình Tảo nghiên cứu được áp dụng vào thực tiễn mà nhiều gia đình bệnh nhân mắc Thalassemia và Teo cơ tủy đã sinh ra được nhiều em bé khỏe mạnh không bị bệnh như những anh chị ruột của mình.

Với những kết quả ngoài mong đợi, đề tài nghiên cứu khoa học của GS.TS Nguyễn Đình Tảo thực sự có ý nghĩa khoa học và xây dựng thành công các kĩ thuật chẩn đoán gen bệnh trên phôi thụ tinh ống nghiệm lần đầu tiên được thực hiện tại Việt Nam. Kết quả của đề tài là nguồn tài liệu tham khảo có giá trị cho các nhà nghiên cứu khoa học về Di truyền và Phôi thai học. Đề tài đã được ứng dụng tại nhiều Trung tâm hỗ trợ sinh sản, Trung tâm chẩn đoán bệnh di truyền trên toàn quốc. Và điều quan trọng hơn cả là đề tài của GS.TS Nguyễn Đình Tảo đã mang lại niềm hạnh phúc lớn lao cho các gia đình mang gen bệnh, ứng dụng kết quả đề tài này đã giúp hàng nghìn trẻ được sinh ra khỏe mạnh đối với các gia đình mang bệnh tan máu bẩm sinh (Thalassemia) và Teo cơ tủy.

GS.TS.NGƯT. Nguyễn Đình Tảo tư vấn và xây dựng phác đồ điều trị cá thể hóa, phù hợp với từng cặp vợ chồng

Với những giá trị khoa học, ứng dụng thực tiễn và đóng góp xuất sắc trong lĩnh vực mô phôi học GS.TS.NGƯT Nguyễn Đình Tảo đã vinh dự nhận được nhiều giải thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước, các Bộ, Ban ngành như: Danh hiệu Nhà giáo ưu tú; Huy chương Kháng chiến hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng Nhất; Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng Nhất, Nhì, Ba; Huy chương vì thế hệ trẻ; Huy chương Quân kỳ Quyết thắng; Huy chương vì sự nghiệp giáo dục; Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì; Bằng khen của Thủ tướng chính phủ; Giải Ba VIFOTEC (Giải thưởng sáng tạo khoa học kỹ thuật Việt Nam về nuôi cấy tế bào dòng tinh năm 2012); Giải Nhì VIFOTEC về chuẩn đoán di truyền trước chuyển phôi năm 2017; nhiều năm đạt danh hiệu Chiến sỹ thi đua cấp học viện; danh hiệu Giáo viên dạy giỏi cấp Học viện, cấp Bộ Quốc phòng; bằng khen của Học viện Quân y của Bộ Quốc phòng, Bộ GD&ĐT, Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ và UBND tỉnh Kiên Giang; cùng nhiều giấy khen, bằng khen của Học viện Quân y và Sở Y tế các tỉnh.

Hơn 45 năm gắn bó với ngành y học, GS.TS.NGƯT. Nguyễn Đình Tảo đã trở thành một biểu tượng của sự tận tụy, sáng tạo và lòng nhân ái, nhân văn trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản. Những thành tựu nổi bật mà ông đạt được không chỉ đánh dấu các bước tiến quan trọng của y học, mà còn mang đến niềm tin, hy vọng và hạnh phúc cho hàng ngàn gia đình hiếm muộn.

Dương Xuân Sơn