Phú Thọ: Hiệu quả từ dồn điền đổi thửa, mở đường cho nông nghiệp hàng hóa

Dồn điền đổi thửa (DĐĐT) được xem là giải pháp mang tính đột phá nhằm khắc phục tình trạng ruộng đất manh mún, tạo nền tảng cho cơ giới hóa và sản xuất nông nghiệp quy mô lớn.

Những bước đi đầu tiên

Khi bắt đầu triển khai năm 2013, xã Yên Trị (Phú Thọ) cũng giống như nhiều địa phương miền núi khác, ruộng đất manh mún, bình quân mỗi hộ có từ 5 – 7 thửa ruộng nhỏ, nằm rải rác. Việc canh tác thủ công gây khó khăn cả trong sản xuất lẫn tiêu thụ.

Sau khi tiến hành phá bỏ bờ thửa, quy hoạch lại hệ thống giao thông, thủy lợi nội đồng và dồn ghép thành các thửa ruộng lớn, lợi ích nhanh chóng phát huy.

Bà Bùi Thị Lan, thôn Ao Hay, cho biết: “Việc sản xuất có máy móc cơ giới trợ giúp, vật tư, phân bón vận chuyển dễ dàng. Đến kỳ thu hoạch, xe thương lái vào tận ruộng. Đường nội đồng, mương nước tưới được quy hoạch lại, cứng hóa, tạo đà phát triển, cây trồng tăng sản lượng, giá trị”.

Những kết quả ban đầu tạo động lực để xã nhân rộng mô hình, cơ bản hoàn thành DĐĐT toàn xã. Chủ tịch UBND xã Yên Trị, ông Bùi Huyên, chia sẻ: “Ruộng đất tập trung thuận lợi cho đầu tư sản xuất, bà con chủ động xây dựng mô hình kinh tế hiệu quả, ứng dụng công nghệ cao. Nhiều diện tích chuyển sang trồng bưởi Diễn, bưởi da xanh, khoai sọ, ngô lai… Đây là yếu tố quan trọng giúp xã hoàn thành tiêu chí xây dựng nông thôn mới, nhất là về thu nhập, việc làm”.

Đến năm giữa năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo của xã Yên Trị giảm còn 2,1%, hộ cận nghèo còn 2,6%. Xã đạt 17/19 tiêu chí nông thôn mới nâng cao, xây dựng được 17 khu dân cư kiểu mẫu.

Tại xã An Bình (Phú Thọ), công tác DĐĐT gắn liền với việc cải tạo đồng ruộng, xây dựng hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng. Xã cũng đưa cơ giới hóa vào sản xuất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng bền vững. Các mô hình trồng cây ăn quả có múi, cây sả nguyên liệu được mở rộng, đồng thời thu hút nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư.

Sự tham gia của doanh nghiệp và HTX không chỉ tạo đầu ra ổn định cho sản phẩm mà còn giúp nông dân tiếp cận kỹ thuật mới, hình thành chuỗi giá trị trong sản xuất nông nghiệp. Đến năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo xã An Bình giảm xuống còn 9,19%.

Không chỉ dừng lại ở một vài xã đi trước, phong trào DĐĐT lan tỏa nhanh chóng sang nhiều địa phương khác của tỉnh Phú Thọ như Yên Phú, Thượng Cốc, Đại Đồng… Các địa phương kế thừa kinh nghiệm triển khai của giai đoạn trước, tổ chức dồn đổi trên diện rộng, mang lại hiệu quả rõ rệt.

Ông Bùi Thanh Tùng, Chủ tịch UBND xã Yên Phú, cho biết: “DĐĐT tác động tích cực đến sản xuất, khắc phục manh mún ruộng đất. Tổ chức gieo trồng thuận lợi, nhanh chóng, giảm chi phí nhân công, tạo động lực cơ giới hóa. Người dân cũng nâng cao nhận thức khi tự nguyện hiến đất, đóng góp ngày công, kinh phí xây dựng hạ tầng. Công tác này tạo thuận lợi cho chứng nhận vùng sản xuất an toàn, VietGAP, hữu cơ”.

Theo thống kê, diện tích đã dồn đổi tại các xã phía Nam của tỉnh Phú Thọ đạt hơn 4.700 ha. Các hình thức triển khai linh hoạt, phù hợp với đặc điểm địa hình, thổ nhưỡng, gồm: dồn điền đổi thửa; đổi thửa không dồn điền; dồn điền không đổi thửa. Tại nhiều xã như Yên Trị, An Bình, An Nghĩa, Yên Phú, Lạc Sơn, Hợp Kim…, quá trình này còn gắn liền với phong trào nhân dân hiến đất làm đường, xây dựng kênh mương nội đồng, góp phần quan trọng vào việc hoàn thành tiêu chí nông thôn mới.

Định hướng cho chặng đường tiếp theo

Ông Nguyễn Hồng Yến, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Phú Thọ cho biết, "Các xã phía Nam của tỉnh đã và đang triển khai hiệu quả việc kết hợp DĐĐT với chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tập trung cây có thế mạnh, thị trường ổn định. Nhiều mô hình điển hình như Yên Trị, Hợp Kim, Kim Bôi đã xuất hiện. Tuy nhiên, một số địa phương vẫn còn chậm trễ; tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sau DĐĐT chưa nhanh; chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm còn thiếu đồng bộ”.

Trong thời gian tới, Phú Thọ cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tháo gỡ khó khăn, đồng thời gắn chặt việc dồn điền đổi thửa với xây dựng nông thôn mới và phát triển nông nghiệp hàng hóa. Chỉ khi có sự liên kết chặt chẽ giữa nhà nước – doanh nghiệp – nông dân, cùng với sự hoàn thiện về chính sách hỗ trợ tiêu thụ, mới có thể phát huy tối đa hiệu quả của DĐĐT, nâng cao thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân miền núi.

Thực tiễn ở Phú Thọ cho thấy, đồn điền đổi thửa không chỉ là giải pháp về ruộng đất mà còn mở ra hướng đi căn cơ cho nông nghiệp bền vững, góp phần quan trọng trong thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.