Nhằm tăng cường sự tham gia của các bên liên quan đóng góp vào công tác quản lý nhà nước đối với các chất được kiểm soát theo quy định, ngày 24/10/2022, Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức Hội thảo nhằm phổ biến quy định pháp luật về bảo vệ tầng ô-dôn, khởi động hợp tác quản lý vòng đời các chất Fluorocacbon và xây dựng kế hoạch quản lý loại trừ các chất HFC của Việt Nam giai đoạn I.
Hội thảo được tổ chức với sự phối hợp của Bộ Môi trường Nhật Bản, Trung tâm Hợp tác Môi trường hải ngoại của Nhật Bản, Ngân hàng Phát triển Châu Á và Ngân hàng Thế giới. Dự hội thảo có ông Nguyễn Tuấn Quang, Cục phó Cục BĐKH; bà Yurie Osawa, Phó Giám đốc Văn phòng Chính sách kiểm soát các chất Fluorocacbon, Bộ Môi trường Nhật Bản; ông Yanase Tatsuya, Đại diện Ngân hàng Phát triển châu Á; cùng các chuyên gia và đại diện của bộ, ngành lien quan.
.jpg)
Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục BĐKH phát biểu tại hội thảo
Tại Hội thảo, bên cạnh việc phổ biến, hướng dẫn các quy định, chính sách về bảo vệ tầng ô-dôn, các đại biểu cùng nghe và thảo luận về việc triển khai xây dựng Kế hoạch quản lý loại trừ các chất HFC của Việt Nam giai đoạn I. Những kết quả thảo luận tại Hội thảo này giúp Cục BĐKH sớm hoàn thiện dự thảo Kế hoạch để trình cấp có thẩm quyền xem xét
Việt Nam tích cực triển khai quy định về quản lý vòng đời các chất
Phát biểu tại Hội thảo, ông Nguyễn Tuấn Quang, Cục phó Cục BĐKH cho biết: Để cùng chung tay bảo vệ tầng ô-dôn, Việt Nam đã sớm gia nhập và trở thành thành viên chính thức của Công ước Viên về bảo vệ tầng ô-dôn, Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và Bản sửa đổi, bổ sung Kigali về loại trừ các chất HFC thuộc Nghị định thư Montreal.
.jpg)
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm
Bộ TN&MT với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về bảo vệ tầng ô-dôn đã tham mưu trình Quốc hội, Chính phủ ban hành các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan về bảo vệ tầng ô-dôn, gồm: Luật BVMT năm 2020 (Điều 92), Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn; Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BVMT (Điều 45, Điều 46); Thông tư số 01/2022/TT-BTNMT quy định chi tiết thi hành Luật BVMT về ứng phó với BĐKH. Các văn bản quy phạm pháp luật nêu trên đã tạo ra khung pháp lý quan trọng để quản lý các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính tại Việt Nam: Quy định điều chỉnh các hoạt động sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, tiêu thụ và xử lý các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát. Làm rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức, cá nhân có liên quan trong xuất, nhập khẩu và sản xuất các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính; quy định thu gom, tái chế, tái sử dụng và xử lý chất được kiểm soát; xử phạt vi phạm hành chính và các mức phạt áp dụng đối với các hành vi vi phạm về bảo vệ tầng ô-dôn; Danh mục chi tiết các chất được kiểm soát kèm theo mã hàng hóa.
Lộ trình loại trừ dần các chất suy giảm tầng ô-don theo cam kết quốc tế
Với mục tiêu loại trừ 35% mức tiêu thụ cơ sở, lượng hạn ngạch nhập khẩu các chất HCFC áp dụng cho Việt Nam chỉ còn 2.600 tấn, và 1.300 tấn trong giai đoạn 2025 - 2030. Dự kiến sẽ giảm dần trong giai đoạn sau đó cho đến khi chấm dứt nhập khẩu hoàn toàn các chất HCFC vào năm 2040. Từ năm 2024, Việt Nam bắt đầu lộ trình loại trừ các chất HFC theo quy định Nghị định thư Montreal, Việt Nam cần thực hiện các biện pháp nhằm mục tiêu không gia tăng lượng tiêu thụ các chất HFC giai đoạn 2024 - 2029 và giảm dần lượng tiêu thụ tiến tới giảm 80% mức tiêu thụ cơ sở vào năm 2045.
.jpg)
Quang cảnh hội thảo
Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ TN&MT có kế hoạch xây dựng Kế hoạch quản lý loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, các chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát trình Thủ tướng Chính phủ ban hành năm 2023, trong đó một số nội dung cần được đặc biệt chú trọng: Lượng HCFC tiêu thụ còn lại ở Việt Nam đang được sử dụng để bảo dưỡng các thiết bị làm lạnh và điều hòa không khí, để tránh tình trạng các thiết bị hiện có ngừng hoạt động sớm do loại trừ HCFC, cần tiếp tục xây dựng năng lực cho đội ngũ giảng viên, kỹ thuật viên trong lĩnh vực dịch vụ bảo dưỡng và áp dụng các thực hành tốt để giảm rò rỉ môi chất lạnh thất thoát ra môi trường. Trên thị trường vẫn còn nhiều doanh nghiệp sản xuất và lắp đặt các thiết bị làm lạnh thương mại sử dụng các chất HCFC, do vậy cần khuyến khích và có biện pháp thúc đẩy các doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ, áp dụng các giải pháp thay thế không sử dụng HCFC càng sớm càng tốt. Chất HFC được sử dụng là môi chất lạnh thay thế các chất HCFC, dẫn đến lượng sử dụng HFC có xu hướng gia tăng. Do vậy, cần có biện pháp khuyến khích và lộ trình loại trừ phù hợp giúp các ngành, lĩnh vực chuyển đổi sang sử dụng HFC có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu thấp hoặc các môi chất khác thân thiện với khí hậu (HFO, NH3, CO2). Nhiều môi chất lạnh thân thiện với khí hậu có tiềm năng làm nóng lên toàn cầu rất thấp nhưng dễ cháy, nên các quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn liên quan về đảm bảo an toàn trong sản xuất, sử dụng là hết sức cần thiết.
Theo quy định, hoạt động thu gom các chất được kiểm soát khi không còn sử dụng trong thiết bị, sản phẩm bắt buộc áp dụng từ ngày 1/1/2024. Đối tượng phải thực hiện là các tổ chức sản xuất, nhập khẩu thiết bị, sản phẩm có chứa hoặc sản xuất từ chất được kiểm soát; sở hữu thiết bị có chứa các chất được kiểm soát: Máy điều hòa không khí có năng suất lạnh danh định lớn hơn 26,5 kW (90.000 BTU/h) và có tổng năng suất lạnh danh định của các thiết bị lớn hơn 586 kW (2.000.000 BTU/h); hoặc thiết bị lạnh công nghiệp có công suất điện lớn hơn 40 kW. Để chuẩn bị xây dựng kế hoạch về quản lý loại trừ các chất được kiểm soát theo Nghị định thư Montreal phù hợp với bối cảnh trong nước, Cục BĐKH dự kiến thực hiện điều tra, khảo sát thu thập thông tin, số liệu về các lĩnh vực sử dụng các chất được kiểm soát và xác định các biện pháp quản lý, lộ trình áp dụng đối với từng chất được kiểm soát cũng như sản phẩm, thiết bị có chứa các chất đó.
PHƯƠNG ĐÔNG
Gen Xanh không chỉ là cuộc thi đơn thuần mà còn là có ý nghĩa quan trọng nhằm xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam tiên phong trong phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu.
Trong Kỳ 4, chúng ta đã phân tích vai trò của hợp tác quốc tế và tài chính khí hậu, chiếc “đòn bẩy” giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ hiện đại, nguồn vốn xanh và tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Tuy nhiên, dù chính sách có rõ ràng và quốc tế có đồng hành, mọi cam kết sẽ chỉ là con chữ nếu không có những người trực tiếp thực hiện. Và những người đó chính là cộng đồng và doanh nghiệp, những chủ thể ở tuyến đầu biến mục tiêu giảm phát thải mê-tan thành hành động cụ thể.
Sau ba kỳ đầu tiên, chúng ta đã lần lượt phân tích bức tranh toàn cầu và cam kết của Việt Nam, các giải pháp trong nông nghiệp - chất thải và mặt trận then chốt năng lượng. Tuy nhiên, để biến những cam kết này thành hiện thực, Việt Nam không thể chỉ dựa vào nguồn lực trong nước. Hợp tác quốc tế và huy động tài chính khí hậu sẽ là chìa khóa mở ra cánh cửa thực thi, giúp Việt Nam vượt qua rào cản công nghệ, tài chính và quản lý.
Trong Bài 2, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã đi sâu vào tiềm năng và giải pháp giảm phát thải mê-tan trong nông nghiệp và quản lý chất thải - 02 lĩnh vực chiếm hơn 70% tổng phát thải quốc gia. Nhưng để hiện thực hóa cam kết giảm ít nhất 30% lượng phát thải vào năm 2030, Việt Nam không thể bỏ qua một “mặt trận” khác: năng lượng, đặc biệt là khai thác than và dầu khí. Đây là khu vực tiềm ẩn nguy cơ phát thải cao, nhưng cũng chính là nơi có thể giảm mạnh nếu tận dụng tốt công nghệ và chính sách.
Trong Kỳ 1 của loạt bài, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã phác họa bức tranh toàn cầu về khí mê-tan - loại khí có sức nóng gấp 28 lần CO₂ trong chu kỳ 100 năm và tới 80 lần trong 20 năm cũng như cam kết mạnh mẽ của Việt Nam khi tham gia Global Methane Pledge, đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% phát thải vào năm 2030 so với 2020. Bước sang Kỳ 2, bài viết đi sâu vào hai lĩnh vực phát thải lớn nhất của Việt Nam: nông nghiệp và quản lý chất thải, nơi chiếm hơn 70% tổng lượng mê-tan quốc gia. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội vàng để Việt Nam hiện thực hóa cam kết toàn cầu, đồng thời đem lại lợi ích thiết thực cho kinh tế và xã hội.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, khí mê-tan, loại khí nhà kính có sức nóng gấp 28 lần CO₂ - đang trở thành tâm điểm trong các nỗ lực toàn cầu. Việt Nam, cùng hơn 150 quốc gia, đã tham gia Cam kết giảm phát thải mê-tan toàn cầu (Global Methane Pledge) với mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% vào năm 2030 so với mức năm 2020. Bên lề Hội thảo “Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giảm phát thải khí mê-tan” tổ chức ngày 25/9/2025 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia và nhà quản lý đã chia sẻ về lộ trình hành động, những thách thức cũng như cơ hội để Việt Nam thực hiện thành công cam kết này.
