Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An đã không ngừng đổi mới, thích ứng với từng giai đoạn lịch sử. Hành trình ấy là minh chứng cho nỗ lực bền bỉ hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, hài hòa giữa sản xuất và bảo vệ môi trường.
Dấu ấn từng thời kỳ…
Trong không khí thi đua sôi nổi chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, chiều 6/11, Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An đã tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam (14/11/1945 - 14/11/2025). Đây là dịp để ôn lại chặng đường phát triển, tri ân những đóng góp to lớn của các thế hệ cán bộ, người lao động trong ngành.
Từ những ngày đầu khai hoang mở cõi, trên vùng đất tuy khắc nghiệt về thời tiết nhưng lại ưu đãi với địa hình phong phú, con người nơi đây đã biết tận dụng để trồng trọt, chăn nuôi những giống cây, con phù hợp. Qua bao thế hệ, những người nông dân cần cù nối tiếp nhau khai khẩn, cải tạo đất đai, chuyển đổi mô hình sản xuất, gây dựng nên một nền nông nghiệp trù phú, bền vững như hôm nay.
Trên chặng đường 80 năm phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường đã luôn sát cánh cùng người nông dân, cùng nhau viết nên câu chuyện đổi thay kỳ diệu trên vùng đất “nắng lắm, mưa nhiều”, nơi đã chứng kiến biết bao gian khó, nỗ lực và thành công.
Ngày 14 tháng 11 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh thành lập Bộ Canh nông, đánh dấu bước ngoặt quan trọng, mở ra chương mới cho nền nông nghiệp Việt Nam. Kế thừa dòng chảy lịch sử ấy, ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An đã không ngừng nỗ lực, tiếp tục viết nên những trang sử vẻ vang và đầy tự hào trong suốt 80 năm hình thành và phát triển.
Với 80 năm hình thành và phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An trải qua 7 giai đoạn: từ 1945 – 1954 đây được xem là giai đoạn lo “cái ăn cái mặc” giữa khói lửa chiến tranh; từ 1955 – 1975 ngành Nông nghiệp trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ và đấu tranh giải phóng Miền Nam thống nhất đất nước; 1975 – 1985 ngành Nông nghiệp Nghệ An trong khắc phục hậu quả chiến tranh chống đói nghèo lạc hậu, xây dựng tập thể; 1986 – 2000 ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong công cuộc đổi mới đất nước, đổi mới quản lý đất đai, tiền đề thành lập Sở Tài nguyên và Môi trường; 2001 – 2015 ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường cùng nhân dân trong tỉnh đẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa; 2016 – 2020 ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường hội nhập và phát triển bền vững; 2021 – 2025 thực hiện cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và Môi trường, tăng trưởng bền vững. Giai đoạn này cũng đánh dấu bước chuyển biến rõ rệt về hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, sử dụng hợp lý, hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.
Trải qua nhiều giai đoạn phát triển, ngành Nông nghiệp và Môi trường đều có những dấu ấn riêng biệt và khẳng định vị thế của mình. Dù giai đoạn nào cũng có những rào cản nhất định nhưng các thế hệ cán bộ, người lao động của ngành đã vượt qua muôn vàn gian khó, kiên cường đấu tranh với đói nghèo, thiên tai, địch họa, không ngừng trưởng thành vững bước tiến vào kỷ nguyên phát triển xanh và bền vững góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đặc biệt, ngày 1/3/2025, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong sự nghiệp phát triển của ngành, Sở Nông nghiệp và Môi trường chính thức thành lập và đi vào hoạt động trên cơ sở hợp nhất Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với Sở Tài nguyên và Môi trường.
Việc hợp nhất hai ngành không chỉ là thực hiện sắp xếp tinh giảm bộ máy mà còn là bước đi chiến lược, gắn kết chặt chẽ sản xuất và bảo tồn, phát triển với bền vững. Nhờ vậy, trong giai đoạn 2021-2025 nhiều chỉ tiêu quan trọng của ngành đã đạt và vượt kế hoạch. Công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số, phát triển kinh tế nông nghiệp trong tất cả các lĩnh vực, xây dựng nông thôn mới, bảo vệ môi trường được triển khai đồng bộ, có hiệu quả.
Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Quốc Việt khẳng định: Từ nền tảng 80 năm ấy, chúng ta tự tin bước vào một hành trình mới: Hành trình kiến tạo một nền nông nghiệp hiện đại, một nông thôn văn minh, một môi trường bền vững, xứng đáng với tầm vóc và truyền thống của quê hương Chủ tịch Hồ Chí Minh…
Phát triển xanh, bền vững gắn với nhiệm vụ bảo vệ môi trường
Trong những năm gần đây, Nghệ An đã trở thành một trong những địa phương đi đầu trong việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất, truy xuất nguồn gốc và cảnh báo môi trường đã góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp của ngành nông nghiệp, hướng tới một nền quản lý hiện đại, minh bạch và thân thiện với môi trường. Hơn hết, địa phương này rất chú trọng đến phát triển các mô hình nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ, đặc biệt là nông nghiệp giảm phát thải, phù hợp với định hướng “tăng trưởng xanh” của quốc gia.
Nhìn vào thực tế việc triển khai, định hướng sản xuất của ngành là thấy rõ điều đó. Trên địa bàn tỉnh đã xây dựng nhiều chương trình hỗ trợ sản xuất rau an toàn, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật như sản xuất theo quy trình VietGAP, IPM, tưới nhỏ giọt, nhà lưới…, toàn tỉnh hiện có khoảng 400 ha rau an toàn được cấp mã số vùng trồng, 2.680 ha ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất. Tại các địa phương có vùng trồng rau tập trung đã có các cơ sở sơ chế và chế biến nông sản tại chỗ; Nhiều sản phẩm chế biến từ rau củ, quả đã được công nhận là sản phẩm OCOP đạt 3, 4 sao như: Mì rau củ Anpaso (Cải bó xôi, lúa mạch, củ nghệ, củ cải đỏ và củ dền) của Công ty CP An An AGRI đạt OCOP 4 sao, Củ cà rốt xã Quỳnh Liên, Rau mùi Diễn Thái…
Sản xuất gắn với bảo vệ môi trường nhưng không làm giảm giá trị và năng suất, sản lượng cây trồng. Cơ cấu nội ngành có chuyển dịch tích cực, tốc độ tăng trưởng nông, lâm, ngư nghiệp giai đoạn 2021–2025 ước đạt 4,6%/năm, nông nghiệp tiếp tục giữ vai trò trụ đỡ của nên kinh tế tỉnh trong bối cảnh khó khăn (đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu…). Giá trị sản xuất toàn ngành đạt mục tiêu đề ra, năm 2025 ước đạt trên 45 ngàn tỷ đồng, tăng trên 1,2 lần so với năm 2020. Tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn giảm bình quân 1-1,5%/năm.
Song song với đó, sản xuất nông nghiệp phát triển mạnh mẽ theo chuỗi giá trị theo định hướng phát triển vùng nguyên liệu tập trung, ứng dụng công nghệ cao thích ứng biến đổi khí hậu gắn với sản xuất chế biến các sản phẩm nông, lâm, sản có giá trị cao, nhiều sản phẩm được công nhận OCOP từ 3 sao trở lên và xuất khẩu sang các nước trên thế giới. Đến nay, toàn tỉnh có 743 sản phẩm đạt hạng 3 sao trở lên, đứng thứ 2 trong cả nước.
Chính sự dịch chuyển kinh tế phát triển tích cực đã góp phần nâng tầm diện mạo nông thôn mới của các địa phương trên toàn tỉnh và nằm trong nhóm tỉnh dẫn đầu Bắc Trung Bộ, tỷ lệ xã đạt chuẩn cao hơn bình quân cả nước. Năm 2025, trước khi thực hiện chính quyền 2 cấp, toàn tỉnh có 330 xã đạt chuẩn NTM (80,2%), 146 xã NTM nâng cao (44,24%) và 33 xã kiểu mẫu (10%). Thu nhập bình quân đầu người ở khu vực nông thôn cũng tăng lên, đạt 47 triệu đồng/người/năm.
Phát biểu tại buổi lễ, điểm lại những thành quả và dấu ấn nổi bật của ngành Nông nghiệp và Môi trường, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Hồng Vinh trân trọng ghi nhận, biểu dương và chúc mừng những đóng góp to lớn, thầm lặng vô cùng quý báu của các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và toàn thể bà con nông dân tỉnh nhà trong suốt 80 năm qua.
Nhìn lại chặng đường đã qua, ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An ghi dấu bằng sự thích ứng linh hoạt và đổi mới không ngừng. Mỗi giai đoạn phát huy lợi thế riêng, tìm hướng đi phù hợp với điều kiện tự nhiên và xã hội. Dù cách triển khai khác nhau nhưng tất cả cùng hướng đến mục tiêu chung: phát triển hài hòa giữa sản xuất và bảo vệ môi trường, nâng cao thu nhập cho người dân, đồng thời gìn giữ nguồn tài nguyên cho các thế hệ tương lai.
Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, các lãnh đạo tỉnh đã trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba cho 03 cá nhân; trao tặng Cờ Thi đua Chính phủ cho 01 tập thể; trao tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cho 03 cá nhân; trao tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường; bức trướng của Tỉnh ủy – HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ tỉnh cho tập thể Sở Nông nghiệp và Môi trường; trao tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho 02 cá nhân; trao tặng Cờ Thi đua của UBND tỉnh cho 02 tập thể...
Những năm gần đây, Nghệ An trở thành điểm sáng trong việc đổi mới mô hình tổ chức sản xuất nông nghiệp thông qua việc phát huy vai trò của mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX)...
Nghệ An là địa phương có thế mạnh về nông nghiệp, việc triển khai bảo hiểm nông nghiệp không chỉ là giải pháp kinh tế mà còn là bước đi chiến lược hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững, bảo vệ sinh kế cho hàng vạn hộ dân. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả, vẫn còn nhiều vấn đề cần tháo gỡ từ nhận thức, cơ chế hỗ trợ đến cách thức triển khai.
