Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc: 50 năm xây dựng và phát triển 

Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc (Liên đoàn) là tổ chức đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng lập quy hoạch, điều tra cơ bản, quan trắc tài nguyên nước trên các địa bàn các tỉnh miền Bắc. Trong 50 năm qua, Liên đoàn đã tổ chức thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ cấp trên giao. Kết quả đã góp phần bảo đảm an sinh, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh miền Bắc và đất nước. 

Hiện nay, do biến đổi khí hậu, ảnh hưởng bởi phát triển KT-XH nên các vấn đề về nước (hạn hán, lũ lụt và thiếu nước) và ô nhiễm môi trường nước xảy ra thường xuyên hơn. Đứng trước thực tiễn đó, Liên đoàn xác định các vấn đề trên vừa là thách thức vừa là cơ hội. Ban lãnh đạo cùng toàn thể viên chức và người lao động Liên đoàn khẳng định quyết tâm đổi mới, tận dụng tối đa các cơ hội tiềm năng để vượt qua khủng hoảng và khẳng định vị thế đã được xây dựng trong 50 năm qua.

Năm mươi năm, kể từ ngày được thành lập (15/3/1974) theo Quyết định số 122/QĐ-TC của Tổng Cục trưởng Tổng cục Địa chất, Liên đoàn đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng được Nhà nước và xã hội ghi nhận, khen thưởng. Sự trưởng thành và phát triển đó, có dấu ấn và nỗ lực của lớp lớp thế hệ viên chức và người lao động Liên đoàn các thời kỳ. Bốn năm đầu sau khi thành lập (1974-1977), với tên gọi “Liên đoàn 2 Địa chất thuỷ văn”, trụ sở đóng tại xã Thượng Yên Công, thị xã Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, Liên đoàn có 15 đơn vị trực thuộc, 9 Phòng chức năng chuyên môn với trên 2000 cán bộ công nhân viên chức lao động, đây là lực lượng nòng cốt để thực hiện nhiệm vụ điều tra, đánh giá, lập bản đồ địa chất thủy văn trên phạm vi cả nước.

Sau khi được thành lập 2 năm, năm 1976, thực hiện chỉ đạo của cấp trên, Liên đoàn cử một số cán bộ cốt cán, có trình độ kỹ thuật, kinh nghiệm quản lý làm nòng cốt vào thành lập Liên đoàn Địa chất thủy văn miền Nam, nay là Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra TNN miền Trung.

Năm 1978, Liên đoàn được quyết định chuyển trụ sở về thị trấn Sao Đỏ huyện Chí Linh (nay là TP. Chí Linh) tỉnh Hải Dương. Trong thời gian 15 năm, giai đoạn từ (1978-1993) Liên đoàn tiếp tục thực hiện theo chức năng, nhiệm vụ được giao, quân số thời điểm này trên 1000 người.

Năm 1982, được sự chỉ đạo của cấp trên, Liên đoàn tiếp tục cử các cán bộ có trình độ, kinh nghiệm làm nòng cốt vào thành lập Liên đoàn 8 Địa chất thủy văn, nay là Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra TNN miền Nam.

Trong quá trình xây dựng và phát triển Liên đoàn đã cung cấp nhiều cán bộ chuyên môn cao cho các đơn vị trong ngành như: Tổng cục Địa chất, Cục Quản lý TNN, Trung tâm Quy hoạch và Điều tra TNN quốc gia, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản,...

Năm 1993, Liên đoàn chuyển trụ sở từ Sao Đỏ - Chí Linh tỉnh Hải Dương lên TP. Hà Nội, địa chỉ trụ sở là xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm. Quân số thời điểm này của toàn Liên đoàn là gần 1000 người. 

Trong giai đoạn này, Liên đoàn đã hoàn thành nhiều dự án điều tra đánh giá lập bản đồ địa chất thủy văn, thăm dò nước dưới đất, nước khoáng cho 73 vùng với tổng diện tích khoảng 20.000 km2 thuộc các địa phận: Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Yên, Phúc Yên, Sơn Tây, Hải Dương, Hưng Yên, Hòa Bình, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.

Năm 1997, theo xu hướng tăng cường lực lượng tổ chức thực hiện điều tra, đánh giá địa chất công trình phục vụ công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, Liên đoàn được Bộ Công nghiệp đổi tên thành Liên đoàn Địa chất thủy văn và Địa chất công trình miền Bắc. Chức năng nhiệm vụ chủ yếu là thực hiện nhiệm vụ Điều tra, lập bản đồ Địa chất thủy văn - Địa chất công trình trên phạm vi các tỉnh phía Bắc (từ đèo Hải Vân trở ra). Thực hiện chức năng nhiệm vụ trên được 10 năm, Liên đoàn đã tổ chức thực hiện nhiều dự án đề án Điều tra cơ bản về Địa chất thủy văn và Địa chất công trình, điển hình là: Hoàn thành đo vẽ lập bản đồ Địa chất thủy văn và Địa chất công trình tỷ lệ trung bình (1: 200.000) và tỷ lệ lớn (1: 50.000-1: 25.000) ở nhiều đô thị khu vực phía Bắc; hoàn thành đo vẽ lập bản đồ Địa chất thủy văn và Địa chất công trình tỷ lệ 1: 200.000 ở 11 đề án trên diện tích khoảng 90.000 km2, đạt 56% diện tích địa bàn hoạt động của Liên đoàn; hoàn thành đo vẽ bản đồ Địa chất thủy văn tỷ lệ 1: 200.000 trên diện tích 150.000 km2, đạt gần 95% địa bàn hoạt động của Liên đoàn. 

Năm 2008, Liên đoàn được Bộ TN&MT đổi tên thành Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra TNN miền Bắc. Giai đoạn này Liên đoàn đã tổ chức thực hiện được nhiều đề án, dự án cấp Chính phủ, cấp Bộ như sau:

Lập quy hoạch TNN, Liên đoàn đã được giao tham gia lập quy hoạch tổng hợp TNN LVS Hồng-Thái Bình; sông Bằng Giang - Kỳ Cùng; LVS Mã. Bên cạnh đó, từ khi Luật TNN năm 2012 có hiệu lực, Liên đoàn đã chủ động phát triển và hoàn thành nhiều nhiệm vụ lập quy hoạch TNN cho các tỉnh. Đã hoàn thành lập quy hoạch TNN cho các tỉnh: Cao Bằng, Hà Giang, Yên Bái, Hòa Bình, Thái Bình, Bắc Ninh, Hải Dương, Quảng Ninh, Hà Tĩnh, Vĩnh Phúc, Hà Giang và Điện Biên.

Điều tra đánh giá TNN: Hoàn thành Chương trình điều tra, đánh giá nước dưới đất vùng núi cao, vùng khan hiếm nước cho gần 80 vùng thuộc 19 tỉnh miền núi phía Bắc. Kết quả đã phát hiện, thi công tạo nguồn nước dưới đất có chất lượng tốt với lưu lượng khoảng 70.000 m3/ngày.

Các đề án điều tra đánh giá nước dưới đất ở các vùng có kết quả đánh giá trữ lượng lớn hoặc có ý nghĩa cung cấp nước cho dân sinh là vùng Chân Mây - Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế; 8 đảo thuộc tỉnh Quảng Ninh gồm Thanh Lân, Cô Tô, Đảo Trần, Quan Lạn, Ngọc Vừng, Chiến Thắng, Vĩnh Thực và Trà Ngọ. Đặc biệt, với việc phát hiện nguồn nước dưới đất tại khu vực thị trấn Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang - thuộc cao nguyên đá vôi vô cùng khan hiếm nước đã trở thành 1 trong 10 sự kiện nổi bật năm 2012 của Bộ TN&MT. Ngoài ra, Liên đoàn là lực lượng nòng cốt thực hiện hoàn thành đề án Điều tra, đánh giá nguồn nước dưới đất phục vụ cung cấp nước phát triển KT-XH khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ. Hoàn thành Đề án điều tra đánh giá tổng quan TNN tỷ lệ 1/100.000 lưu vực sông Lô – Gâm; đang tổng kết dự án Điều tra đánh giá sơ bộ TNN tỷ lệ 1/50.000 vành đai kinh tế ven biển vịnh Bắc Bộ. Đang thực hiện: Dự án “Điều tra đánh giá lập bản đồ TNN và chuyển đổi số phục vụ phát triển KT-XH lưu vực sông Cả”; Dự án “Đánh giá sức chịu tải các sông liên tỉnh, liên quốc gia thuộc lưu vực sông Hồng - Thái Bình và đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường nước phục vụ phát triển KT-XH bền vững” và Đề án “Tổng kiểm kê TNN quốc gia, giai đoạn 2025”.

Quan trắc TNN quốc gia: Liên đoàn được giao quản lý và vận hành mạng quan trắc TNN quốc gia khu vực phía Bắc với tổng số 361 công trình quan trắc TNN dưới đất, các chỉ số quan trắc gồm mực nước, nhiệt độ và chất lượng nước. 

Các dự án chuyên môn lớn: Bảo vệ nước dưới đất ở các đô thị lớn với Đô thị Hà Nội, Hải Dương; Vĩnh Yên; Biên hội - Thành lập bản đồ TNN dưới đất tỷ lệ 1/200.000 cho các tỉnh vùng Đồng bằng Bắc Bộ; điều tra, đánh giá nguy cơ thảm họa trượt lở đất đá các vùng núi Việt Nam; điều tra cơ bản TN&MT một số hải đảo, cụm đảo lớn, quan trọng phục vụ quy hoạch phát triển kinh tế biển và bảo vệ chủ quyền lãnh hải tại các đảo, cụm đảo Cái Bầu, Cô Tô - Vĩnh Thực và đảo Bạch Long Vĩ,… đặc biệt, việc Liên đoàn điều tra, đánh giá khai dẫn được 2 công trình khai thác với lưu lượng 75 m3/ngày tại đảo Bạch Long Vĩ, sự kiện này được công nhận là 1 trong 10 sự kiện nổi bật của ngành TN&MT năm 2018.

Công tác nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ: Liên đoàn luôn quan tâm đầu tư nghiên cứu KHCN, coi phát triển KHCN là mũi nhọn để chuyển đổi mô hình sản xuất, cập nhật công nghệ mới phục vụ tổ chức lập quy hoạch, điều tra đánh giá, bảo vệ - phát triển và quan trắc TNN. Đến nay đã chủ trì hoàn thành 3 đề tài cấp Nhà nước, hàng chục đề tài cấp Bộ, nhiều đề tài cấp cơ sở; biên soạn và xuất bản 2 chuyên khảo về nước dưới đất, chủ trì hoặc tham gia biên soạn hàng loạt các văn bản quy phạm pháp luật như: Tham gia sửa đổi Luật TNN; các Thông tư của Bộ TN&MT; nhiều quy trình, quy phạm, hướng dẫn kỹ thuật để thống nhất quản lý và thực hiện trong lĩnh vực TNN.

Nhiệm vụ kinh tế - tư vấn sản xuất: Bên cạnh việc tổ chức các nhiệm vụ theo chức năng nhiệm vụ được cấp trên giao. Hằng năm, Liên đoàn luôn quan tâm tổ chức xây dựng, đấu thầu để thực hiện các nhiệm vụ tư vấn, phát triển kinh tế, tăng doanh thu. Đã có hơn 50 đầu nhiệm vụ được thực hiện, tất cả đều bảo đảm chất lượng, đúng tiến độ và thành công. 

Hợp tác quốc tế: Ngay từ ngày thành lập, Liên đoàn đã được nhiều chuyên gia quốc tế giúp đỡ trong tổ chức thực hiện các nhiệm vụ lập bản đồ, đánh giá đặc điểm địa chất thủy văn. Phát huy tinh thần đó, trong suốt thời gian phát triển, Lãnh đạo Liên đoàn các thời kỳ luôn coi trọng việc hợp tác quốc tế để không chỉ nâng cao năng lực tổ chức thực hiện các nhiệm vụ nhà nước giao mà còn để đáp ứng các đòi hỏi ngày càng cao của đất nước về TNN. Đến nay, Liên đoàn đã tổ chức triển khai nhiều hợp tác thành công. Trong giai đoạn hiện nay, theo xu hướng mới, Liên đoàn đang chú trọng đẩy mạnh hợp tác để thực hiện các dự án quản trị thông minh TNN, khai thác và cấp nước; đánh giá dự báo dòng chảy xuyên biên giới; bảo vệ, phục hồi và phát triển nguồn nước.

Trải qua tròn 50 năm xây dựng và phát triển, được sự chỉ đạo, giúp đỡ của Đảng ủy, Ban Lãnh đạo cấp trên các thời kỳ (Bộ Công nghiệp, Bộ TN&MT, Tổng Cục Địa chất, của Trung tâm Quy hoạch và Điều tra TNN quốc gia); sự giúp đỡ của chính quyền và nhân dân các địa phương nơi Liên đoàn đóng quân, các thế hệ Lãnh đạo, cán bộ công nhân viên chức lao động Liên đoàn đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khó để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà cấp trên giao.

Bên cạnh các thành tựu về chuyên môn nêu trên, Liên đoàn luôn luôn duy trì được sự đoàn kết; thực hiện tốt phong trào thi đua yêu nước, các nghĩa vụ với nhà nước về thu nộp ngân sách, làm tốt các nghĩa vụ đối với các địa phương nơi đóng quân.

Ghi nhận những cống hiến và nỗ lực của CBCNV Liên đoàn trong quá trình đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước và cho sự phát triển không ngừng của ngành TN&MT, Nhà nước đã tặng thưởng Liên đoàn nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Lao động hạng Ba năm 1983, hạng Hai năm 1989, hạng Nhất năm 1999, năm 2020 và Huân chương Độc lập Hạng Ba năm 2009. Được Chính phủ, Bộ Công nghiệp, Bộ TN&MT tặng nhiều cờ thi đua đơn vị dẫn đầu và Bằng khen,...

Hiện nay, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, chuyển đổi số, quản trị thông minh, Liên đoàn chủ động thực hiện chủ trương của Đảng ủy Trung tâm Quy hoạch và Điều tra TNN quốc gia (Trung tâm) về tái cơ cấu, tinh giảm bộ máy và tăng hiệu quả hoạt động. Cơ cấu của Liên đoàn hiện tại gồm: Cơ quan Liên đoàn được tổ chức thành 5 phòng (Văn phòng, Kế hoạch tài chính, Quy hoạch TNN, Điều tra TNN, Công nghệ phân tích và xử lý nước); với 3 Đoàn (Quan trắc TNN miền Bắc; TNN Bắc Bộ và TNN Bắc Trung Bộ). Tổng quân số là 162 người.

Có được thành quả tốt đẹp như ngày hôm nay, Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra TNN miền Bắc xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên, trực tiếp của Đảng ủy, lãnh đạo Trung tâm; sự quan tâm của chính quyền và nhân nhân các địa phương nơi Liên đoàn và các Đoàn trực thuộc đóng quân; sự ủng hộ quý báu của các ban, ngành, đoàn thể, doanh nghiệp, đối tác, các bạn bè trong nước và quốc tế. 

Liên đoàn mong muốn tiếp tục nhận được những tình cảm quý báu, sự tạo điều kiện của các cấp Lãnh đạo, của các ban, ngành đoàn thể, các bạn bè, đối tác; mong toàn thể viên chức và người lao động Liên đoàn giữ vững được truyền thống đoàn kết, đổi mới thành công để thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ, kế hoạch; đa dạng được dịch vụ, thúc đẩy việc phát triển dữ liệu TNN quốc gia khu vực miền Bắc; từng bước tham gia và phát triển các dịch vụ khu vực Đông Nam Á; hợp tác cùng phát triển với các đối tác khu vực châu Á và trên thế giới; tạo được nhiều giá trị đích thực cho xã hội, cho đất nước và cho người lao động Liên đoàn.

ThS. NGUYỄN CHÍ NGHĨA
Bí thư Đảng ủy, Liên đoàn trưởng
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 3 năm 2024