Nông nghiệp và môi trường - "Trụ đỡ kép" của nền kinh tế và môi trường sống

Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu kỳ vọng, trong giai đoạn tới, ngành Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục là “trụ đỡ kép” của nền kinh tế và môi trường sống, góp phần bảo đảm sinh kế xanh, tăng trưởng xanh và tương lai xanh cho các thế hệ mai sau.

Trong suốt 80 năm qua, nông nghiệp luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng, từ nhiệm vụ xóa đói giảm nghèo đến nâng cao đời sống người dân. Tám thập niên đồng hành, kiến tạo và phát triển cùng đất nước và dân tộc là hành trình của ý chí và khát vọng, là biểu tượng của trí tuệ, bản lĩnh và cũng là cột mốc ghi dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của ngành Nông nghiệp Việt Nam.

Trong mọi giai đoạn lịch sử, nông nghiệp luôn thể hiện vai trò quan trọng, sự vững vàng, luôn đứng vững trước mọi thách thức và khó khăn, là điểm tựa của ổn định chính trị, là trụ đỡ của nền kinh tế, là nền tảng sinh kế của hàng triệu hộ nông dân và là thế mạnh giúp Việt Nam vươn tầm quốc tế.

Cùng với nông nghiệp, tài nguyên và môi trường cũng là lĩnh vực giữ vai trò nền tảng, dẫn dắt cho tăng trưởng xanh và sự phát triển nhanh, bền vững. Trên nghị trường Quốc hội, qua các kỳ họp, hay như gần đây nhất tại Kỳ họp thứ 10, nhiều đại biểu Quốc hội cũng khẳng định tầm quan trọng của môi trường, nhấn mạnh môi trường là yếu tố nền tảng không thể thay thế và yêu cầu thể chế hóa nguyên tắc môi trường là trụ cột bắt buộc trong 03 trụ cột phát triển bền vững. Hay như Thủ tướng Chính phủ cũng khẳng định rằng, không thể có một nền nông nghiệp thịnh vượng nếu tài nguyên thiên nhiên bị đe doạ và huỷ hoại.

Từ vai trò hết sức quan trọng đó, kỷ niệm 80 Ngày truyền thống ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam (1945 - 2025) là một sự kiện chính trị - xã hội trọng đại, đánh dấu chặng đường 80 năm xây dựng, trưởng thành và cống hiến của ngành, đồng thời khẳng định vai trò chiến lược, trụ cột của nông nghiệp, nông dân, nông thôn, tài nguyên và môi trường trong sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước. Đây cũng là dịp để toàn ngành ôn lại truyền thống vẻ vang, đồng thời khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo và khát vọng vươn lên trong giai đoạn mới - giai đoạn chuyển đổi xanh, phát triển nông nghiệp sinh thái, kinh tế tuần hoàn và tăng trưởng bền vững gắn với bảo vệ môi trường.

Nông nghiệp và môi trường giữ vị trí trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội

Đánh giá về vai trò của lĩnh vực nông nghiệp và môi trường trong giai đoạn hiện nay, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu nêu rõ, trải qua 80 năm đồng hành cùng đất nước, ngành Nông nghiệp và Môi trường luôn giữ vị trí trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh quốc gia. Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự quản lý thống nhất của Nhà nước, nông nghiệp không chỉ là nguồn lực sinh kế của hàng chục triệu nông dân, mà còn là bệ đỡ vững chắc cho nền kinh tế trong những giai đoạn khó khăn nhất — từ khủng hoảng kinh tế toàn cầu, dịch bệnh, thiên tai, đến biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, vai trò của nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế sinh học ngày càng thể hiện rõ trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng, hướng tới phát triển hài hòa, bền vững và có trách nhiệm với môi trường. Nông nghiệp không chỉ bảo đảm “an ninh lương thực quốc gia” mà còn đang chuyển mạnh sang bảo đảm “an ninh dinh dưỡng, an ninh sinh thái, và an ninh tương lai”, gắn với tầm nhìn Việt Nam là trung tâm chế biến nông sản chất lượng cao của khu vực.

Đối với lĩnh vực môi trường, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu chỉ rõ, trong tư duy phát triển hiện đại, môi trường không còn là lĩnh vực phụ trợ cho kinh tế - xã hội, mà đã trở thành một trụ cột ngang hàng, cùng với kinh tế - xã hội tạo thành ba trụ cột của phát triển bền vững. Đây là một bước chuyển nhận thức rất quan trọng, phản ánh đúng xu thế toàn cầu và đòi hỏi Việt Nam phải thể chế hóa sâu sắc hơn trong hệ thống pháp luật.

Phân tích sâu hơn dưới góc độ xây dựng pháp luật, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu cho biết, lĩnh vực môi trường có ba chức năng lập pháp trọng yếu. Trước hết là chức năng bảo đảm nền tảng cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Kinh tế chỉ có thể phát triển ổn định khi các yếu tố môi trường - đất, nước, không khí, đa dạng sinh học - được bảo vệ và khai thác hợp lý. Do đó, pháp luật về môi trường cần quy định rõ giới hạn phát triển, cơ chế đánh giá tác động môi trường chiến lược và chế tài nghiêm với hành vi hủy hoại tài nguyên.

Tiếp đó là chức năng điều tiết và cân bằng giữa tăng trưởng và bảo vệ. Trong xây dựng luật, chúng ta phải coi môi trường là thước đo của chất lượng phát triển, chứ không chỉ là hệ quả của tăng trưởng kinh tế. Điều này đòi hỏi các đạo luật khác - như Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật Năng lượng - đều phải tích hợp tiêu chí môi trường ngay từ khâu hoạch định chính sách.

Cuối cùng là chức năng bảo đảm quyền con người và công bằng thế hệ. Quyền được sống trong môi trường trong lành đã được Hiến pháp ghi nhận, do đó mọi văn bản pháp luật đều phải thể chế hóa nguyên tắc này. Đồng thời, cần hướng tới công bằng liên thế hệ, tức là phát triển hôm nay không được làm tổn hại đến cơ hội của thế hệ mai sau.

Như vậy, khi môi trường được đặt ngang hàng với kinh tế và xã hội, vai trò lập pháp cần chuyển từ "phòng ngừa, khắc phục" sang "chủ động kiến tạo, quản trị và phục hồi". Điều này đồng nghĩa với việc phải hoàn thiện thể chế pháp lý xanh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, kinh tế carbon thấp, và xây dựng hệ thống pháp luật tích hợp đa ngành, trong đó môi trường đóng vai trò trung tâm kết nối và kiểm soát rủi ro phát triển.

Nông nghiệp là “hồn cốt” của văn hóa dân tộc, là “chìa khóa” cho phát triển bền vững

Trong nhiệm kỳ vừa qua, khi chứng kiến rất nhiều biến cố và thách thức, nhưng ngành Nông nghiệp và Môi trường đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước, thể hiện rõ nét là hai trụ đỡ chiến lược bảo đảm cho đất nước phát triển hài hòa, bền vững, hướng tới tương lai xanh, thịnh vượng.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu cho rằng ngành Nông nghiệp và Môi trường cần khẳng định vai trò tiên phong trong thực hiện ba chuyển đổi lớn. Đó là chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, gắn chuỗi giá trị với khoa học – công nghệ, chuyển đổi số, thương mại điện tử và thị trường carbon; chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ khai thác tài nguyên sang tái tạo tài nguyên, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và chuyển đổi quản trị từ hành chính sang quản trị hợp tác, liên kết vùng, liên kết ngành và liên kết công – tư.

Đưa ra các khuyến nghị để ngành tiếp tục phát huy và thực hiện tốt hơn nữa vai trò của mình trong giai đoạn tới, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu đề xuất về bốn định hướng lớn. Cụ thể:

Một là, hoàn thiện thể chế, chính sách đất đai, tín dụng, khoa học – công nghệ và bảo hiểm nông nghiệp để thu hút đầu tư tư nhân, khơi thông nguồn lực xã hội.

Hai là, tăng cường liên kết vùng, liên kết chuỗi giá trị, nhất là trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản.

Ba là, phát triển nguồn nhân lực nông nghiệp chất lượng cao, gắn đào tạo với thực tiễn và chuyển giao công nghệ.

Bốn là, thúc đẩy kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, và thích ứng chủ động với biến đổi khí hậu, đặc biệt ở Đồng bằng sông Cửu Long và Trung du – miền núi phía Bắc.

Cùng với những khuyến nghị chính sách, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH TP. Huế Nguyễn Thị Sửu khẳng định, nông nghiệp không chỉ là “bệ đỡ” của nền kinh tế, mà còn là “hồn cốt” của văn hóa dân tộc, là “chìa khóa” cho phát triển bền vững và hội nhập xanh của Việt Nam trong thế kỷ 21. Đại biểu kỳ vọng, trong giai đoạn tới, ngành Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục là “trụ đỡ kép” – vừa của nền kinh tế, vừa của môi trường sống, góp phần bảo đảm sinh kế xanh, tăng trưởng xanh và tương lai xanh cho các thế hệ mai sau.