Những nữ nhà báo trong hành trình tiên phong bảo vệ môi trường

Trong hành trình bảo vệ môi trường sống, đội ngũ những nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng, lan tỏa các mô hình xanh thông qua các bài viết, tin tức, phóng sự. Trong đó có nhiều nhà báo nữ, những người đã và đang góp phần không nhỏ để mang đến những thông tin nhanh, chính xác, kịp thời đến với công chúng.

Người làm báo với ngòi bút của mình cố gắng tìm kiếm những đề tài hấp dẫn, phục vụ nhu cầu tiếp nhận thông tin của cộng đồng… đề tài về bảo vệ môi trường cũng vậy, đã nhiều nữ nhà báo đã lựa chọn những chủ đề mang tính thời sự, gần gũi, có cốt truyện hay để tác động vào ý thức của từng người đọc, người xem, người nghe.

Nữ nhà báo Hồ Vĩnh Phú, công tác tại Ban Khoa giáo của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV2) đã có nhiều câu chuyện đáng nhớ trong suốt 15 năm truyền thông, phổ biến kiến thức liên quan đến bảo vệ môi trường cho công chúng.

Trong suốt nhiều năm chị và đồng nghiệp đã có nhiều phóng sự hấp dẫn phản ánh kịp thời những vấn đề ô nhiễm, biến đổi khí hậu và suy thoái tài nguyên. Mỗi tác phẩm truyền hình và bằng những hình ảnh sống động, góp tiếng nói mạnh mẽ bảo vệ thiên nhiên và hướng đến phát triển bền vững.

Đã có rất nhiều chuyến đi, như năm 2015 chị được giao đề tài liên quan đến tội phạm về đa dạng sinh học, buôn bán, vận chuyển những sản phẩm từ động vật hoang dã, ví dụ như: ngà voi, sừng tê giác từ Châu Phi về Việt Nam, khi thực hiện phóng sự, chị và đồng nghiệp đã làm thủ tục tác nghiệp ở Cộng hòa Kenya (một quốc gia ở Đông Phi), đi “nửa vòng trái đất” chị chỉ có khoảng thời gian khoảng 15 phút để gặp 3 tù nhân người Việt đang thụ án tại Kenya.

Nữ nhà báo Hồ Vĩnh Phú chia sẻ: “Tác nghiệp ở Kenya là chuyến đi mà mình cảm thấy rất ấn tượng sâu sắc trong cuộc đời làm báo của mình và khi mình gặp họ, họ đã trả lời phỏng vấn và có một khoảng thời gian rất ngắn để họ có giấy để gửi về cho gia đình. Và khi tôi bước chân về Việt Nam lúc đấy là 28 Tết rồi, ê kíp của chúng tôi vẫn quyết định đi về Hà Tĩnh để chuyển những thông tin của các phạm nhân ở bên đó gửi về tới gia đình”.

Tác nghiệp ở một đất nước xa lạ, chị gặp nhiều khó khăn thử thách, đầu tiên rào cản về ngôn ngữ, chưa hiểu hết được các quy định pháp luật của họ. Các câu hỏi liên tục được chị đặt ra, liệu rằng mình sang đất nước đó sẽ như thế nào? mình có được gặp nhân vật như ý không? rồi lúc gặp thì sẽ như thế nào? Có nhiều tình huống chị phải phán đoán trước để làm sao thu thập được thông tin cũng như hình ảnh rõ nhất.

Khi sang tới nơi, ê kíp của chị rất may mắn được làm việc với sự giúp đỡ của đại sứ quán Việt Nam tại Tanzania cũng như Kenya. Nhà báo Hồ Vĩnh Phú cho rằng: “Qua tác phẩm nói về chủ đề vận chuyển những sản phẩm từ động vật hoang dã, chúng tôi thấy rằng một bài học rất lớn đối với tất cả mọi người dân những người đi xuất khẩu lao động theo hình thức tự do, thì trong mọi trường hợp các bạn không tỉnh táo và không tìm hiểu rõ về pháp luật của họ, đặc biệt là pháp luật về đa dạng sinh học thì cái giá sẽ phải trả rất đắt”.

Giống như đồng nghiệp tại Đài Truyền hình Việt Nam, nữ nhà báo Anh Thu - Đài Tiếng nói Việt Nam là phóng viên theo lĩnh vực môi trường trong nhiều năm. Khoảng 10 năm về trước, khi mới ra trường thì chị được phân công theo dõi lĩnh vực này. Ban đầu chị nghĩ rằng mảng này đơn giản, sẽ viết về những câu chuyện về môi trường, những người sống xanh và đơn giản vậy. Thế nhưng càng ngày chị thấy nó rộng hơn nhiều, môi trường có tác động trực tiếp đến cuộc sống của mỗi người, chứ nó không hề vô thưởng vô phạt, bởi sống xanh hay không còn phải thể hiện ở ý thức và hành động.

Với những nỗ lực của mình, chị đã dành được nhiều giải thưởng về môi trường, gần đây chị đoạt giải A – Giải Báo chí về tài nguyên và môi trường lần thứ 6 với loạt bài “EPR: Trách nhiệm và thách thức”. Chị đã nghiên cứu đề tài này từ khi các cơ quan chức năng nghiên cứu Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), sau đó được thông qua, trong đó có quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất.

Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) là một chiến lược nhằm cộng tất cả các chi phí môi trường ước tính liên quan đến một sản phẩm trong suốt vòng đời sản phẩm vào giá thị trường của sản phẩm đó, hiện nay chủ yếu được áp dụng trong lĩnh vực quản lý chất thải.

Khi được hỏi về quan điểm người làm báo ngoài tuyên truyền còn phải đi đầu về thực hiện các hành động vì môi trường! Nhà báo Anh Thu cho rằng: “Người ta nói trách nhiệm xã hội của nhà báo nói chung nhưng chưa nói đến trách nhiệm của nhà báo trong lĩnh vực môi trường. Chẳng ai nói rằng những nhà báo viết về môi trường phải có trách nhiệm về môi trường. Như có một lần tôi viết về động vật hoang dã, chúng tôi phải đi thực tế ở rừng. Đơn vị tổ chức hội thảo và đi rừng đó có yêu cầu một cam kết là các nhà báo sẽ không tham gia vào việc mua bán, săn bắn động vật hoang dã. Không tiêu thụ sản phẩm ăn uống từ động vật hoang dã. Tức là các tổ chức quốc tế họ quan tâm đến hành động là tính nêu gương của nhà báo”.

“Trong đời sống hàng ngày, tôi bắt đầu thay đổi chính mình, bảo vệ môi trường xung quanh mình sống, tôi không nói là sống xanh mà sống đơn giản hơn, khi đi chợ tôi không sử dụng túi ni lông, mà tôi luôn mang đồ đựng của mình đi, mang hộp hoặc là mang túi dùng nhiều lần của mình đi. Tôi nghĩ rằng trách nhiệm của nhà báo không chỉ viết mà còn là sống có trách nhiệm với môi trường. Bạn có thể lan tỏa những bài viết của mình, lan tỏa những hành động đẹp đó trên nền tảng mạng xã hội của mình, cũng là một cách thể hiện trách nhiệm xã hội của mình”, nhà báo Anh Thu tâm sự.

Có thể nói, bằng ngôi bút và sự dấn thân, những nhà báo nữ cùng các phóng viên nhà báo viết về môi trường đã và đang góp phần quan trọng trong công cuộc bảo vệ môi trường xanh. Họ không chỉ là người đưa tin mà còn là cầu nối giữa thực trạng môi trường và ý thức của cộng đồng thông qua ngòi bút của mình, nâng cao công cuộc bảo vệ môi trường xanh.