Những thành tựu nổi bật của Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ

Theo Quyết định 3482/QĐ-BTNMT ngày 29/12/2017 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ là đơn vị sự nghiệp khoa học công lập, có chức năng nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ về đo đạc và bản đồ; đào tạo trình độ tiến sĩ kỹ thuật trắc địa và bản đồ.

Tập thể lãnh đạo Viện Khoa học ĐĐ&BĐ đón nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ trao tặng

Viện Khoa học ĐĐ&BĐ có tiền thân là Viện KH&CN Địa chính được thành lập ngày 9/7/1994 theo Quyết định số 413/QĐ/TCĐC của Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chính. Qua gần 30 năm hình thành và phát triển, với 3 lần đổi tên gọi, Viện luôn giữ vững vai trò là Viện nghiên cứu cơ bản hàng đầu của lĩnh vực ĐĐ&BĐ. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của Viện đã được triển khai, áp dụng hiệu quả vào thực tiễn, hoàn thành tốt vai trò và nhiệm vụ được giao, đã được Đảng và Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý.

Các thành tựu nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ nổi bật trong 20 năm qua

Viện Khoa học ĐĐ&BĐ đã thực hiện 140 đề tài từ năm 2002 đến nay, trong đó có 4 đề tài cấp nhà nước, 94 đề tài cấp bộ, 42 đề tài cấp cơ sở. Các kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực.

Xây dựng điểm gốc và mạng lưới trọng lực hạng I quốc gia của Campuchia

Kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ giải quyết các vấn đề cơ bản, cấp thiết của ngành, lĩnh vực

Các kết quả nghiên cứu đã góp phần cung cấp mô hình, công cụ xây dựng bản đồ địa chính, hồ sơ địa chính, CSDL địa chính trên toàn quốc; cơ sở lý luận về xây dựng mô hình, công cụ giám sát biến động tài nguyên đất; xác định các mặt chuẩn mực nước biển theo các phương pháp trắc địa, hải văn và kiến tạo hiện đại phục vụ xây dựng các công trình và quy hoạch đới bờ Việt Nam trong xu thế BĐKH; phương pháp, bộ tiêu chí giám sát quá trình suy thoái chất lượng rừng ngập mặn phục vụ công tác bảo tồn, phục hồi rừng ngập mặn và sử dụng hợp lý đất ngập nước ven biển thử nghiệm tại tỉnh Quảng Ninh và Cà Mau.

Các kết quả cũng đã cung cấp phương pháp luận và các giải pháp xây dựng hệ thống các điểm trắc địa trong việc quan trắc xác định sự dịch chuyển và biến dạng lớp vỏ trái đất phục vụ cảnh báo tai biến tự nhiên, làm cơ sở cho việc triển khai các dự án, xây dựng các mạng lưới quan trắc thường xuyên; cung cấp cơ sở khoa học của việc hoàn thiện Hệ độ cao gắn liền với việc xây dựng Hệ tọa độ động lực Quốc gia; hoàn thiện phương pháp xử lý toán học mạng lưới độ cao hạng I, II quốc gia trong hệ độ cao hiện đại ở Việt Nam.

Bên cạnh đó, Viện đã chủ động nghiên cứu, tiếp thu công nghệ tiên tiến trên thế giới để từng bước thiết kế, chế tạo các thiết bị chuyên dùng, xây dựng phần mềm xử lý dữ liệu địa lý phục vụ công tác điều tra cơ bản ngành TN&MT như UAV, USV, quét địa hình mặt đất,…

Triển khai kết quả nghiên khoa học và phát triển công nghệ thành các dự án điều tra cơ bản trong ngành TN&MT

Thiết kế chế tạo các thiết bị thu nhận dữ liệu địa lý UAV, USV

Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, Viện đã triển khai thành các nhiệm vụ chuyên môn nhằm cung cấp các số liệu điều tra cơ bản cho ngành TN&MT phục vụ phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN và ứng phó và thích ứng với BĐKH, nước biển dâng,…

Viện đã triển khai thành các dự án về mạng lưới trắc địa địa động lực miền Bắc giai đoạn 2012 - 2018 và miền Trung, Tây Nguyên và Nam Bộ giai đoạn 2014 - 2019 với 155 điểm GNSS phủ trùm 22 đứt lớn ở Việt Nam phục vụ dự báo tai biến thiên nhiên trên cơ sở kết quả nghiên cứu các đề tài, dự án sản xuất thử nghiệm cấp Bộ. Các dự án này đã được chuyển thành dự án đặc thù “Duy trì quan trắc thường xuyên mạng lưới địa động lực trên lãnh thổ Việt Nam”.

Dự án “Xây dựng mạng lưới các điểm trọng lực tuyệt đối trên các đảo và ven bờ biển Việt Nam phục vụ công tác quan trắc độ dâng của mực nước biển trung bình” cũng đã được xây dựng dựa trên cơ sở tiềm lực công nghệ được Nhà nước trang bị và các kết quả nghiên cứu của Viện. Dự án đã xây dựng các điểm trọng lực tuyệt đối trên 17 đảo dọc bờ biển Việt Nam giai đoạn 2014 - 2018 đo bằng máy FG5-X phục vụ giám sát sự thay đổi của mặt biển trung bình dưới tác động của hiện tượng biến đổi khí hậu toàn cầu. Viện cũng đang triển khai dự án “Xây dựng mạng lưới trọng lực hạng II Quốc gia” nhằm hoàn thiện mạng lưới trọng lực quốc gia Việt Nam.

Bên cạnh thực hiện công tác điều tra cơ bản trong nước, Viện còn tham gia thực hiện công tác đo đạc toàn bộ mạng lưới trọng lực hạng I, trọng lực tuyệt đối cho Campuchia bằng hệ thống FG5-X.

Viện đã tham gia dự án “Xây dựng CSDL địa hình thủy văn cơ bản vùng Đồng bằng sông Cửu Long phục vụ phát triển KT-XH”; xây dựng được bộ dữ liệu về đất ngập nước vùng Đồng Tháp Mười, bán đảo Cà Mau và đang tổ chức triển khai khu vực tứ giác Long Xuyên phục vụ việc quản lý vùng đất ngập nước theo Công ước Ramsar và đang tiếp tục triển khai thực hiện cho các vùng đất ngập nước thuộc các tỉnh Bạc Liêu, Sóc Trăng, TP. Cần Thơ, Trà Vinh, Vĩnh Long, Bến Tre, Tiền Giang, Long An và TP. Hồ Chí Minh.

Viện đã phối hợp với các đơn vị có liên quan trong Bộ thực hiện dự án “Điều tra, đánh giá việc khai thác, sử dụng nước dưới đất, tác động đến sụt lún bề mặt đất khu vực TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đồng bằng sông Cửu Long, định hướng quản lý, khai thác, sử dụng bền vững TNN dưới đất”.

Ngoài ra, Viện còn thực hiện nhiều nhiệm vụ chính trị đột xuất, quan trọng do Bộ giao một cách có hiệu quả, kịp thời như khảo sát, điều tra, dò đối tượng xả thải ngầm tại khu công nghiệp Formosa Hà Tĩnh, Nhà máy giấy Lee and Man Hậu Giang, nhà máy AB Mauri Đồng Nai,...

Kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ phục vụ xây dựng các văn bản pháp luật

Tìm kiếm đối tượng xả thải ngầm bằng máy dò công trình ngầm RIS MF HiMOD 

Các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, các dự án triển khai của Viện đã cung cấp nhiều luận cứ khoa học cho công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. Tính từ năm 2002 đến nay, Viện đã chủ trì xây dựng 10 văn bản pháp luật.

Các văn bản pháp luật Viện tham gia xây dựng có thể kể đến đó là: Quy phạm thành lập bản đồ địa chính tỷ lệ 1/200, 1/500, 1/100, 1/2000, 1/5000 và 1/10.000 ban hành năm 2008; định mức KT-KT đo đạc địa chính, đăng ký quyền sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính, cấp GCN QSDĐ ban hành năm 2008; Quy phạm xây dựng lưới trọng lực quốc gia ban hành năm 2009; Định mức KT-KT Xây dựng lưới trọng lực quốc gia” ban hành năm 2010; Thông tư quy định về đo trọng lực chi tiết” ban hành năm 2012; Định mức KT-KT đo trọng lực chi tiết” ban hành năm 2013; định mức KT-KT lưới trọng lực quốc gia ban hành tại năm 2016; Thông tư quy định kỹ thuật thành lập mô hình số độ cao bằng công nghệ quét LiDAR mặt đất trên trạm cố định” ban hành năm 2019; Thông tư quy định kỹ thuật xây dựng lưới trọng lực quốc gia” ban hành năm 2020; Thông tư ban hành định mức KT-KT mạng lưới trọng lực quốc gia ban hành năm 2021.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và thông tin nghiên cứu khoa học

Viện là đơn vị duy nhất trong Bộ đào tạo trình độ tiến sĩ kỹ thuật trắc địa bản đồ. Công tác đào tạo của Viện bắt đầu từ năm 2011, đến nay đã tuyển sinh được 6 khóa với 12 nghiên cứu sinh, trong đó đã có 6 nghiên cứu sinh bảo vệ thành công luận án và nhận bằng tiến sĩ.

Tạp chí Khoa học ĐĐ&BĐ là tạp chí chuyên ngành của lĩnh vực ĐĐ&BĐ của Bộ TN&MT, chuyên đăng tải các công trình nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ khoa học mới trong các lĩnh vực Trắc địa, Bản đồ, Địa chính, GIS và Viễn thám. Các bài đăng trên Tạp chí được Hội đồng chức danh Giáo sư nhà nước và Hội đồng Giáo sư liên ngành các Khoa học Trái đất và Mỏ đánh giá đạt 0,5 điểm. Năm 2021, Tạp chí Khoa học ĐĐ&BĐ đã xây dựng hệ thống quản lý xuất bản tạp chí điện tử, từng bước đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong ngành TN&MT cũng như thích ứng với xu hướng Cách mạng Công nghiệp 4.0.

Với sự nỗ lực phấn đấu của cả tập thể trong những năm qua, Viện đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận và trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Lao động hạng Ba năm 2009, hạng Nhì năm 2014; Bằng khen của Thủ Tướng Chính phủ các năm 2004, 2018; Cờ thi đua của Chính phủ năm 2012, 2016; Cờ thi đua xuất sắc của Bộ trưởng Bộ TN&MT các năm: 2013, 2015, 2021.

Bên cạnh đó, các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, triển khai ứng dụng vào thực tiễn của Viện Khoa học ĐĐ&BĐ cũng đã nhận được nhiều giải thưởng về KH&CN và sự kiện nổi bật như: Bộ sách khoa học - kỹ thuật phục vụ nghiên cứu khoa học và công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao lĩnh vực ĐĐ&BĐ ở Việt Nam đạt giải A, giải thưởng KH&CN của Bộ TN&MT lần thứ nhất và đạt giải thưởng Sách vàng Việt Nam năm 2021; dự án “Xây dựng và hoàn chỉnh hệ thống trọng lực quốc gia” đã được Bộ TN&MT xếp vào một trong 10 sự kiện nổi bật của Bộ trong năm 2012; đề tài “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ hiện đại trong xây dựng mô hình quản lý biến động tài nguyên; hoàn thiện công cụ quản lý và nâng cao năng lực giám sát biến động sử dụng đất” đạt giải xuất sắc tại Hội nghị Tổng kết đánh giá tình hình triển khai thực hiện chương trình KH&CN ứng phó với BĐKH, quản lý TN&MT giai đoạn 2016 - 2020.

            Viện Khoa học Đo đạc và Bản đồ