Đồng bằng sông Hồng vừa trải qua cơn bão Yagi (bão số 3) gây tổn thất lớn về người và tài sản. Nhiều chuyên gia cho rằng, cơn bão số 3 và hoàn lưu sau bão gây mưa lũ lịch sử vừa qua là “động lực” thúc đẩy nghiên cứu, điều chỉnh các cấp độ báo động lũ, sửa đổi quy trình liên hồ chứa lưu vực sông Hồng để vận hành linh hoạt hơn, góp phần phòng lũ hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại.
.jpg)
TS. Nguyễn Huy Hoạch - Chuyên gia, thành viên Hội đồng khoa học (Hiệp hội Năng lượng Việt Nam): Trong bối cảnh BĐKH ngày càng khắc nghiệt và hiện tượng thời tiết dị thường xuất hiện không theo quy luật là mối đe dọa thường xuyên, trực tiếp đến công tác vận hành an toàn các công trình thủy điện và vai trò chống lũ cho khu vực hạ lưu hồ chứa. Siêu bão Yagi tuy xuất hiện cuối mùa mưa bão năm nay, nhưng với cường độ mạnh đã gây những thiệt hại rất lớn đối với nền kinh tế nước ta. Các nhà máy thủy điện trong LVS Đà, sông Gâm, sông Chảy trong mùa lũ muộn năm nay đã vận hành an toàn công trình, không để mực nước trong hồ vượt quá mực nước thiết kế lớn nhất, nhưng vai trò cắt lũ, hoặc làm chậm lũ cho hạ lưu Đồng bằng sông Hồng, khu vực Hà Nội đã không đạt yêu cầu so với nhiệm vụ và khả năng công trình. Thiệt hại kinh tế do bão Yagi gây ra là rất lớn và làm tốc độ tăng trưởng GDP cả năm có thể giảm khoảng 0,15% so với kịch bản tăng trưởng 6,8-7%.
Để đảm bảo vận hành an toàn công trình thủy điện, an toàn cho người dân, giảm thiểu thiệt hại đến nền kinh tế, cần xem xét lại Quy trình vận hành liên hồ LVS Hồng nói riêng, cũng như Quy trình vận hành đơn hồ, liên hồ tại các LVS khác trên cả nước. Theo đó, nghiên cứu điều chỉnh QTVHLHC theo hướng linh hoạt trong mùa lũ. Do vậy, cần xem xét lại mực nước trước lũ tại các hồ thủy điện thuộc LVS Hồng trong suốt mùa lũ, đặc biệt là thời kỳ lũ muộn (từ 21/8 đến 15/9 hàng năm). Đối với thời kỳ lũ muộn có thể chọn mực nước trước lũ trong hồ bằng mực nước trước lũ của thời kỳ lũ sớm, hoặc thậm chí bằng cao trình mực nước trước lũ thời kỳ lũ chính vụ nhằm tạo dung tích phòng lũ đủ đáp ứng với những con lũ bất thường như siêu bão Yagi.
Theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia: Dưới trạng thái La Nina, từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2024, hoạt động của bão/áp thấp nhiệt đới trên khu vực Biển Đông có khả năng xuất hiện ở mức xấp xỉ đến cao hơn trung bình nhiều năm. Trong đó, số cơn bão/áp thấp nhiệt đới đổ bộ vào đất liền có thể cao hơn và tập trung nhiều ở khu vực Trung bộ và các tỉnh phía Nam. Vì vậy, cần rà soát tương tự các Quy trình vận hành đơn hồ, liên hồ tại các LVS trên cả nước. Nếu thấy cần thiết, phải thay đổi lại mực nước trước lũ nhằm đảm bảo vận hành an toàn công trình thủy điện và an toàn cho người dân vùng hạ lưu công trình.
Hàng năm, trên cơ sở quy trình vận hành đơn hồ, liên hồ chứa, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chủ động tính toán, lập phương thức khai thác hiệu quả các hồ chứa thủy điện và phối hợp với Công ty Vận hành Hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO) xây dựng phương thức huy động các nguồn phát điện trong hệ thống điện nhằm khai thác hiệu quả, tối ưu nguồn nước về hồ trong thời kỳ mùa lũ và cung cấp bổ sung nguồn nước tự nhiên cho các nhu cầu dùng nước ở hạ du, đặc biệt là nhu cầu nước tưới cho nông nghiệp trong thời kỳ mùa khô.
Công tác dự báo, cảnh báo sớm, chính xác, phạm vi hẹp nhất về mưa, lũ, lũ quét, sạt lở đất giữ vai trò quan trọng hàng đầu trong vận hành các công trình thủy điện để ứng phó với thiên tai. Việc dự báo chính xác thời tiết và lượng mưa từng thời điểm trong cả năm theo thời gian thực sẽ giúp cho việc vận hành các công trình thủy điện an toàn và hiệu quả. Để thực hiện được điều đó cần năng cao năng lực dự báo bão và mưa lũ để ứng phó với thiên nhiên trong điều kiện khí hậu biến đổi cực đoan.
TS. Hoàng Văn Thắng, Chủ tịch Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước Việt Nam, Bộ NN&PTNT: Đồng bằng sông Hồng vừa trải qua cơn bão số 3 (Yagi) với tổn thất lớn về người và tài sản, thiệt hại trên 40.000 tỷ đồng. Đặc biệt hoàn lưu sau bão đã gây mưa lớn trên diện rộng ở miền núi phía Bắc, lũ quét, sạt lở đất và đe dọa an toàn hồ chứa. Sau cơn bão số 3 (Yagi) xảy ra, ngày 17/9/2024 Thủ tướng Chính phủ đã có Nghị quyết số 143/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm làm tốt công tác chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với thiên tai. Trong đó có nội dung rà soát tổng thể, điều chỉnh các quy trình liên hồ chứa các hồ nước trên cơ sở cập nhật, tính toán, xem xét đầy đủ, toàn diện các tình huống bất thường, khẩn cấp tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, bão lũ để kịp thời triển khai các giải pháp phòng, chống, ứng phó phù hợp, xây dựng hệ thống thông tin cảnh báo thiên tai phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia, các nhà máy thủy điện nên áp dụng công nghệ Nhật Bản hỗ trợ ra quyết định vận hành HNT để nâng cao mức an toàn vận hành lũ và đồng thời tăng sản lượng nhờ vận hành đón lũ giảm xả thừa trong các cơn lũ. Đây là một hướng đi rất quan trọng và bắt buộc phải đi, áp dụng công nghệ mới, chi phí không lớn nhưng đưa ra các thông số chính xác. Chúng ta phải nâng cao năng lực dự báo chính xác từ thông tin khí tượng thủy văn để cung cấp các thông tin của các hồ đập, từ đó, hỗ trợ các thủy điện ra quyết định vận hành hiệu quả, an toàn.
Để phân tích và đánh giá hậu quả và kiến nghị giải pháp giảm thiểu hậu quả của lũ quét, sạt lở đất, an toàn đập và an toàn cho cả vùng Đồng bằng sông Hồng khi phải chống chịu với các sự kiện thiên tai tương tự như cơn bão số 3 vừa qua, chúng ta cần nhiều hơn nữa sự tham gia của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương và huy động các nguồn lực tư nhân.
TS. Hà Ngọc Tuấn, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Kyuden Innovatech Việt Nam (KIV), đại diện liên danh KIV - WeatherPlus: Trong bối cảnh cơn bão số 3 đổ bộ trực tiếp vào nước ta, gây thiệt hại lớn về KT-XH, con người và tài sản, hệ thống HNT với công nghệ Nhật Bản đã hỗ trợ vận hành hiệu quả an toàn ở 3 nhà máy thủy điện trên hệ thống sông Kỳ Cùng, một trong số những hệ thống sông chịu tác động lớn từ mưa lũ do hoàn lưu bão Yagi gây ra.
Hệ thống hỗ trợ ra quyết định vận hành HNT có khả năng dự báo mưa và lưu lượng về hồ với độ chính xác khả dụng từ 70% - 80% hỗ trợ vận hành an toàn trong trận bão Yagi cho các hồ chứa Khánh Khê, Bản Nhùng và Thác Xăng trên hệ thống sông Kỳ Cùng. Cả 3 hồ chứa thủy điện này đã thực hiện công tác chuẩn bị phòng lũ tốt trước cơn bão nhờ có thông tin dự báo và vận hành tuyệt đối an toàn, đúng quy trình trong cơn lũ lịch sử với đỉnh lưu lượng lớn nhất chưa từng xảy ra. Bên cạnh đó, dựa vào thông tin dự báo sớm, các nhà máy thủy điện đều vận hành phát điện hạ mực nước triệt để xuống thấp để tăng thu nhập và mở ra dung tích trống nhằm điều tiết lũ an toàn. Công tác chuẩn bị trước bão cũng được chuẩn bị kỹ lưỡng, đúng quy trình từ lương thực, nhiên liệu đến nguồn lực, không gây ra lũ nhân tạo gây nguy hiểm cho hạ du.
Trong năm qua, Liên danh đã phát triển hệ thống nền tảng trong hỗ trợ ra quyết định vận hành hồ đập - HNT hỗ trợ điều tiết hồ chứa hiệu quả. Qua thực tế cơn bão số 3, ứng dụng này chứng minh được hiệu quả kinh tế khi giúp thu nhập từ bán điện của các thủy điện tăng 3-15% và vận hành hồ chứa, giúp giảm thiểu thiệt hại rủi ro bão, lũ, đảm bảo an toàn cho hạ du.
Phương Chi (lược ghi)
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 21 (Kỳ 1 tháng 11) năm 2024
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
