Truy xuất nguồn gốc trở thành trụ cột quản lý chất lượng

Hội nghị sơ kết 5 năm Đề án 100/QĐ-TTg về truy xuất nguồn gốc diễn ra ngày 11/12/2025 tại Hà Nội ghi nhận những chuyển biến mạnh mẽ trong hoàn thiện hạ tầng, tiêu chuẩn và dữ liệu quốc gia. Sự kiện quy tụ lãnh đạo các bộ, ngành và doanh nghiệp, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026–2030.

Những kết quả nổi bật sau chặng đường 5 năm

Hội nghị do Trung tâm Mã số, Mã vạch Quốc gia phối hợp với Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam tổ chức, với sự tham dự của lãnh đạo nhiều bộ, ngành và hơn 150 đại biểu, trong đó có Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định; Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia Nguyễn Nam Hải; Phó Tổng giám đốc VOV Phạm Mạnh Hùng và Tổng Biên tập Ngô Thiệu Phong.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Nam Hải khẳng định Đề án 100 đã tạo nền tảng dữ liệu và công nghệ xuyên suốt từ trung ương đến địa phương, đưa truy xuất nguồn gốc (TXNG) từ chỗ thí điểm trở thành công cụ hỗ trợ quản lý chất lượng sản phẩm, thúc đẩy thương mại minh bạch và đáp ứng yêu cầu của các thị trường xuất khẩu lớn.

Theo báo cáo trình bày tại hội nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành 35 tiêu chuẩn quốc gia về TXNG, bao phủ từ mã định danh, yêu cầu kỹ thuật chung đến các tiêu chuẩn chuyên ngành như thịt gia súc, gia cầm, sữa và thủy sản. Đây là tiền đề quan trọng giúp các địa phương triển khai thống nhất và đồng bộ.

Cùng với đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (Luật số 78/2025/QH15) lần đầu tiên đưa TXNG vào khung pháp lý. Dự thảo Nghị định hướng dẫn hiện đang được trình Chính phủ, đặt nền móng cho việc áp dụng TXNG bắt buộc với nhóm hàng hóa rủi ro cao.

Ở cấp địa phương, toàn bộ 34 tỉnh/thành mới sau sắp xếp hành chính đều xây dựng kế hoạch triển khai Đề án 100; 100% địa phương lựa chọn nhóm sản phẩm chủ lực hoặc OCOP làm trọng tâm áp dụng. Hơn 25.000 doanh nghiệp đã sử dụng hệ thống TXNG; lượng tem, mã hỗ trợ vượt 20 triệu. Riêng Hà Nội hỗ trợ hơn 3.000 doanh nghiệp triển khai, TP. HCM đồng hành với hơn 500 doanh nghiệp và hàng nghìn hợp tác xã, hộ kinh doanh.

Công tác đào tạo được triển khai sâu rộng: giai đoạn 2020–2025, cả nước tổ chức hơn 10.000 khóa tập huấn, thu hút trên 1 triệu lượt tham dự. Cổng thông tin TXNG quốc gia vận hành từ 1/10/2024 đã trở thành hạ tầng kết nối dữ liệu trung tâm, ghi nhận hơn 1,9 triệu sản phẩm được định danh và hơn 5.000 sản phẩm kê khai đầy đủ chuỗi. Hiện có 13 địa phương kết nối kỹ thuật với Cổng và 4 địa phương đã chia sẻ dữ liệu thành công gồm: Lào Cai, Hưng Yên, An Giang và Cần Thơ.

Phát biểu tại hội nghị, ông Phạm Mạnh Hùng nhấn mạnh TXNG chính là “tấm hộ chiếu số” của hàng hóa Việt Nam khi gia nhập chuỗi giá trị quốc tế. VOV cam kết tiếp tục đồng hành, đẩy mạnh truyền thông dữ liệu và trực quan hóa quy trình để hỗ trợ doanh nghiệp và địa phương.

Định hướng giai đoạn 2026–2030: Tăng cường kết nối, đảm bảo thông suốt

Theo ông Bùi Bá Chính, Giám đốc Trung tâm Mã số, Mã vạch Quốc gia, hệ thống TXNG đã hình thành mạng lưới từ trung ương tới địa phương, nhưng giai đoạn tới cần tập trung chuẩn hóa công nghệ, mở rộng chia sẻ dữ liệu và tăng cường hỗ trợ các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa để bảo đảm kết nối thông suốt.

Định hướng triển khai Đề án 100 trong giai đoạn tiếp theo, Thứ trưởng Lê Xuân Định nhấn mạnh 5 nhiệm vụ trọng tâm: (1) xây dựng hệ thống TXNG quốc gia đạt chuẩn dữ liệu liên thông đa ngành và kết nối quốc tế, ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ AI, blockchain, IoT; (2) áp dụng TXNG thống nhất cho các ngành hàng chủ lực; (3) đẩy nhanh tiến độ triển khai tại bộ, ngành và địa phương; (4) chuyển từ thí điểm sang chuẩn hóa; và (5) chuyển từ kết nối kỹ thuật sang liên thông dữ liệu quốc gia, tạo lợi ích thực chất cho doanh nghiệp.

Mục tiêu đặt ra cho giai đoạn 2026–2030 gồm: ít nhất 80% dữ liệu TXNG của các ngành hàng trọng điểm được chia sẻ lên Cổng; 150.000 doanh nghiệp, hợp tác xã và cơ sở sản xuất tham gia; 4 triệu sản phẩm được định danh; 100% sản phẩm rủi ro cao áp dụng TXNG bắt buộc; kết nối 2–3 hệ thống TXNG quốc tế phục vụ xuất khẩu; và ứng dụng tối thiểu 2 công nghệ tiên tiến trong hoạch định chính sách và cảnh báo rủi ro.

Tại sự kiện, Ban tổ chức đã vinh danh các địa phương và doanh nghiệp kết nối với Cổng TXNG quốc gia, gồm Sở Khoa học và Công nghệ các tỉnh, thành phố: Lào Cai, An Giang, Hưng Yên, Cần Thơ cùng các doanh nghiệp Checkee và Icheck Trace. Bên cạnh đó, Hội nghị cũng chứng kiến lễ ký kết hợp tác giữa Trung tâm Mã số, Mã vạch Quốc gia và Công ty Cổ phần Traphaco nhằm thúc đẩy chuẩn hóa dữ liệu và mở rộng ứng dụng TXNG trong ngành dược.

Hội nghị khép lại với sự đồng thuận cao về mục tiêu xây dựng hệ sinh thái truy xuất nguồn gốc hiện đại, minh bạch, góp phần nâng cao giá trị và uy tín hàng hóa Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.