Chiều 31/7, tại Nhà Quốc hội, Đoàn Giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực thi hành” làm việc với Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan chủ trì cuộc làm việc.

Toàn cảnh cuộc làm việc (Ảnh: Phạm Thắng)

Tham dự cuộc làm việc có Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Huy; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tạ Đình Thi cùng các thành viên Đoàn giám sát và các Bộ ngành hữu quan.

Rà soát, hoàn thiện các quy trình kỹ thuật, định mức đơn giá phục vụ bảo vệ môi trường

Đề cập về một số nội dung cần quan tâm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, hoàn thiện các nội dung liên quan theo yêu cầu của Đoàn giám sát, trong đó tập trung làm rõ những kết quả nổi bật trong ban hành, thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, những hạn chế, bất cập cụ thể, nguyên nhân, trách nhiệm và kiến nghị các nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới; bổ sung các số liệu có tính hệ thống phục vụ cho các nội dung phân tích, đánh giá. Bên cạnh đó, Bộ tiếp tục tập trung rà soát, xây dựng, hoàn thiện các quy trình kỹ thuật, định mức đơn giá phục vụ công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo làm rõ thêm về kết quả xây dựng ban hành văn bản, ban hành tiêu chí bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới: Về việc xây dựng, ban hành hướng dẫn mô hình xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại đô thị và nông thôn; xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí về bảo vệ môi trường trong xây dựng và phát triển nông thôn; trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (cũ) theo Điều 58 Luật Bảo vệ môi trường về hướng dẫn việc thu gom, xử lý chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp tái sử dụng cho mục đích khác.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi báo cáo về một số nội dung cần quan tâm tại cuộc làm việc (Ảnh: Phạm Thắng)

Ngoài ra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tích cực phối hợp với Bộ Tài chính và các địa phương để triển khai có hiệu quả Đề án phát triển thị trường carbon. Đoàn giám sát cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo ngắn gọn; tập trung vào những khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân, trách nhiệm; các kiến nghị, giải pháp hoàn thiện và thực hiện hiệu quả chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường trong thời gian tới.

Làm rõ thêm 13 nội dung mà Đoàn giám sát đã có yêu cầu báo cáo

Tại cuộc làm việc, Đoàn giám sát cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tập trung báo cáo làm rõ thêm 13 nội dung mà Đoàn giám sát đã có yêu cầu báo cáo bổ sung tại Công văn số 727/ĐGS-KHCNMT ngày 25/7/2025. Trong đó cần lưu ý các nội dung: Những hạn chế, bất cập của hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường như các Bộ, ngành, địa phương doanh nghiệp báo cáo, cụ thể như: việc phân công trách nhiệm quản lý vừa chồng chéo, vừa có khoảng trống; văn bản pháp luật có chỗ còn chưa khả thi, mâu thuẫn, xung đột; còn thiếu một số quy chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật liên quan đến quản lý chất thải rắn sinh hoạt, quản lý nước thải sinh hoạt, quản lý chất thải rắn công nghiệp thông thường (đặc biệt là xử lý, sử dụng tro xỉ, thạch cao, đất đá thải mỏ theo định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn).

Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Văn An (Ảnh: Phạm Thắng)

Đoàn giám sát cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm rõ việc xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí đô thị; Kế hoạch quản lý môi trường nước mặt lưu vực sông liên tỉnh. Việc tổ chức thực hiện chính sách phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn chưa bảo đảm lộ trình, khó khăn, vướng mắc và trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trách nhiệm của chính quyền địa phương và các chủ thể liên quan;

Ngoài ra, Đoàn giám sát đề nghị làm rõ việc cấp giấy phép môi trường, một chính sách mới được các chủ nguồn thải đặc biệt quan tâm, những khó khăn, vướng mắc, thời gian thực tế giải quyết thủ tục hành chính về cấp giấy phép môi trường so với quy định pháp luật. Về trách nhiệm thống kê các nguồn kinh phí ngân sách nhà nước, việc huy động nguồn vốn xã hội hóa cho các hoạt động bảo vệ môi trường. Việc triển khai các nhiệm vụ theo quyết định phê duyệt quy hoạch bảo vệ môi trường, chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia. Việc thực hiện các nội dung kiến nghị tại Kết luận số 1112/KL-UBKHCNMT15 ngày 30/12/2022 của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội về kết luận Phiên giải trình về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý chất thải rắn sinh hoạt”.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Tạ Văn Hạ (Ảnh: Phạm Thắng)

Đoàn giám sát còn đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường báo cáo nhanh về các nội dung kiến nghị của các Bộ liên quan, các Tập đoàn, Tổng công ty, các địa phương đã đề cập tại các buổi làm việc về tồn tại hạn chế, khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật cần tháo gỡ; dự kiến đề xuất của Bộ Nông nghiệp và Môi trường về sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và pháp luật liên quan.

Khẳng định vai trò bảo vệ môi trường ngang hàng với kinh tế và xã hội

Với những ý kiến đóng góp, đề xuất của Đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành đã giải trình những ý kiến của Đoàn giám sát; đồng thời đề xuất, kiến nghị với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định vai trò bảo vệ môi trường ngang hàng với kinh tế và xã hội trong các văn kiện Đại hội Đảng XIV; xây dựng nhóm mục tiêu riêng về môi trường để đánh giá hiệu quả phát triển và thực hiện nhiệm vụ của các cấp. Sửa đổi, bổ sung pháp luật về bảo vệ môi trường theo hướng cải cách thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, khuyến khích phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn, ít phát thải. Ưu tiên ngân sách giai đoạn 2026 - 2031 cho xử lý nước thải, chất thải rắn, cải tạo sông ô nhiễm và tăng cường năng lực quản lý môi trường ở địa phương.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật về kiểm tra chuyên ngành trong bối cảnh tổ chức lại hệ thống thanh tra; sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính theo hướng tăng chế tài xử phạt vi phạm về môi trường. Bổ sung quy định về thị trường carbon và kiểm kê khí nhà kính vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện; ban hành chính sách ưu đãi cho hoạt động giảm phát thải. Đề nghị Quốc hội chỉ đạo HĐND các cấp bố trí nguồn lực, tăng cường giám sát công tác bảo vệ môi trường tại địa phương.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành (Ảnh: Phạm Thắng)

Đối với Chính phủ và các bộ, ngành, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị chỉ đạo hoàn thiện văn bản pháp luật về môi trường; bảo đảm đánh giá tác động môi trường trước khi triển khai dự án phát triển. Tăng đầu tư cho hạ tầng xử lý nước thải, chất thải rắn, đặc biệt tại đô thị và khu công nghiệp. Thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ xanh; tạo điều kiện cho hợp tác công - tư và quốc tế trong lĩnh vực môi trường. Các bộ ngành ban hành hướng dẫn cụ thể, xây dựng hệ thống dữ liệu môi trường tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia.

Đối với địa phương cần tích hợp bảo vệ môi trường vào quy hoạch, dự án phát triển; xây dựng hệ thống xử lý nước thải, chất thải theo hướng tuần hoàn. Khuyến khích đầu tư tư nhân, chuyển giao công nghệ trong xử lý chất thải. Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm môi trường. Phát triển nông nghiệp bền vững, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng chất thải nông nghiệp, tham gia thị trường carbon. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng hệ thống thông tin môi trường địa phương.

Kịp thời khắc phục bất cập về cơ chế, chính sách bảo vệ môi trường

Phát biểu chỉ đạo cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục tổ chức thực hiện hiệu quả chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó tập trung vào các nhiệm vụ, giải pháp:

Thứ nhất, về nhiệm vụ hoàn thiện thể chế pháp luật về bảo vệ môi trường, biến đổi khí hậu trong thời gian tới. Chủ động nghiên cứu, đề xuất nội dung và kịp thời thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu trong các văn kiện Đại hội XIV. Đồng thời, tiếp tục tổ chức thực hiện quyết liệt các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đã được nêu trong Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, các Kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa XI.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan phát biểu chỉ đạo tại cuộc làm việc với Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Ảnh: Phạm Thắng)

Hoàn thiện đồng bộ pháp luật, cơ chế, chính sách, quy hoạch về quản lý tổng hợp, sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu. Kịp thời tham mưu các biện pháp bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu tương ứng với kịch bản tăng trưởng kinh tế cao trong thời gian tới. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và kiến nghị xử lý có hiệu quả các vi phạm, trách nhiệm của các cơ quan liên quan, kịp thời khắc phục các bất cập về cơ chế, chính sách bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần chú trọng cơ chế, chính sách đầu tư phát triển các công trình bảo vệ môi trường, phòng, chống thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu. Cải thiện chất lượng môi trường không khí ở các đô thị lớn, chất lượng nước các lưu vực sông, nhất là các hệ thống sông đang bị ô nhiễm nghiêm trọng hiện nay. Thúc đẩy mạnh mẽ xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, nhất là xử lý chất thải rắn sinh hoạt, nước thải sinh hoạt.

Tập trung hoàn thiện các chính sách hỗ trợ quá trình chuyển đổi của Việt Nam sang nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, hướng đến nền kinh tế các-bon thấp, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật để thực thi Luật Bảo vệ môi trường; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính; tăng cường phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần tiếp tục hoàn thiện văn bản hướng dẫn, quy định chi tiết thi hành để triển khai hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường 2020, đáp ứng yêu cầu xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp; rà soát, cắt giảm, đơn giản hoá các thủ tục hành chính về môi trường; tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định trách nhiệm hợp lý cho địa phương.

Đổi mới cách tiếp cận trong quá trình xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về môi trường, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, tương đương với các quốc gia phát triển, trong đó điều kiện tiên quyết là chú trọng nâng cao chất lượng sống và sức khỏe của người dân ngang bằng với quốc tế; cập nhật thường xuyên tiến bộ khoa học công nghệ, ngăn chặn có hiệu quả xu hướng chuyển dịch các dòng chất thải từ nước ngoài vào Việt Nam. Khuyến khích các địa phương, đặc biệt là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh áp dụng các quy chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt hơn các quy chuẩn kỹ thuật môi trường quốc gia.

Ngoài ra, Bộ cần hoàn thiện các hướng dẫn kỹ thuật, định mức, đơn giá phục vụ công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường bảo đảm thu đúng, thu đủ, thực hiện đúng nguyên tắc “người gây ô nhiễm, người hưởng môi trường trong lành phải trả tiền”, tạo nguồn lực đầu tư trở lại cho bảo vệ môi trường. Ban hành các cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp và dịch vụ môi trường. Chú trọng phát triển năng lực cung ứng dịch vụ môi trường, đặc biệt là tái chế, xử lý chất thải, xử lý ô nhiễm môi trường. Khắc phục sự thiếu đồng bộ giữa quy định pháp luật về bảo vệ môi trường với bảo đảm hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường và điều kiện phát triển cụ thể của từng khu vực dân cư. Khuyến khích khu vực tư nhân đầu tư và đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động bảo vệ môi trường.

Thứ hai, tiếp tục thực hiện hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp quản lý theo tinh thần của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành. Nâng cao hiệu quả công tác quản lý phòng ngừa, kiểm soát nguồn ô nhiễm, quản lý chất thải. Cần quán triệt, bảo đảm phương châm: Các tác động xấu gây ô nhiễm, suy thoái môi trường, các sự cố môi trường phải luôn được chủ động phòng ngừa, kiểm soát. Các vấn đề môi trường trọng điểm, cấp bách phải cơ bản được giải quyết; chất lượng môi trường từng bước được cải thiện, phục hồi; nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu và đẩy mạnh giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

Thứ ba, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp chặt chẽ với các Bộ, địa phương tiếp tục thúc đẩy việc xây dựng và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao trong các quy hoạch, chiến lược, kế hoạch, đề án, dự án đã được cấp thẩm quyền phê duyệt; đồng thời rà soát, điều chỉnh, đề xuất xây dựng và triển khai thực hiện các nhiệm vụ mới nhằm kiểm soát ô nhiễm, cải thiện chất lượng môi trường. Xây dựng kế hoạch, lộ trình hợp lý để tăng cường đầu tư hạ tầng kỹ thuật xử lý hiệu quả các nguồn chất thải phát sinh từ khu vực công ích, khu đô thị, khu dân cư tập trung.

Thứ tư, tăng cường công tác phối hợp hiệu quả với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán nhà nước và các bộ, ngành, địa phương trong việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, đặc biệt tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao.

Thứ năm, đang dạng hóa nội dung và hình thức tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho các cấp, các ngành và người dân, bảo đảm hiệu quả và thiết thực, làm sao để mỗi cá nhân, tổ chức đều phải có ý thức trách nhiệm và hành động từ những việc nhỏ nhất, hàng ngày làm cho nơi ở, nơi làm việc, cơ quan, đơn vị mình luôn xanh, sạch, đẹp, góp phần tích cực vào sự nghiệp bảo vệ môi trường chung của cả nước và ngôi nhà chung là “Trái đất”.

Thứ sáu, đẩy mạnh phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong lĩnh vực môi trường, trong đó trọng tâm trước mắt là hoàn thiện hệ thống quan trắc, giám sát và cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia theo thời gian thực, hiện đại, kết nối, tích hợp, chia sẻ và công khai thông tin môi trường cho người dân. Cần coi đây là nhiệm vụ then chốt trong việc nâng cao hiệu quả quản lý môi trường, bảo đảm tăng trưởng kinh tế cao nhưng phải bảo đảm hài hòa với các mục tiêu bảo vệ môi trường, phát triển bền vững của đất nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cũng khẳng định, nhiệm vụ đặt ra cho công tác bảo vệ môi trường trong thời gian tới là rất nặng nề để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, phát triển bền vững. Như báo cáo của Bộ cũng đã nhận định, trong bối cảnh đầy biến động hiện nay, công tác bảo vệ môi trường không chỉ đóng vai trò quan trọng đối với mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam, mà còn là một trong những yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh và vị thế quốc tế của đất nước trong dài hạn.

Công tác bảo vệ môi trường tại Việt Nam đang đứng trước những thay đổi căn bản về cả hệ thống tổ chức và cơ chế vận hành. Chính phủ đã đẩy mạnh cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy trung ương và địa phương theo hướng giảm đầu mối, rõ chức năng, tránh sự chồng chéo trong quản lý môi trường; chuyển chức năng thanh tra chuyên ngành về môi trường từ các bộ, ngành sang Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh. Công tác bảo vệ môi trường cũng được phân quyền, phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương, phân định rõ thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp. Các địa phương sẽ chịu trách nhiệm cao hơn, chủ động hơn trong việc quản lý các hoạt động đầu tư, cấp phép môi trường, kiểm soát và xử lý các vấn đề môi trường phát sinh.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Huy (Ảnh: Phạm Thắng)

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Huy  đánh giá cao việc nghiêm túc chuẩn bị các nội dung báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, báo cáo đã bám sát đề cương yêu cầu; thông tin, số liệu rõ ràng, đầy đủ, đánh giá cụ thể những kết quả đạt được, tồn tại hạn chế về công tác xây dựng, ban hành và văn bản và thực hiện pháp luật về BVMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường kể từ khi Luật BVMT năm 2020 đến nay. Đoàn giám sát ghi nhận những kết quả đạt được cụ thể của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của đồng chí Phó Chủ tịch Quốc hội, ý kiến của các thành viên Đoàn giám sát và các đại biểu dự cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường nghiên cứu rà soát, tiếp thu, hoàn thiện báo cáo gửi Đoàn giám sát trước ngày 08/8/2025.

Theo quochoi.vn