Toàn cảnh diễn đàn

Đây là chương trình thường niên của Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, hưởng ứng Ngày môi trường thế giới (5/6) và Tháng hành động vì môi trường, là hoạt động ý nghĩa chào mừng kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Bộ Tài nguyên và Môi trường (5/8/2002 - 5/8/2022).

Dự chương trình có TS. Lưu Bình Nhưỡng - Phó Trưởng ban Dân nguyện của Quốc hội; PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ - Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường; PGS.TS. Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng; GS, TS. Đặng Kim Chi, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam; Bà Nguyễn Thị Lệ Thu, chuyên gia Môi trường Cao cấp của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam; TS. Phạm Thị Mỵ, Tổng Biên tập Tạp chí Sức khỏe và Môi trường; cùng các nhà quản lý, khoa học, nhà nghiên cứu, các chuyên gia đến từ Việt Nam, Nhật Bản, Phần Lan,… đại diện lãnh đạo các Sở Tài nguyên và Môi trường và các công ty về môi trường.

Diễn đàn nhằm phổ biến, tuyên truyền thông lan tỏa sâu rộng Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và ý nghĩa của ngày Môi trường thế giới, đồng thời kết nối, kêu gọi các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp, người dân cùng nhau đồng hành, hỗ trợ để chung tay hành động mạnh mẽ hơn nữa vì môi trường xanh, chuyển tải những thông điệp về các chế tài từ các cấp quản lý đến doanh nghiệp, người dân một cách nhanh, dễ hiểu nhất.

TS. Đào Xuân Hưng phát biểu khai mạc diễn đàn

Phát biểu khai mạc diễn đàn, TS. Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Tài nguyên và Môi trường cho biết: Theo số liệu thống kê của Bộ TN&MT, hiện nay, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên cả nước là khoảng 60.000 tấn/ngày. Trong đó, khu vực đô thị 3 chiếm 60%; chỉ riêng 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, mỗi ngày có từ 7.000 - 9.000 tấn chất thải sinh hoạt. Còn ở nhiều địa phương khác trên cả nước, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh mỗi ngày cũng là 1 con số khá lớn, nhưng đáng chú ý hơn cả là tỷ lệ thu gom và tỷ lệ xử lý loại chất thải này vẫn chưa đạt 100%.

Theo dự báo, đến năm 2025, tỷ lệ phát sinh chất thải rắn sinh hoạt tăng từ 10 - 16%/năm. Về vấn đề xử lý chất thải rắn sinh hoạt, hiện nay, có trên 70% lượng chất thải được xử lý bằng phương thức chôn lấp và chỉ có 15% trong đó được chôn lấp hợp vệ sinh.

“Vấn đề xử lý nước rỉ rác là một việc rất phức tạp và tốn kém. Đặc biệt là công nghệ chôn lấp hiện tại vẫn chưa thu gom được khí mê tan - một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiệu ứng khí nhà kính. Trước những khó khăn, thách thức này, thiết nghĩ, các giải pháp như phân loại, thu gom chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong tái chế chất thải rắn sinh hoạt, giảm dần việc chôn lấp trực tiếp chất thải,… cần được tăng cường áp dụng”, TS Đào Xuân Hưng nhấn mạnh!.

Cũng theo TS. Đào Xuân Hưng,Tạp chí Tài nguyên và Môi trường tổ chức diễn đàn thường xuyên mong muốn góp phần truyền thông chính sách tới người dân và doanh nghiệp nhằm nâng cao nhận thức xã hội về phân loại rác đầu nguồn, tái chế, xử lý chất thải rắn sinh hoạt, bảo vệ môi trường sống an toàn cho nhân loại.

TS. Lưu Bình Nhưỡng phát biểu tại diễn đàn

Nhận định yêu cầu xử lý chất thải rắn là vấn đề cấp bách, trong khi bản thân chất thải rắn đã là tài nguyên, Phó Trưởng Ban dân nguyện của Quốc hội TS. Lưu Bình Nhưỡng nhấn mạnh sự cần thiết ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ cũng như các giải pháp hữu hiệu nhằm biến rác thải sinh hoạt thành tài nguyên hữu ích để phục vụ nhu cầu, mục đích.

Theo TS. Lưu Bình Nhưỡng, hiện nay có rất nhiều các công nghệ xử lý chất thải khác nhau, do đó việc cân nhắc, lựa chọn áp dụng công nghệ phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam sẽ mang lại hiệu quả tối ưu. Và Diễn đàn Môi trường năm 2023 sẽ là dịp quan trọng để các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp nhận diện chính xác những công nghệ tiên tiến, hiện đại về xử lý rác thải và phù hợp với điệu kiện Việt Nam, đồng thời đóng góp ý kiến hình thành xây dựng chính sách hoàn thiện hơn nữa về vấn đề chất thải rắn, hướng đến phát triển Việt Nam bền vững, thân thiện với môi trường, hướng đến trung hòa carbon vào năm 2050.

TS. Nguyễn Đình Thọ phát biểu và chỉ đạo tại diễn đàn

Phát biểu tại chương trình, PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ Viện trưởng, Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường cho biết hiện nay, nhân loại đang phải đối mặt với các thách thức về khủng hoảng kinh tế, cạn kiệt nguồn tài nguyên và biến đổi khí hậu. Để vượt qua các khủng hoảng này, một trong những giải pháp là phải sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên, coi chất thải là như là một nguồn tài nguyên. Ông cũng cung cấp thông tin thực trạng về tình hình rác thải rắn sinh hoạt ở Việt Nam, qua đó đưa ra những giải pháp xử lý rác thải phù hợp và Bài học kinh nghiệm tại một số quốc gia về xử lý rác thải rắn sinh hoạt thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Ông Norihisa Hirata chia sẻ kinh nghiệm của Nhật Bản tại diễn đàn

Trong phần tham luận, các chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học từ Việt Nam, Nhật Bản đã chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra các giải pháp, khuyến nghị đối với việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt phù hợp với tình hình thực tế tại Việt Nam. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực môi trường và xử lý chất thải giới thiệu các mô hình tiên tiến, công nghệ hiện đại, các giải pháp trong xử lý, phân loại và tái chế chất thải rắn và rác thải sinh hoạt.

Dưới góc nhìn và chia sẻ của doanh nghiệp nước ngoài, Ông Norihisa Hirata, Phó Giám đốc Công ty Quy hoạch chất thải Việt Nam đã có bài phát biểu về cơ hội doanh đối với ngành tái chế chất thải rắn sinh hoạt và đề xuất phương án thay đổi theo kinh nghiệm của Nhật Bản, cụ thể như việc thiết lập hệ thống thu gom đối với các sản phẩm theo quy định ERP.

TS. Đặng Kim Chi phát biểu tại diễn đàn

Một trong những định hướng trong thời gian tới cho việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt phù hợp ở Việt Nam, GS, TS. Đặng Kim Chi, Phó Chủ tich Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam cho rằng: Cần duy trì và phối hợp với các bộ ngành rà soát, cập nhật đánh giá một cách toàn diện các công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt mới áp dụng tại Việt Nam để có cơ sở khoa học và thực tiễn khuyến khích các áp dụng các công nghệ phù hợp với điều kiện Việt Nam; Chú ý tiêu chuẩn lựa chọn chuyên gia cho đánh giá công nghệ là vô cùng quan trọng, chuyên gia có kinh nghiệm theo từng lĩnh vực, chuyên ngành, có tâm huyết và có hiểu biết sâu sắc về công nghệ,nếu cần có thể yêu cầu sự giúp đỡ từ phía các đối tác nước ngoài; Hướng dẫn các địa phương ưu tiên lựa chọn các công nghệ xử lý chất thải rắn phù hợp với điều kiện tự nhiên, xã hội và nhu cầu phát triển của địa phương.

Kiến nghị một số biện pháp về xử lý chất thải rắn sinh hoạt, ThS. Đinh Nam Vinh, Vụ Đánh giá, Thẩm định và Giám định công nghệ l, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, các bộ, ngành cần tiếp tục triển khai có hiệu quả các chương trình trọng điểm cấp quốc gia liên quan đến bảo vệ môi trường và phòng tránh thiên tai, trong đó có công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt phù hợp với điều kiện Việt Nam.

Đẩy mạnh triển khai các hoạt động hỗ trợ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ nhằm đánh giá, lựa chọn các công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt phù hợp với Việt Nam; ban hành, hoàn thiện cơ chế khuyến khích đủ hấp dẫn để doanh nghiệp tham gia chuyển giao công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt gắn liền với các dự án đầu tư, nghiên cứu nhiệm vụ khoa học, công nghệ có quy mô lớn; cần bổ sung đầy đủ chính sách về đơn giá xử lý rác/mua điện từ dự án điện rác cho từng loại hình công nghệ khác nhau, cơ chế miễn giảm thuế, hỗ trợ/giảm lãi suất.

Kết thúc diễn dàn, TS. Đào Xuân Hưng chụp ảnh cùng các vị khách mời 

Lựa chọn và áp dụng các công nghệ phù hợp, đảm bảo tính bền vững và tạo ra hiệu quả tốt nhất trong việc xử lý rác thải. Việc xử lý rác thải cần được tiếp cận một cách bài bản và hiệu quả để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng; đẩy mạnh công tác phân loại rác thải tại nguồn và khuyến khích áp dụng công nghệ tái chế. Điều này giúp giảm lượng rác thải đi vào bãi rác và tận dụng tối đa tài nguyên có được từ rác thải; đồng thời, cần xây dựng hệ thống hạ tầng tái chế hiệu quả và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào hoạt động tái chế.

Chính phủ và các tổ chức có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc nghiên cứu và phát triển công nghệ xử lý rác thải sáng tạo. Cần khuyến khích sự đổi mới và đầu tư vào các dự án nghiên cứu về công nghệ xử lý rác thải tiên tiến, gồm cả ứng dụng trí tuệ nhân tạo, IoT (Internet of Things) và các công nghệ thông tin khác để giải quyết vấn đề này một cách thông minh và hiệu quả.

Nâng cao ý thức cộng đồng về xử lý rác thải, Chính phủ và các tổ chức cần tăng cường công tác giáo dục và tuyên truyền về ý thức xử lý rác thải đúng cách. Người dân cần được hướng dẫn về cách phân loại rác thải, sử dụng túi tái sử dụng và cách giảm lượng rác thải  ra trong cuộc sống hàng ngày.

Nhóm PV