Ngày 13/11, tại Hà Nội, Cục Quản lý tài nguyên nước đã tổ chức cuộc họp Hội đồng thẩm định Kịch bản nguồn nước trên LVS Cửu Long. Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh chủ trì cuộc họp.
Tham dự cuộc họp có các thành viên Hội đồng là đại diện Bộ NN&PTNT; Bộ Xây dựng; đại diện các đơn vị lĩnh vực tài nguyên nước Bộ TN&MT; các chuyên gia, nhà khoa học trong lĩnh vực tài nguyên nước; đại diện Sở TN&MT, đại diện các đơn vị khai thác, sử dụng nước trên LVS Cửu Long.
Phát biểu tại cuộc họp, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh cho biết, trong thời gian qua, Cục Quản lý tài nguyên nước đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị chuyên môn thuộc Bộ TN&MT tổ chức nhiều cuộc họp để nghiên cứu, thống nhất các phương pháp tiếp cận, xây dựng Kịch bản nguồn nước cho LVS Cửu Long. Đến nay, dự thảo kịch bản nguồn nước trên LVS Cửu Long đã hoàn thiện. Vì vậy, Bộ TN&MT tổ chức cuộc họp Hội đồng thẩm định này để lấy ý kiến các chuyên gia, cơ quan quản lý, các đơn vị khai thác sử dụng nước trên LVS Cửu Long làm cơ sở đầy đủ để tiếp tục hoàn thiện nội dung, hồ sơ sản phẩm trước khi trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh phát biểu
Theo đó, Kịch bản nguồn nước cho LVS Cửu Long là cơ sở để các ngành có khai thác, sử dụng nước và các địa phương trong LVS xây dựng, điều chỉnh kế hoạch khai thác, sử dụng nước, từ đó sẽ chủ động được cơ cấu mùa vụ, cây trồng,... chủ động ứng phó với tình trạng thiếu nước, thừa nước từ sớm, từ xa và hạn chế được các thiệt hại.
Báo cáo tại cuộc họp, ông Nguyễn Ngọc Hà - Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia, đơn vị chủ trì xây dựng dự thảo kịch bản nguồn nước cho LVS Cửu Long cho biết, Kịch bản nguồn nước (lần đầu) trên LVS Cửu Long được xây dựng trên cơ sở quy định tại Điều 35 Luật Tài nguyên nước 2023; Nghị định số 53/2024/NĐ-CP ngày 16 tháng 5 năm 2024 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước; Quy hoạch tài nguyên nước thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch tổng hợp LVS Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; hiện trạng nguồn nước mặt, nước dưới đất, hiện trạng tích trữ nước trong các hồ chứa của khu vực thượng lưu lưu vực, nhu cầu khai thác, sử dụng tài nguyên nước; nhận định xu thế diễn biến lượng mưa, lượng dòng chảy, mực nước trong các tầng chứa nước và thông tin, số liệu do các Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Xây dựng, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trên lưu vực và các tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nước lớn, quan trọng trên lưu vực cung cấp.
Theo Phó Tổng Giám đốc Nguyễn Ngọc Hà, phạm vi tính toán, đánh giá xây dựng kịch bản được phân chia dựa trên cơ sở các vùng quy hoạch trong Quy hoạch tổng hợp LVS Cửu Long thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Kỳ công bố Kịch bản được tính toán, đánh giá trong mùa cạn 2024 - 2025 (từ tháng 11/2024 đến tháng 5/2025). Nội dung Kịch bản nguồn nước được công bố theo quy định tại Khoản 4 Điều 41 Nghị định số 53/2024/NĐ-CP, trên cơ sở đặc điểm khí tượng, thủy văn và việc khai thác, sử dụng nước trên lưu vực cũng như hiện trạng thông tin, số liệu, Kịch bản nguồn nước (lần đầu), bao gồm những nội dung chính, cụ thể như sau: Hiện trạng nguồn nước trên LVS Cửu Long tại thời điểm công bố kịch bản; Xu thế diễn biến mưa, dòng chảy, lượng nước tích trữ trong các hồ chứa nước lớn, quan trọng; mực nước trong các tầng chứa nước trong kỳ công bố kịch bản nguồn nước; Nhu cầu khai thác, sử dụng nước của các ngành trong kỳ công bố kịch bản; Xác định trạng thái của các nguồn nước trên LVS.
Theo tính toán trong dự thảo kịch bản, tổng nhu cầu khai thác, sử dụng nước của các ngành trên LVS Cửu Long từ tháng 11/2024 đến tháng 5/2025 vào khoảng 24.912 triệu m3, trong đó sinh hoạt và công nghiệp khoảng 1.110 triệu triệu m3, tưới cho cây trồng khoảng 19.084 triệu m3, sử dụng nước cho thuỷ sản 4.701 triệu m3 và chăn nuôi khoảng 17,1 triệu m3.
So với năm 2024 nhu cầu khai thác sử dụng nước của các ngành trên LVS Cửu Long trong năm 2025 cũng như trong kỳ công bố kịch bản có xu thế tăng khoảng 0,83%. Trong các vùng sử dụng nước, vùng N3 (Đồng Tháp, Long An, Vĩnh Long) có nhu cầu sử dụng nước nhiều nhất tập trung vào các tháng 1, 2.
Quang cảnh cuộc họp
Về mặt cơ cấu sử dụng nước, không có sự thay đổi đáng kể nào giữa các ngành dùng nước: nhu cầu cho tưới vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất khoảng 77% tổng nhu cầu sử dụng nước, tiếp đến là thủy sản với 19% tổng nhu cầu, sinh hoạt và công nghiệp khoảng 4,5% và thấp nhất là chăn nuôi với khoảng dưới 1 % tổng nhu cầu dùng nước.
Trên cơ sở hiện trạng, dự báo xu thế diễn biến nguồn nước, khí tượng, thủy văn trên LVS, nhu cầu sử dụng nước, đặc thù khai thác, sử dụng nước của các ngành sử dụng nước lớn trên lưu vực như sinh hoạt, nông nghiệp, công nghiệp,… và các yêu cầu về đảm bảo an ninh nguồn nước, an ninh lương thực. Về tổng thể nguồn nước đến trên vùng đồng bằng sông Cửu Long cơ bản sẽ đáp ứng đủ các nhu cầu sử dụng nước và nguồn nước trong kỳ công bố sẽ ở Trạng thái bình thường, lượng nước có thể khai thác đảm bảo đủ cho các nhu cầu sinh hoạt, an sinh xã hội; đảm bảo đầy đủ lượng nước cho các ngành kinh tế, bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, nguy cơ thiếu nước cục bộ vẫn có thể xảy ra tại một số tỉnh như: Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang với nguyên nhân chủ yếu do xâm nhập mặn và hệ thống các công trình thủy lợi, hệ thống các công trình cấp nước tập trung chưa được hoàn thiện đồng bộ; ngoài ra còn có tình trạng một số khu vực chưa được đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng để phục vụ nước cho sản xuất, sinh hoạt do nằm tại vùng sâu, vùng xa, các hộ dân sống phân tán như tại các huyện Tri Tôn, Thoại Sơn, Tịnh Biên của tỉnh An Giang.
Dựa vào kịch bản nguồn nước, Bộ TN&MT cũng đưa ra khuyến nghị để đưa ra cảnh báo, định hướng, xây dựng phương án và thực hiện việc điều hòa, phân phối tài nguyên nước trên LVS Cửu Long cho các bộ, ngành, địa phương.
Phát biểu ý kiến tại Hội đồng thẩm định, PGS. TS. Châu Nguyễn Xuân Quang, Đại học quốc gia Hồ Chí Minh, Ủy viên phản biện 1 đánh giá cao sự cần thiết và tính cấp bách của kịch bản nguồn nước, nguồn số liệu chính thống từ các cơ quan đủ tin cậy đáp ứng được việc xây dựng kịch bản nguồn nước trên LVS Cửu Long.
Bên cạnh đó, PGS. TS. Nguyễn Đình Vượng, Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, Ủy viên phản biện 2 cho rằng, bố cục và nội dung của kịch bản nguồn nước đã bám sát theo quy định, nguồn nước Đồng bằng sông Cửu Long cần tập trung hơn vấn đề xâm nhập mặn và nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp.
Tại cuộc họp, các thành viên Hội đồng đánh giá cao kết quả tính toán xây dựng kịch bản nguồn nước LVS Cửu Long của đơn vị chủ trì xây dựng. Các thành viên Hội đồng cũng đã phát biểu, góp ý chi tiết nhằm tiếp tục hoàn thiện nội dung kịch bản nguồn nước LVS Cửu Long.
Để hoàn thiện kịch bản, các thành viên Hội đồng đề nghị cơ quan xây dựng dự thảo kịch bản nguồn nước LVS Cửu Long bổ sung thêm cơ sở pháp lý, cơ sở khoa học làm cơ sở xây dựng kịch bản nguồn nước; bổ sung thêm số liệu sơ cấp, thứ cấp, thông tin về tình hình nguồn nước, vận hành điều tiết của các hồ chứa thủy điện bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, khai thác sử dụng nước của các nước ở thượng nguồn các sông xuyên biên giới để phục vụ công tác dự báo nguồn nước, nguy cơ thiếu nước;....
Hội đồng cũng nhất trí thông qua dự thảo kịch bản sau khi đơn vị thực hiện tiếp thu, chỉnh sửa các góp ý của các thành viên Hội đồng trước khi trình phê duyệt.
Phát biểu kết luận cuộc họp, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước Châu Trần Vĩnh đánh giá cao các ý kiến đóng góp của các thành viên Hội đồng. Đồng thời, Cục trưởng Châu Trần Vĩnh cũng cho biết, Cục sẽ phối hợp với Trung tâm Quy hoạch Điều tra tài nguyên nước quốc gia và các đơn vị liên quan tiếp thu toàn bộ các ý kiến, góp ý của các thành viên Hội đồng sớm chỉnh sửa, hoàn thiện dự thảo Kịch bản nguồn nước trên LVS Cửu Long để trình phê duyệt đúng thời hạn đề ra.
Thanh Tâm
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
