Từ chính sách đến hành động: Nhà nước và doanh nghiệp cùng hướng tới Net Zero

Tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero – Cơ hội và thách thức” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức tại Hà Nội vừa qua đã trở thành diễn đàn quan trọng kết nối đại biểu Quốc hội, nhà quản lý, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp nhằm thúc đẩy quá trình hiện thực hóa cam kết phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam vào năm 2050.

Hành động thực chất từ cam kết quốc gia
Sau hơn ba năm, kể từ khi Thủ tướng Chính phủ tuyên bố cam kết Net Zero tại COP26, Việt Nam đã có bước tiến rõ rệt trong hoàn thiện thể chế, chiến lược tăng trưởng xanh và ứng phó biến đổi khí hậu. Hệ thống chính sách về năng lượng, tài chính xanh và giảm phát thải từng bước được xây dựng đồng bộ.
Nhà nước với vai trò kiến tạo và dẫn dắt đã ban hành hang loạt chính sách quan trọng như tài chính xanh, cơ chế tín chỉ carbon, cơ chế chuyển đổi năng lượng công bằng. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng để doanh nghiệp chủ động đầu tư, đổi mới công nghệ và mở rộng mô hình phát triển bền vững.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, ông Đồng Ngọc Ba – Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội nhấn mạnh, để đạt được mục tiêu Net Zero, còn rất nhiều việc phải làm. Theo ông, pháp luật và chính sách là yếu tố quan trọng nhưng không phải là tất cả. Hiện chúng ta đã có hệ thống pháp luật khung, song vẫn cần có những quy định cụ thể hơn và tiếp tục điều chỉnh trong thời gian tới.
Ông Đồng Ngọc Ba cho biết thêm: Thực tế còn nhiều vướng mắc được các chuyên gia, doanh nghiệp và người dân phản ánh; những kiến nghị này cần được rà soát, đưa vào chương trình hoàn thiện quy định pháp luật, đồng thời nhận diện rõ các lĩnh vực cần ưu tiên sửa đổi. Trong lĩnh vực môi trường, cần xem xét hàng loạt vấn đề như giảm phát thải, cấp chứng chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn... Tại kỳ họp tới, Quốc hội sẽ nghiên cứu, sửa đổi nhiều luật, đặc biệt là các quy định liên quan đến bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn ngay trong năm 2025.
Doanh nghiệp chủ động chuyển mình trong lộ trình Net Zero
Không chờ chính sách đi trước, nhiều doanh nghiệp Việt đã và đang tự tìm hướng đi riêng trong quá trình chuyển đổi xanh, coi đây là chìa khóa sống còn để phát triển bền vững. Thay vì “đứng ngoài cuộc”, khu vực tư nhân đang chuyển mình mạnh mẽ, từ nhận thức sang hành động, đầu tư công nghệ mới, tái cấu trúc mô hình sản xuất theo hướng tuần hoàn và phát thải thấp.

Một trong những điển hình là ông Đỗ Quốc Thái, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Bamboo King Vina, với dự án “Bamboo King Vina Biochar” – ứng dụng công nghệ nhiệt phân sạch để biến phụ phẩm nông – lâm nghiệp thành than sinh học (biochar). Công nghệ này không chỉ giúp lưu giữ carbon lâu dài trong đất, giảm phát thải hàng nghìn tấn CO₂ mỗi năm mà còn tạo tín chỉ carbon theo chuẩn quốc tế, mở ra hướng đi mới cho kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.
“Chúng tôi coi chuyển đổi xanh không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là chiến lược cạnh tranh dài hạn”, ông Thái chia sẻ.

Ông Nguyễn Phương Nam, Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn và Dịch vụ Đổi mới Khí hậu KLINOVA cho biết: Không chỉ những doanh nghiệp sản xuất, các đơn vị tư vấn và cung cấp giải pháp khí hậu cũng đang đóng vai trò dẫn dắt xu hướng. Nếu như trước năm 2020, phần lớn nỗ lực giảm phát thải của Việt Nam dựa vào nguồn hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, thì sau cam kết Net Zero, các doanh nghiệp trong nước đã chủ động hơn, coi chuyển đổi xanh không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là lợi thế cạnh tranh trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
Theo ông Nguyễn Phương Nam, doanh nghiệp rất cần cơ chế chính sách đồng hành – đặc biệt về tài chính xanh, tư vấn kỹ thuật và minh bạch hóa thị trường carbon – để mạnh dạn đầu tư công nghệ sạch và tham gia vào chuỗi cung ứng xanh quốc tế.
Từ những nỗ lực đó có thể thấy, doanh nghiệp không còn là “người thực hiện thụ động” mà đang trở thành lực lượng tiên phong, biến áp lực giảm phát thải thành động lực đổi mới, góp phần hiện thực hóa cam kết Net Zero của Việt Nam.
Đối thoại chính sách – Kết nối hành động
Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh Quốc hội chuẩn bị giám sát tối cao việc thực hiện Luật Bảo vệ môi trường 2020, tạo cơ hội đánh giá toàn diện hiệu quả chính sách chuyển đổi xanh. Các chuyên gia kiến nghị Nhà nước cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường carbon, công nhận tín chỉ biochar, đồng thời triển khai Quỹ tín dụng xanh quốc gia và sàn giao dịch carbon để khơi thông nguồn vốn cho doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch.

Theo TS. Nguyễn Đình Thọ – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), thực tế có ba lĩnh vực liên quan mật thiết đến môi trường được thế giới đặc biệt quan tâm là năng lượng, giao thông vận tải và xây dựng. Tỷ lệ giảm phát thải trong ba lĩnh vực này ở Việt Nam hiện còn rất thấp. Vì vậy, TS. Thọ đề xuất cần có cơ chế chi trả của Nhà nước: doanh nghiệp nào tiêu thụ năng lượng cao, phát thải trong giao thông hoặc xây dựng lớn thì phải tự chi trả. Việc này vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa khuyến khích doanh nghiệp chuyển sang sử dụng năng lượng sạch, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải bền vững.
Tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero – Cơ hội và thách thức” không chỉ là nơi hiến kế chính sách mà còn thể hiện quyết tâm chung tay hành động giữa Nhà nước và doanh nghiệp vì một Việt Nam xanh, sạch và thịnh vượng.
Như thông điệp được các đại biểu nhấn mạnh: “Con đường hướng tới Net Zero tuy không dễ dàng, nhưng không thể chậm trễ. Mỗi bước đi, dù nhỏ, đều góp phần đưa Việt Nam tiến gần hơn tới tương lai phát triển bền vững”.