Dù ở mức độ quốc gia hay toàn cầu thì biến đổi khí hậu luôn được xem là vấn đề cấp bách, có tác động tới tiến trình phát triển bền vững đất nước. Những đợt mưa bão, hạn hán, thiên tai, ngập lụt ở nước ta diễn ra với cường độ, tần suất, phạm vi lớn hơn, đặc biệt là ở các thành phố ven biển, gây thiệt hại nặng nề. Để có chính sách nhằm quản lý, ứng phó hữu hiệu với các tác động của nó, Cục Biến đổi khí hậu tập trung xây dựng văn bản quy phạm pháp luật phục vụ công tác quản lý nhà nước đạt tiến độ và chất lượng và được các bộ, ngành, địa phương đánh giá cao.
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đã có buổi đến thăm và làm việc tại trụ sở Tổng cục Khí tượng Hàn Quốc
Triển khai hiệu quả nhiệm vụ quản lý nhà nước
Cục BĐKH đã tích cực triển khai xây dựng và hoàn thành các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật BVMT về BĐKH: Nghị định quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính (KNK) và bảo vệ tầng ô-dôn; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK. Hiện nay, Chính phủ đã ban hành Nghị định quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn (Nghị định số 06/2022/NĐ-CP), Bộ TN&MT cũng đã ban hành Thông tư quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật BVMT về BĐKH.
Các nhiệm vụ được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao: Các văn bản, đề án đã được trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành phục vụ công tác QLNN về BĐKH, gồm: Hệ thống giám sát và đánh giá hoạt động thích ứng với BĐKH cấp quốc gia; Đề án phát triển thị trường các-bon tại Việt Nam; Chương trình Hỗ trợ thực hiện Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của Việt Nam. Đối với nhiệm vụ xây dựng cập nhật Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến năm 2050, Bộ đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép cập nhật các mục tiêu cam kết tại Hội nghị COP 26 về BĐKH để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2022.
Thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP và Chương trình mục tiêu ứng phó với BĐKH và tăng trưởng xanh: Thực hiện nhiệm vụ của cơ quan đầu mối, Cục đã tích cực phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương liên quan để rà soát, tổng hợp báo cáo việc thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 120/NQ-CP; tổ chức thành công Hội nghị lần thứ ba về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH tại TP. Cần Thơ vào tháng 3/2021 nhằm đánh giá các kết quả đạt được qua 3 năm triển khai Nghị quyết số 120/NQ-CP, xác định các nhiệm vụ, giải pháp cần đẩy mạnh hơn nữa trong thời gian tới. Trên cơ sở đó, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo tại Thông báo số 70/TB-VPCP. Phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan thực hiện điều phối và đôn đốc việc hoàn thành, tổng kết các nhiệm vụ thuộc Chương trình mục tiêu ứng phó với BĐKH và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2020; tích cực phối hợp với cơ quan Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán Chương trình. Cục đã báo cáo Bộ việc thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước đối với Chương trình; xây dựng báo cáo tổng kết Chương trình để trình Bộ báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo quy định.
Các nhiệm vụ quan trọng đã và đang được tập trung triển khai hiệu quả: Đánh giá hiệu quả của các hoạt động ứng phó với BĐKH tại ĐBSCL, đề xuất các giải pháp ưu tiên phát triển bền vững; điều tra, khảo sát lượng tiêu thụ các chất HFC trong các lĩnh vực phục vụ xây dựng hệ thống thông tin, dữ liệu và các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và kế hoạch loại trừ các chất HFC tại Việt Nam; đánh giá hiện trạng phát thải KNK ở Việt Nam; đánh giá xu thế phát thải KNK của các cơ sở sản xuất thuộc các lĩnh vực có mức phát thải KNK lớn để xây dựng danh mục các cơ sở phát thải KNK lớn; xây dựng danh mục và cập nhật các hệ số phát thải phục vụ kiểm kê quốc gia KNK; kiểm kê KNK năm 2018 trong lĩnh vực sử dụng đất, thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp; phân tích các yêu cầu đánh giá nỗ lực toàn cầu (GST) của quốc tế và đánh giá khả năng đáp ứng của Việt Nam phục vụ xây dựng quy trình trong nước tham gia GST cho Việt Nam theo quy định của Thỏa thuận Paris. Ngoài ra, Cục đã tham mưu giúp Bộ tổ chức đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ: Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về BĐKH cho Việt Nam, Kịch bản BĐKH phiên bản cập nhật 2020. Cục phối hợp với Viện Khoa học KTTV&BĐKH, các cơ quan liên quan hoàn thiện nội dung Kịch bản BĐKH phiên bản cập nhật năm 2020; Kịch bản đã được Bộ công bố vào cuối năm 2021.
Công tác truyền thông về BĐKH được chú trọng: Trong thời gian qua, Cục đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành, địa phương triển khai các hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức pháp luật ứng phó với BĐKH trong các chương trình, dự án, nhiệm vụ có liên quan. Các hình thức truyền thông đa dạng, thông qua phương tiện thông tin đại chúng như truyền hình, phát thanh; các hội nghị, hội thảo chuyên đề tại các bộ, ngành, địa phương; xuất bản phẩm như giáo trình, tài liệu hướng dẫn, tờ rơi, các bản tin BĐKH, bản tin ô-dôn, các hoạt động tăng cường nhận thức cho cơ quan QLNN, cơ quan nghiên cứu và giảng dạy và các bên liên quan về bảo vệ tầng ô-dôn và loại trừ chất làm suy giảm tầng ô-dôn đã được thực hiện và phổ biến rộng rãi, qua đó góp phần nâng cao nhận thức cho các cấp quản lý và cộng đồng dân cư ở các địa bàn dễ bị tổn thương do tác động của BĐKH. Triển khai hoạt động tuyên truyền, phổ biến về cơ hội và thách thức khi Việt Nam tham gia ký kết Thỏa thuận Paris về BĐKH, thực hiện Công ước Khung của Liên hợp quốc về BĐKH thông qua các hội nghị, hội thảo tại nhiều địa phương trên phạm vi cả nước. Phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Trung ương mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Đài Truyền hình Việt Nam và Đài Tiếng nói Việt Nam để phổ biến kiến thức và kỹ năng ứng phó với BĐKH; triển khai các hội nghị, hội thảo dành cho cán bộ quản lý các cấp ở ba miền Bắc, Trung, Nam; tổ chức tập huấn cho Đoàn viên thanh niên các tỉnh Nam Bộ, Tây nguyên và tổ chức tôn giáo, đặc biệt đối với tăng ni sinh thuộc các Học viện Phật giáo; tổ chức Cuộc thi ảnh với chủ đề “Biến đổi khí hậu và hành động của chúng ta”; tổ chức tìm hiểu về BĐKH cho giáo viên, phụ huynh và học sinh tìm hiểu mô hình ứng phó với BĐKH.
Trong năm 2021, Cục đã phát động cuộc thi “Đề xuất mô hình ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ rủi ro thiên tai”. Tác phẩm tiêu biểu, xuất sắc được lựa chọn sẽ được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi nhằm nâng cao hiệu quả ứng phó với BĐKH, giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Bên cạnh đó, kỷ niệm Ngày Quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn (16/9/2021) với chủ đề “Nghị định thư Montreal: Làm mát thế giới, bảo quản thực phẩm và vắc-xin”, Bộ đã tích cực tuyên truyền trên báo chí, phát sóng trên truyền hình các phóng sự “Nỗ lực của Việt Nam trong việc bảo vệ tầng ô-dôn” và “Hành trình Việt Nam loại bỏ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn”; phát động cuộc thi sáng tác nghệ thuật trong nước và tham gia cuộc thi khu vực châu Á - Thái Bình Dương với chủ đề “Bảo vệ tầng ô-dôn để bảo vệ khí hậu Trái đất”,…
Phối hợp chặt chẽ với địa phương: Cục đã tích cực phối hợp với các địa phương thực hiện: Rà soát, tổng hợp báo cáo việc thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 120/NQ-CP, Quyết định số 417/QĐ-TTg và Chỉ thị số 23/CT-TTg về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH; phục vụ Hội nghị lần thứ Ba về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH; đôn đốc báo cáo kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu ứng phó với BĐKH và tăng trưởng xanh, thực hiện kiểm toán nhà nước theo quy định và báo cáo tổng kết Chương trình; theo dõi, đôn đốc việc ban hành Kế hoạch hành động về BĐKH, báo cáo Đánh giá khí hậu của địa phương; hợp tác triển khai một số nhiệm vụ chuyên môn có liên quan; hướng dẫn, hỗ trợ các bên tham gia trong quá trình xây dựng, thực hiện các dự án theo Cơ chế CDM, JCM và thực hiện chế độ báo cáo định kỳ theo quy định; phối hợp với các tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh về việc tham gia dự án Hỗ trợ Việt Nam thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH; đánh giá việc thực hiện Chiến lược quốc gia về BĐKH được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2139/QĐ-TTg ngày 5/12/2011.
Giải pháp và một số nhiệm vụ trọng tâm
Lãnh đạo Cục chủ động phối hợp tích cực với các đơn vị, đẩy mạnh vai trò QLNN về BĐKH, bảo vệ tầng ô-dôn ở trung ương và địa phương; chỉ đạo phối hợp theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, đặc biệt là việc thực hiện các dự án, nhiệm vụ về BĐKH của các bộ, ngành, địa phương. Tích cực phát triển hợp tác quốc tế và hội nhập, tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn lực quốc tế nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác QLNN về BĐKH và bảo vệ tầng ô-dôn. Quan tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ nâng cao năng lực QLNN và xây dựng các văn bản QPPL, các văn bản phục vụ QLNN và tăng cường hợp tác quốc tế để đáp ứng yêu cầu đặt ra trong tình hình mới đối với lĩnh vực BĐKH.
Năm 2022, triển khai thực hiện các văn bản QPPL được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành. Tiếp tục xây dựng các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật BVMT: Thông tư quy định việc lập báo cáo ứng phó với BĐKH; Thông tư quy định kỹ thuật đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và kiểm kê khí nhà kính lĩnh vực quản lý chất thải; rà soát, sửa đổi Thông tư quy định việc xây dựng và thực hiện dự án theo cơ chế tín chỉ chung (JCM). Tập trung xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt: Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến năm 2050; Kế hoạch hành động quốc gia ứng phó với BĐKH giai đoạn đến năm 2030; Kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030. Phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ và đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 120/NQ-CP, Kế hoạch quốc gia thích ứng với BĐKH giai đoạn 2021-2030, Đóng góp do quốc gia tự quyết định cập nhật của Việt Nam. Phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan và các đối tác phát triển tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP 26.
Tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết số 64/NQ-CP phê duyệt Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, Nghị quyết số 173/NQ-CP phê duyệt chủ trương tham gia Liên minh Tăng cường hiệu quả làm mát do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc khởi xướng. Triển khai thực hiện Cơ chế tín chỉ chung (JCM) tại Việt Nam; thiết lập các nội dung và cơ chế quản lý theo cơ chế đóng góp giảm nhẹ phát thải KNK và hỗ trợ phát triển bền vững (SDM), cơ chế hỗ trợ giải quyết vấn đề tổn thất và thiệt hại. Triển khai hoàn thiện cơ sở dữ liệu về BĐKH của Việt Nam, trong đó tập trung xây dựng hệ thống thông tin báo cáo, cơ sở dữ liệu về kiểm kê KNK và đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm nhẹ phát thải KNK; hệ thống giám sát và đánh giá hoạt động thích ứng với BĐKH cấp quốc gia phục vụ công tác QLNN về BĐKH.
Phối hợp với các cơ quan liên quan và các đối tác phát triển chuẩn bị nội dung tham gia Hội nghị COP 27 tại Ai Cập, chuẩn bị nội dung Phiên họp lần thứ 8 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam - Hà Lan về thích ứng với BĐKH và quản lý nước. Xây dựng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với hoạt động thu gom, xử lý các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal và các quy định kỹ thuật về đo đạc, báo cáo, thẩm định GNPT; xây dựng cơ sở dữ liệu BĐKH.
TRƯƠNG THỊ YẾN
Chánh Văn phòng Cục Biến đổi khí hậu
Gen Xanh không chỉ là cuộc thi đơn thuần mà còn là có ý nghĩa quan trọng nhằm xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam tiên phong trong phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu.
Trong Kỳ 4, chúng ta đã phân tích vai trò của hợp tác quốc tế và tài chính khí hậu, chiếc “đòn bẩy” giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ hiện đại, nguồn vốn xanh và tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Tuy nhiên, dù chính sách có rõ ràng và quốc tế có đồng hành, mọi cam kết sẽ chỉ là con chữ nếu không có những người trực tiếp thực hiện. Và những người đó chính là cộng đồng và doanh nghiệp, những chủ thể ở tuyến đầu biến mục tiêu giảm phát thải mê-tan thành hành động cụ thể.
Sau ba kỳ đầu tiên, chúng ta đã lần lượt phân tích bức tranh toàn cầu và cam kết của Việt Nam, các giải pháp trong nông nghiệp - chất thải và mặt trận then chốt năng lượng. Tuy nhiên, để biến những cam kết này thành hiện thực, Việt Nam không thể chỉ dựa vào nguồn lực trong nước. Hợp tác quốc tế và huy động tài chính khí hậu sẽ là chìa khóa mở ra cánh cửa thực thi, giúp Việt Nam vượt qua rào cản công nghệ, tài chính và quản lý.
Trong Bài 2, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã đi sâu vào tiềm năng và giải pháp giảm phát thải mê-tan trong nông nghiệp và quản lý chất thải - 02 lĩnh vực chiếm hơn 70% tổng phát thải quốc gia. Nhưng để hiện thực hóa cam kết giảm ít nhất 30% lượng phát thải vào năm 2030, Việt Nam không thể bỏ qua một “mặt trận” khác: năng lượng, đặc biệt là khai thác than và dầu khí. Đây là khu vực tiềm ẩn nguy cơ phát thải cao, nhưng cũng chính là nơi có thể giảm mạnh nếu tận dụng tốt công nghệ và chính sách.
Trong Kỳ 1 của loạt bài, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã phác họa bức tranh toàn cầu về khí mê-tan - loại khí có sức nóng gấp 28 lần CO₂ trong chu kỳ 100 năm và tới 80 lần trong 20 năm cũng như cam kết mạnh mẽ của Việt Nam khi tham gia Global Methane Pledge, đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% phát thải vào năm 2030 so với 2020. Bước sang Kỳ 2, bài viết đi sâu vào hai lĩnh vực phát thải lớn nhất của Việt Nam: nông nghiệp và quản lý chất thải, nơi chiếm hơn 70% tổng lượng mê-tan quốc gia. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội vàng để Việt Nam hiện thực hóa cam kết toàn cầu, đồng thời đem lại lợi ích thiết thực cho kinh tế và xã hội.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, khí mê-tan, loại khí nhà kính có sức nóng gấp 28 lần CO₂ - đang trở thành tâm điểm trong các nỗ lực toàn cầu. Việt Nam, cùng hơn 150 quốc gia, đã tham gia Cam kết giảm phát thải mê-tan toàn cầu (Global Methane Pledge) với mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% vào năm 2030 so với mức năm 2020. Bên lề Hội thảo “Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giảm phát thải khí mê-tan” tổ chức ngày 25/9/2025 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia và nhà quản lý đã chia sẻ về lộ trình hành động, những thách thức cũng như cơ hội để Việt Nam thực hiện thành công cam kết này.
