Vấn đề “ách tắc” trong khâu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) cho người dân luôn là trăn trở của các ngành chức năng và cũng là vấn đề gây bức xúc của nhiều người. Nhằm tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân, cuối tháng 5-2022, lần đầu tiên Thường trực HĐND tỉnh đã tổ chức phiên giải trình về tình hình cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất (sau đây gọi tắt là cấp GCNQSDĐ) trên địa bàn tỉnh. Phiên giải trình đã đánh giá “trúng và đúng” thực trạng cấp GCNQSDĐ và đưa ra các giải pháp tháo gỡ, với kỳ vọng sẽ có tác động mạnh mẽ đến chính quyền các cấp, các đơn vị liên quan trong việc giải quyết những tồn đọng.
Mặt bằng quy hoạch Đông Quốc lộ 10, thị trấn Nga Sơn
Nhận diện vướng mắc trong thực tiễn
Theo báo cáo của UBND tỉnh, tính đến 31-12-2021, tỷ lệ cấp GCNQSDĐ cho hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn tỉnh đạt 97,98% và đạt 96,2% đối với tổ chức. Mặc dù kết quả cấp GCNQSDĐ trên địa bàn tỉnh đạt tỷ lệ cao nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục tháo gỡ.
Báo cáo của Đoàn khảo sát Thường trực HĐND tỉnh cho thấy, công tác cấp GCNQSDĐ còn chậm, thông tin GCN còn nhiều sai sót, số lượng hồ sơ cần cấp GCN còn nhiều nhưng chưa được giải quyết. Về cấp GCN lần đầu (thuộc thẩm quyền của UBND cấp huyện), trên địa bàn tỉnh còn 7.969 trường hợp có giấy tờ về QSDĐ và không vi phạm pháp luật đất đai nhưng chưa được cấp GCN (có 711 hồ sơ đã đề nghị nhưng vẫn chưa được cấp GCN); còn 19.425 trường hợp không có giấy tờ về QSDĐ và không vi phạm pháp luật đất đai chưa được cấp GCN (có 1.345 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa được cấp GCN); còn 3.189 trường hợp SDĐ có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1-7-2014 chưa được cấp GCN (có 1.358 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa được cấp GCN); còn 10.655 trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền chưa được cấp GCN (có 989 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa được cấp GCN).
Việc giải quyết hồ sơ cấp đổi, cấp lại GCN, đăng ký biến động, đính chính GCN (thuộc thẩm quyền của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) vẫn còn nhiều hồ sơ chưa được giải quyết, trong đó còn 3.333 hồ sơ cấp đổi, cấp lại; 3.711 hồ sơ đăng ký biến động, đính chính chưa được giải quyết, trong khi nhiều GCN sai lệch thông tin, gây khó khăn cho gia đình, cá nhân trong việc chuyển nhượng, thừa kế, tách thửa.
Khảo sát tại một số địa phương cho thấy, các trường hợp tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ thuộc nhiều nhóm nguyên nhân khác nhau, trong đó có cả “lỗi” chủ quan và khách quan.
Tại huyện Hà Trung, hiện còn hơn 3.200 trường hợp tồn đọng về cấp GCNQSDĐ lần đầu, trong đó có hơn 2.000 trường hợp liên quan đến đất ở cho hộ gia đình, cá nhân. Nguyên nhân là do các trường hợp SDĐ không phù hợp quy hoạch như hành lang đường giao thông, hành lang đường điện, hành lang công trình thủy lợi, đê điều. Các trường hợp SDĐ tự chuyển nhượng cho nhiều chủ sử dụng. Các trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền qua các thời kỳ, mất giấy tờ hoặc trên các phiếu thu tiền không thể hiện được đã nộp tiền để được SDĐ theo quy định.
Tại huyện Hoằng Hóa, còn hơn 1.600 trường hợp tồn đọng về cấp GCNQSDĐ, trong đó có 126 trường hợp chủ sử dụng đất vắng nhà, không có người kê khai lập hồ sơ cấp GCN; 49 trường hợp chủ sử dụng đất không/chưa có nhu cầu cấp GCN; 1.333 trường hợp có biến động về chủ SDĐ (chủ SDĐ đã mất, phải phân chia thừa kế; nhận chuyển nhượng nhưng không có giấy tờ); 56 trường hợp tranh chấp đất đai giữa các hộ liền kề; 14 trường hợp có diện tích tăng nhiều so với hồ sơ hoặc giấy tờ về QSDĐ; còn lại là các trường hợp vướng mắc liên quan đến chỉ giới xây dựng, sai tên trong hồ sơ, không phù hợp quy hoạch...
Tại huyện Nga Sơn, tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ hiện nay là hơn 1.400 trường hợp, trong đó có nhiều trường hợp vướng mắc do nguyên nhân liên quan đến thừa kế, đất nhận chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế nhưng không có giấy tờ; hồ sơ địa chính lưu trữ ở các xã thiếu đầy đủ nên việc xác định nguồn gốc, loại đất, thời điểm sử dụng đất gặp nhiều khó khăn. Nhiều trường hợp chưa đủ cơ sở xác định đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính (chứng từ, phiếu nộp tiền bị thất lạc). Có những trường hợp đất đổi làm nhà văn hóa, công sở, đường giao thông... nhưng đến nay chưa có quy định cụ thể để thực hiện.
Bên cạnh đó, những nguyên nhân chủ quan dẫn đến tồn đọng trong công tác cấp GCNQSDĐ liên quan đến công tác lưu trữ, bảo quản hồ sơ địa chính nên thiếu thông tin khi xác định nguồn gốc đất. Công tác đo đạc bản đồ địa chính theo hệ tọa độ VN 2000 đối với đất khu dân cư và đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa hoàn thành, còn 90/559 xã, thị trấn đang sử dụng bản đồ hệ tọa độ khác. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính còn hạn chế, toàn tỉnh mới có 80 xã, thị trấn thuộc 3 huyện Triệu Sơn, Yên Định, Hà Trung được triển khai thực hiện. Việc phối hợp giữa chi nhánh VPĐKĐĐ với phòng TN&MT cấp huyện, cán bộ địa chính cấp xã và chi cục thuế còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao, đặc biệt là trong việc đo đạc địa chính thửa đất. Trình độ nghiệp vụ của một số công chức, viên chức trong lĩnh vực cấp GCN còn hạn chế, còn yêu cầu bổ sung hồ sơ nhiều lần, công việc giải quyết còn sai sót, phải đính chính. Một số công chức, viên chức có biểu hiện phiền hà, sách nhiễu, tiêu cực...
Phân loại trường hợp, xây dựng lộ trình tháo gỡ
Từ những hạn chế, thiếu sót, nguyên nhân và trách nhiệm đã được chỉ ra tại phiên giải trình, Thường trực HĐND tỉnh đã ban hành Kết luận 251/KL-HĐND ngày 2-6-2022 làm cơ sở để tổ chức triển khai và giám sát kết quả thực hiện. Thường trực HĐND tỉnh yêu cầu UBND tỉnh, các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị liên quan nghiêm túc tiếp thu và có các giải pháp khẩn trương, đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả; tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, xác định rõ lộ trình, phân công rõ trách nhiệm để khắc phục tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra.
Kết luận 251/KL-HĐND đã nêu rõ 5 nhóm giải pháp cần tập trung triển khai ngay, đó là: Các cấp, các ngành tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai dưới nhiều hình thức để người dân nhận thức được đầy đủ, đúng đắn quyền lợi và nghĩa vụ của người SDĐ trong việc đăng ký, cấp GCN; đồng thời UBND tỉnh, Sở TN&MT kịp thời hướng dẫn UBND cấp huyện phân loại giải quyết dứt điểm các trường hợp đủ điều kiện cấp GCN, các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện; chỉ đạo VPĐKĐĐ rà soát lại số liệu, phân loại, làm rõ các trường hợp chưa được cấp GCNQSDĐ để giải quyết theo quy định với kế hoạch, lộ trình cụ thể. Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành đo đạc bản đồ, cập nhật, chỉnh lý hồ sơ địa chính và khẩn trương phê duyệt dự án xây dựng hệ thống bản đồ, hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu địa chính trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2022-2025. Sở TN&MT, VPĐKĐĐ phải phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền các huyện, thị xã, thành phố chú trọng việc bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, rèn luyện đạo đức, ý thức công vụ cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, cán bộ địa chính, quản lý đất đai các cấp. Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc quản lý, SDĐ và theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành; làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu, tập thể, cá nhân liên quan đối với trường hợp buông lỏng, vi phạm trong việc cấp giấy chứng nhận.
Trên cơ sở kết luận của Thường trực HĐND tỉnh, hiện nay các địa phương, đơn vị đang tập trung triển khai với nhiều giải pháp tích cực. Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành kế hoạch để triển khai thực hiện các nội dung công việc. Trong trung tuần tháng 7-2022, Sở TN&MT dự kiến tổ chức hội nghị trực tuyến với các huyện, thị xã, thành phố triển khai các nội dung cụ thể tại Kết luận 251/KL-HĐND; đồng thời thảo luận, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc liên quan đến tồn đọng cấp GCNQSDĐ. Tại huyện Hoằng Hóa, để đẩy nhanh tiến độ cấp GCN cho người dân, UBND huyện Hoằng Hóa đã ban hành các văn bản về việc chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý Nhà nước trong các lĩnh vực đất đai thường phát sinh vi phạm; đồng thời chỉ đạo rà soát, báo cáo tình hình cấp GCNQSDĐ lần đầu tại các xã, thị trấn trên địa bàn huyện. Hiện tại, Phòng TN&MT huyện đang phối hợp với UBND các xã, thị trấn tổng hợp, phân loại từng trường hợp cụ thể để xây dựng kế hoạch thực hiện trước ngày 30-7-2022. Huyện đã xây dựng kế hoạch để từng bước đo đạc mới đối với 15 xã chưa đo đạc bản đồ địa chính chính quy; đo đạc chỉnh lý đối với 22 xã đã đo đạc từ năm 2013-2015. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đất đai, giao UBND cấp xã cùng thôn, phố thường xuyên nắm bắt thông tin các hộ đi làm ăn xa khi về địa phương để hướng dẫn lập hồ sơ cấp GCN cũng như hướng dẫn các hộ thực hiện thủ tục phân chia thừa kế theo quy định. Đối với các trường hợp có diện tích tăng nhiều so với hồ sơ hoặc giấy tờ về QSDĐ, UBND huyện đã giao phòng TN&MT phối hợp với UBND cấp xã khảo sát, xác định nguyên nhân tăng diện tích để có hướng xử lý, hướng dẫn người dân lập hồ sơ cấp GCN theo quy định. Tập trung cấp GCN đối với phần diện tích đất ở hợp pháp trước; phần tăng thêm xác định sự phù hợp với quy hoạch để có hướng xử lý đối với đất xen kẹt và thửa đất nhỏ hẹp...
Tại huyện Hà Trung, giải pháp trong cấp GCNQSDĐ trong thời gian tới, đó là tập huấn nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho cán bộ, công chức thực hiện công tác cấp GCNQSDĐ, thực hiện tốt thủ tục hành chính về đất đai theo quy định. Huyện đã và đang thực hiện thống kê, rà soát, tổng hợp, phân loại các trường hợp chưa được cấp GCNQSDĐ lần đầu cho hộ gia đình, cá nhân; xây dựng kế hoạch cụ thể theo từng thời gian, thời điểm. Huyện cũng đề xuất, kiến nghị UBND tỉnh quy định thời gian chi nhánh VPĐKĐĐ thực hiện đo đạc lập bản trích lục, trích đo thửa đất cấp GCN khi người SDĐ yêu cầu; chỉ đạo các sở, ngành nghiên cứu, hướng dẫn các địa phương giải quyết các vướng mắc trong cấp GCNQSDĐ đối với các trường hợp xã giao không đúng thẩm quyền, có thu tiền của hộ dân nhưng nội dung phiếu thu tiền không ghi rõ thu tiền SDĐ...
Công tác cấp GCNQSDĐ là nhiệm vụ quan trọng trong hoạt động quản lý đất đai, đồng thời để người SDĐ yên tâm thực hiện các quyền, nghĩa vụ của mình trên diện tích đất được công nhận quyền sử dụng. Để tháo gỡ điểm “nghẽn”, giải quyết các tồn đọng trong cấp GCNQSDĐ, bên cạnh sự nỗ lực của chính quyền cơ sở, các cơ quan có thẩm quyền cần sớm có nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung và có hướng dẫn cụ thể đối với những vướng mắc, bất cập liên quan đến việc cấp GCNQSDĐ.
Theo baothanhhoa.vn
Chiều ngày 22/9, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo "Nhận diện "điểm nghẽn" và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến lĩnh vực đất đai" nhằm nhận diện những "điểm nghẽn" về chính sách, thể chế và khó khăn vướng mắc trong quá trình tổ chức thi hành của lĩnh vực pháp luật về đất đai, từ đó đề xuất các giải pháp mang tính đột phá, bảo đảm pháp luật đất đai ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, thông suốt, khả thi, hiệu lực, hiệu quả.
Sau gần một năm thi hành, Luật Đất đai 2024 đã mở ra nhiều đổi mới, góp phần khơi thông nguồn lực đất đai, nhưng cũng phát sinh không ít vướng mắc, nhất là trong tính tiền chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở. Quan tâm tới dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về vấn đề này, các chuyên gia đánh giá cao giải pháp của Chính phủ và cho rằng chính sách cần bảo đảm công bằng, tránh xảy ra tình trạng có thể làm gia tăng đơn thư khiếu nại của các cá nhân, hộ gia đình.
Chính phủ mới ban hành Nghị quyết tháo gỡ, xử lý vướng mắc để triển khai các dự án trong thời gian chưa được phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia; trong đó yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, hoàn thiện hồ sơ điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để trình cấp có thẩm quyền quyết định, phù hợp với đơn vị hành chính mới sau sắp xếp, sáp nhập.
Mới đây, UBND TP. Hồ Chí Minh đã ký Quyết định số 1358/QĐ-UBND phê duyệt Dự án xây dựng Bảng giá đất lần đầu trên địa bàn Thành phố, áp dụng từ ngày 01/01/2026.
Từ 01/9- 30/11, cả nước sẽ tiến hành rà soát, làm sạch toàn bộ cơ sở dữ liệu đất đai đã được xây dựng qua các thời kỳ tại 2.342/3.321 đơn vị cấp xã; thu thập, số hóa, tạo lập dữ liệu đối với Giấy chứng nhận (đất ở, nhà ở) đã cấp nhưng chưa xây dựng cơ sở dữ liệu. Trên cơ sở đó, Cục Quản lý đất đai, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện chiến dịch làm giàu, làm sạch cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai.
Từ ngày 01/9 đến 30/11/2025, cả nước sẽ triển khai Chiến dịch rà soát, chuẩn hóa, đồng bộ dữ liệu đất đai với cơ sở dữ liệu dân cư và hệ thống Quốc gia.
