Trong bối cảnh khoa học, công nghệ phát triển nhanh, yêu cầu đối với các tạp chí khoa học ngày càng cao, đặc biệt là về chất lượng học thuật, tính thời sự và khả năng hội nhập quốc tế. Tại Lễ công bố Quyết định và ra mắt Hội đồng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu đã có tham luận quan trọng, đưa ra nhiều gợi mở thiết thực nhằm nâng cao chất lượng, uy tín và sức lan tỏa của Tạp chí trong thời gian tới.
Tại Lễ công bố Quyết định và ra mắt Hội đồng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi Khí hậu đã có tham luận quan trọng, đưa ra nhiều gợi mở thiết thực nhằm nâng cao chất lượng, uy tín và sức lan tỏa của Tạp chí trong giai đoạn phát triển mới. Những chia sẻ của bà không chỉ xuất phát từ kinh nghiệm quản lý khoa học, mà còn phản ánh những yêu cầu, thách thức mang tính phổ quát đối với hệ thống xuất bản khoa học hiện nay.
Phát biểu tại buổi lễ, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà gửi lời chúc mừng tới Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, một diễn đàn khoa học quy tụ đông đảo các nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực nông nghiệp, tài nguyên, môi trường và phát triển bền vững. Theo bà, việc thành lập và kiện toàn Hội đồng Biên tập của Tạp chí có ý nghĩa rất quan trọng, thể hiện rõ quyết tâm của cơ quan chủ quản và Ban Biên tập trong việc nâng cao chất lượng học thuật, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành trong bối cảnh mới.
Trong điều kiện hiện nay, nông nghiệp và môi trường đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn và mang tính toàn cầu như biến đổi khí hậu, suy thoái tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, cũng như yêu cầu chuyển đổi sang mô hình phát triển nông nghiệp bền vững, ít phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu. Những vấn đề này không chỉ mang tính cấp bách mà còn đòi hỏi các nghiên cứu khoa học có chiều sâu, liên ngành, tích hợp nhiều lĩnh vực khác nhau và đặc biệt là có khả năng ứng dụng cao trong thực tiễn quản lý và sản xuất.
Từ thực tiễn đó, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà cho rằng vai trò của các tạp chí khoa học chuyên ngành không chỉ dừng lại ở việc công bố các kết quả nghiên cứu đơn lẻ, mà còn phải trở thành cầu nối quan trọng giữa giới khoa học với công tác quản lý, hoạch định chính sách và thực tiễn sản xuất. Thông qua các bài báo khoa học, các nghiên cứu chuyên sâu và các chuyên đề có tính định hướng, tạp chí có thể góp phần lan tỏa tri thức, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý trong quá trình ra quyết định dựa trên cơ sở khoa học.
Tuy nhiên, theo PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, việc vận hành một tạp chí khoa học trong điều kiện nguồn kinh phí còn hạn hẹp hiện nay đặt ra không ít khó khăn và thách thức. Tạp chí không chỉ phải bảo đảm quy trình xuất bản chặt chẽ, tuân thủ nghiêm các chuẩn mực học thuật, đạo đức khoa học và phản biện độc lập, mà còn phải liên tục đổi mới để theo kịp xu thế phát triển của hệ thống xuất bản khoa học trong nước và quốc tế. Áp lực này ngày càng lớn khi số lượng các tạp chí khoa học không ngừng gia tăng, mức độ cạnh tranh trong việc thu hút bài viết chất lượng cao ngày càng gay gắt.
Một trong những thách thức lớn nhất được PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà chỉ ra là làm thế nào để thu hút được nhiều công trình nghiên cứu có giá trị khoa học và thực tiễn cao. Trong khi đó, yêu cầu về thời gian phản biện, chất lượng phản biện và tiến độ xuất bản ngày càng khắt khe. Bên cạnh đó, việc bảo đảm tính khách quan, độc lập và chuyên sâu trong phản biện khoa học cũng đặt ra áp lực không nhỏ đối với Hội đồng Biên tập và đội ngũ phản biện.
PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà nhấn mạnh rằng phản biện khoa học là khâu then chốt, có vai trò quyết định trực tiếp đến chất lượng của từng bài báo cũng như uy tín lâu dài của Tạp chí. Một quy trình phản biện nghiêm túc, minh bạch và khoa học không chỉ giúp sàng lọc, nâng cao chất lượng bài viết mà còn góp phần hỗ trợ tác giả hoàn thiện nghiên cứu, nâng cao giá trị học thuật của công trình. Do đó, việc mời được các nhà khoa học có uy tín, có chuyên môn sâu và tinh thần trách nhiệm cao tham gia phản biện là nhiệm vụ rất quan trọng, đòi hỏi sự tâm huyết và chủ động của Hội đồng Biên tập.
Từ kinh nghiệm thực tiễn trong hoạt động nghiên cứu khoa học và xuất bản, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà cho rằng Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường cần từng bước xây dựng các chuyên đề chuyên sâu cho từng số hoặc từng giai đoạn xuất bản. Đây được xem là một giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng học thuật, đồng thời tạo dấu ấn riêng và bản sắc khoa học cho Tạp chí. Việc định hướng rõ ràng các chủ đề nghiên cứu trọng tâm sẽ giúp Tạp chí tập trung nguồn lực, tránh tình trạng nội dung dàn trải, thiếu tính liên kết.
Theo bà, nếu mỗi số Tạp chí tập trung vào một hoặc một số chủ đề lớn, mang tính thời sự của ngành như: biến đổi khí hậu và thích ứng trong nông nghiệp; quản lý, khai thác và bảo vệ tài nguyên nước; kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp; giảm phát thải khí nhà kính; chuyển đổi số trong quản lý tài nguyên và môi trường; hay phát triển nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sinh thái…, thì sẽ dễ dàng thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học, nhà quản lý và cộng đồng nghiên cứu trong và ngoài nước. Các chuyên đề chuyên sâu không chỉ giúp tập hợp được nhiều bài viết có cùng hướng nghiên cứu, mà còn tạo nên giá trị tổng hợp, chiều sâu khoa học và tính định hướng rõ nét cho từng số Tạp chí.
Cách tiếp cận này, theo PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, không chỉ có lợi cho bạn đọc trong việc tiếp cận tri thức một cách hệ thống, mà còn góp phần nâng cao khả năng trích dẫn, gia tăng ảnh hưởng học thuật và uy tín khoa học của Tạp chí trong dài hạn. Đây cũng là xu hướng phổ biến của nhiều tạp chí khoa học uy tín trên thế giới hiện nay.
Một nội dung quan trọng khác được PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà đặc biệt nhấn mạnh là định hướng từng bước đưa Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường hội nhập với cộng đồng khoa học quốc tế. Trong bối cảnh toàn cầu hóa khoa học, việc xuất bản các bài báo bằng tiếng Anh được xem là xu thế tất yếu nếu Tạp chí muốn mở rộng phạm vi ảnh hưởng, nâng cao vị thế và từng bước tham gia vào hệ thống xuất bản khoa học quốc tế. Xuất bản bằng tiếng Anh không chỉ giúp các kết quả nghiên cứu trong nước được giới thiệu rộng rãi ra thế giới, mà còn tạo điều kiện để các nhà khoa học quốc tế tiếp cận, trao đổi và hợp tác nghiên cứu.
Tuy nhiên, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà cũng cho rằng quá trình này cần được thực hiện theo lộ trình phù hợp, có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về nhân lực, năng lực biên tập, phản biện và chuẩn hóa quy trình xuất bản. Trước mắt, Tạp chí có thể khuyến khích đăng tải các bài viết song ngữ, hoặc lựa chọn một số chuyên đề, một số bài viết tiêu biểu để xuất bản bằng tiếng Anh. Thông qua đó, Ban Biên tập và đội ngũ cộng tác viên sẽ từng bước tích lũy kinh nghiệm, nâng cao năng lực và tiến tới các mục tiêu cao hơn trong tương lai.
Để hiện thực hóa các định hướng nêu trên, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà khẳng định vai trò của Hội đồng Biên tập là hết sức quan trọng. Hội đồng Biên tập không chỉ thực hiện chức năng thẩm định, phản biện mà còn đóng vai trò là lực lượng định hướng chiến lược phát triển nội dung, xác định các chủ đề ưu tiên và kết nối mạng lưới khoa học cho Tạp chí. Việc xây dựng một Hội đồng Biên tập mạnh, có sự tham gia của các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và uy tín của Tạp chí.
Bên cạnh đó, Tạp chí cũng cần tăng cường kết nối với các viện nghiên cứu, trường đại học, các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp để mở rộng nguồn bài viết, đồng thời gắn kết chặt chẽ hơn giữa nghiên cứu khoa học với thực tiễn quản lý và sản xuất. Sự gắn kết này không chỉ giúp nâng cao tính ứng dụng của các nghiên cứu được công bố mà còn làm tăng giá trị xã hội của Tạp chí.
PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà bày tỏ niềm tin rằng, với sự quan tâm, chỉ đạo của các cơ quan quản lý, sự đồng hành của Hội đồng Biên tập và cộng đồng khoa học, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường sẽ từng bước vượt qua khó khăn, khẳng định vị thế là một tạp chí khoa học có uy tín trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Việc xây dựng các chuyên đề chuyên sâu, nâng cao chất lượng phản biện và xuất bản Tạp chí tiếng Anh có chất lượng sẽ là những bước đi quan trọng, giúp Tạp chí không chỉ phục vụ tốt nhu cầu nghiên cứu trong nước mà còn từng bước vươn ra cộng đồng khoa học quốc tế, đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp và môi trường trong thời gian tới.
Thảo luận tại Tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, ĐBQH đề xuất bổ sung quy định về phục hồi môi trường sau khai thác; đồng thời quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc lập, phê duyệt quản lý quy hoạch khoáng sản.
Đại biểu Quốc hội nêu rõ, các nước phát triển đã quản lý hạn ngạch tới từng tàu từ 20 - 30 năm nay, còn Việt Nam chưa thực hiện nên rất khó để gỡ "thẻ vàng", hoặc nếu gỡ được thì nguy cơ tái vi phạm vẫn cao. Do đó, đề xuất quy định về khai thác thuỷ sản theo hạn ngạch trong luật và giao Chính phủ quy định lộ trình, phương thức triển khai để tránh tình trạng gỡ thẻ vàng rồi lại bị áp trở lại.
Tại Kỳ họp thứ 10, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) bày tỏ quan ngại sâu sắc trước diễn biến phức tạp, cực đoan của thiên tai và biến đổi khí hậu; đề nghị có giải pháp quyết liệt hơn để ứng phó, chuyển từ "bị động ứng phó" sang "chủ động phòng ngừa" bởi thiên tai không còn là hiện tượng bất thường mà đã trở thành thách thức thường trực của quốc gia, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế, tài sản và sự phát triển bền vững của đất nước.
Góp ý hoàn thiện dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 Luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, ĐBQH Nguyễn Thị Lan cho rằng cần bổ sung vai trò của hệ thống đại học, viện nghiên cứu, kết hợp với số hóa quản lý và liên thông dữ liệu quốc tế sẽ giúp Việt Nam nâng cao chất lượng trồng trọt, bảo vệ môi trường, bảo đảm an toàn thực phẩm và từng bước hội nhập sâu rộng với chuỗi giá trị nông nghiệp toàn cầu.
Hội nghị “Sơ kết, đánh giá tình hình triển khai Đề án phát triển công nghiệp sinh học ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025, định hướng 2026-2030” do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức đã khẳng định vai trò của công nghệ sinh học như một động lực mới cho tái cơ cấu nông nghiệp. Các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp cùng thống nhất rằng chuyển đổi từ nghiên cứu sang ứng dụng và thương mại hóa là hướng đi tất yếu.
