Là địa phương có hơn 41.000 ha rừng, Hữu Lũng đang cho thấy cách tiếp cận bài bản, linh hoạt và bền vững trong công tác bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng – “lá phổi xanh” không chỉ của huyện mà của cả vùng chuyển tiếp giữa trung du Bắc Bộ và miền núi phía Bắc.
Chủ động quản lý, kiểm soát vi phạm pháp luật về lâm nghiệp
Trao đổi với phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, ông Phạm Tuyến – Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm Hữu Lũng cho biết, là đơn vị trực thuộc Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lạng Sơn, có chức năng tham mưu giúp Chi cục và UBND huyện Hữu Lũng thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo vệ, phát triển rừng, sử dụng rừng hợp lý và đảm bảo chấp hành pháp luật về lâm nghiệp trên địa bàn. Trong tổng diện tích tự nhiên hơn 80.700 ha, huyện Hữu Lũng có hơn 38.000 ha quy hoạch cho lâm nghiệp, với hơn 41.000 ha rừng hiện có (gồm cả rừng tự nhiên, rừng trồng và rừng trồng chưa thành rừng), đạt tỷ lệ che phủ rừng 44,93%.
Ngay từ đầu năm, Hạt đã xây dựng kế hoạch triển khai nhiệm vụ, phân công cụ thể cho từng tổ chuyên môn, kiểm lâm viên phụ trách địa bàn nhằm nâng cao hiệu quả thực thi công vụ. Đồng thời, đơn vị chủ động tham mưu cho Huyện ủy, UBND huyện ban hành các văn bản chỉ đạo cấp xã, thị trấn thực hiện nghiêm túc công tác quản lý, bảo vệ rừng (QLBVR) và phòng cháy, chữa cháy rừng (PCCCR).

Cán bộ Kiểm lâm địa bàn tuần tra bảo vệ rừng

Trong năm 2024, Hạt chỉ ghi nhận 2 vụ vi phạm hành chính về lâm nghiệp, giảm tới 250% so với năm trước. Các vi phạm chủ yếu là hành vi phá rừng trái phép, vi phạm quy định chung của Nhà nước về bảo vệ rừng. Sang đến 4 tháng đầu năm 2025, đơn vị tiếp tục phát hiện và xử lý 2 vụ vi phạm, gồm mua bán và vận chuyển lâm sản trái phép. Những con số này không chỉ cho thấy hiệu quả công tác tuần tra, giám sát mà còn phản ánh rõ ràng nhận thức pháp luật và trách nhiệm của cộng đồng đang từng bước được nâng cao.
Song hành với kiểm soát vi phạm, Hạt Kiểm lâm cũng tập trung chấn chỉnh nội bộ, thực hiện nghiêm kỷ luật hành chính, đảm bảo mỗi cán bộ kiểm lâm đều nắm chắc địa bàn, chủ động tham mưu cho chính quyền cấp xã triển khai nhiệm vụ đúng thực tế, phù hợp từng khu vực dân cư, thôn bản.
Phát triển rừng gắn với an sinh và mục tiêu xanh bền vững
Công tác phát triển rừng luôn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Hạt Kiểm lâm Hữu Lũng, với những kết quả nổi bật trong cả trồng rừng tập trung, trồng cây phân tán, sản xuất giống cây lâm nghiệp và trồng rừng thay thế. Riêng năm 2024, huyện trồng được 1.509,8 ha rừng tập trung, vượt 25% kế hoạch; trong khi đó, 4 tháng đầu năm 2025 đã đạt hơn 42% kế hoạch cả năm, ông Tuyến cho biết thêm.
Đáng chú ý, đơn vị còn triển khai hiệu quả Chương trình trồng cây xanh phân tán giai đoạn 2021–2025, gắn với Đề án trồng một tỷ cây xanh của Chính phủ. Năm 2024, Hạt đã trồng 145.563 cây phân tán bằng nguồn ngân sách tỉnh, đạt 100% kế hoạch; đến 4 tháng đầu năm 2025, dù nguồn ngân sách chưa giải ngân do chưa hoàn tất đấu thầu mua giống, người dân trên địa bàn vẫn chủ động trồng gần 39.000 cây bằng nguồn lực xã hội hóa – cho thấy tinh thần chủ động và hưởng ứng tích cực của cộng đồng.

Cán bộ Hạt Kiểm lâm Hữu Lũng kiểm tra cơ sở sản xuất giống cây lâm nghiệp

Về sản xuất giống cây lâm nghiệp, năm 2024, toàn huyện sản xuất được hơn 365 triệu cây giống – đạt 190% kế hoạch. Hạt đã kiểm tra 39 cơ sở sản xuất giống, hỗ trợ nhiều tổ chức và cá nhân hoàn thiện hồ sơ công nhận nguồn giống, với 5 nguồn giống mới được phê duyệt. Trong 4 tháng đầu năm 2025, con số sản xuất đạt gần 140 triệu cây giống, chiếm 72% kế hoạch cả năm. Đây là tiền đề quan trọng để nâng cao chất lượng, năng suất rừng trồng và đảm bảo phát triển rừng bền vững.
Đơn vị cũng thường xuyên phối hợp với các xã, thị trấn rà soát nhu cầu cây giống, tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn kỹ thuật lâm sinh, chọn giống, áp dụng cơ giới hóa trong chăm sóc rừng nhằm tăng hiệu quả và giảm chi phí cho người dân.
Đặc biệt, công tác trồng rừng thay thế được triển khai nghiêm túc. Từ năm 2022 đến nay, có 8 dự án trên địa bàn huyện được phê duyệt chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác. Trong đó, 6 dự án đã hoàn thành nghĩa vụ trồng rừng thay thế, 1 dự án đang chờ phê duyệt phương án, chỉ duy nhất 1 dự án chậm đề xuất kế hoạch nhưng không có tình trạng nợ tiền hay vi phạm nghĩa vụ. Hạt đã phối hợp chặt chẽ với các chủ rừng và chủ đầu tư trong việc xác định diện tích trồng thay thế phù hợp với quy hoạch và hiện trạng rừng, góp phần duy trì tính liên tục và bền vững của thảm phủ xanh.
Phát huy vai trò cộng đồng trong bảo vệ và phát triển rừng
Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào thành công của Hạt Kiểm lâm Hữu Lũng là sự tham gia tích cực của cộng đồng dân cư trong công tác bảo vệ rừng. Hiện nay, hàng nghìn hecta rừng phòng hộ, đặc dụng và sản xuất trên địa bàn được giao khoán cho các cộng đồng thôn, bản và các hộ dân quản lý. Riêng xã Yên Vượng đang quản lý 731,9 ha rừng theo hình thức khoán bảo vệ; tại các xã Quyết Thắng, Hòa Bình, Yên Bình, Yên Sơn, Hòa Sơn, hơn 6.500 ha rừng được giao khoán cho cộng đồng làm chủ đầu tư.
Để nâng cao hiệu quả công tác này, Hạt Kiểm lâm đã phối hợp tổ chức hàng chục hội nghị tuyên truyền cấp xã, cấp thôn; tuyên truyền lưu động, phát thanh xã hội, phát tài liệu, tờ rơi… Đồng thời, các kiểm lâm viên phụ trách địa bàn bám sát cơ sở, chủ động phát hiện và xử lý tình huống phát sinh, hướng dẫn người dân kỹ thuật chăm sóc rừng, phòng chống sâu bệnh, cháy rừng và khai thác hợp lý.
Cộng đồng không chỉ là đối tượng thụ hưởng chính sách lâm nghiệp mà còn là lực lượng nòng cốt bảo vệ rừng từ gốc. Nhờ vậy, tại Hữu Lũng đã hình thành được hệ thống quần chúng bảo vệ rừng hiệu quả, đóng vai trò như “mắt xích” giữa người dân và cơ quan chức năng trong quản lý tài nguyên rừng tại chỗ.
Kiên cường phòng cháy chữa cháy rừng – bảo vệ “lá phổi” của địa phương
Với hơn 41.000 ha rừng các loại, trong đó phần lớn là rừng trồng, Hữu Lũng là địa bàn tiềm ẩn nguy cơ cháy rừng cao, nhất là trong mùa khô và thời điểm người dân canh tác, đốt nương làm rẫy. Trước thực tế này, Hạt Kiểm lâm đã chủ động xây dựng phương án PCCCR từ đầu năm, phân công cụ thể cho từng tổ đội, phối hợp với UBND huyện ban hành văn bản chỉ đạo các xã thực hiện nghiêm túc phương châm “4 tại chỗ” trong phòng chống cháy rừng.
Trên toàn huyện, đã kiện toàn 23 Ban chỉ huy PCCCR cấp xã và 203 tổ đội phòng cháy rừng tại thôn bản. Các tổ đội này chính là lực lượng tại chỗ phản ứng nhanh, có vai trò then chốt trong việc xử lý các tình huống khi có cháy xảy ra. Đồng thời, Hạt tổ chức 5 đợt tập huấn kỹ năng PCCCR cho gần 420 người dân và cán bộ thôn bản; phối hợp phát thanh tuyên truyền 69 lượt cảnh báo PCCCR, tổ chức tuyên truyền lưu động, phát tờ rơi và tuyên truyền qua mạng xã hội.

Diễn tập chữa cháy rừng ở Hữu Lũng

Công tác ứng dụng công nghệ thông tin vào cảnh báo cháy rừng cũng được chú trọng, thông qua hệ thống cảnh báo sớm, trực 24/24h trong mùa cao điểm, đảm bảo kiểm soát và phản ứng kịp thời.
Từ đầu năm 2025 đến nay, trên địa bàn chỉ xảy ra một số vụ cháy nhỏ, chủ yếu ở khu vực núi đá, trảng cỏ và không gây thiệt hại rừng đáng kể. Điều này phản ánh hiệu quả của hệ thống chỉ huy, sự vào cuộc đồng bộ và ý thức cộng đồng ngày càng được nâng cao trong công tác PCCCR.
Thách thức đặt ra và định hướng thời gian tới
Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác lâm nghiệp ở Hữu Lũng vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Thời tiết khắc nghiệt kéo dài, nguồn lực đầu tư còn hạn chế, trong khi yêu cầu về chất lượng rừng, ứng dụng công nghệ và giám sát diễn biến tài nguyên ngày càng cao. Một số dự án trồng rừng thay thế vẫn chậm hoàn thiện thủ tục hành chính; việc thực hiện xã hội hóa giống cây trồng chất lượng chưa đồng đều giữa các vùng.
Trước thực tế đó, Hạt Kiểm lâm Hữu Lũng xác định sẽ tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, tăng cường đào tạo cán bộ kiểm lâm theo hướng chuyên sâu và công nghệ hóa; đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng và có chiều sâu; mở rộng liên kết với doanh nghiệp lâm nghiệp, hợp tác xã trồng rừng nhằm tạo sinh kế xanh và tăng giá trị kinh tế cho rừng trồng tại địa phương.
Từ kết quả đạt được trong năm 2024 và đầu năm 2025, có thể khẳng định: Hạt Kiểm lâm Hữu Lũng đang từng bước khẳng định vai trò trụ cột trong công tác bảo vệ và phát triển rừng tại địa phương. Với phương châm quản lý bài bản, hành động kịp thời, huy động cộng đồng và gắn trách nhiệm với quyền lợi, đơn vị này đang góp phần không nhỏ vào mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, ông Tuyến nhấn mạnh.

Đỗ Hùng