Bài 1: Từ nguồn vốn đến tạo sinh kế bền vững vươn lên thoát nghèo

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững ở Nghệ An đã có những tác động tích cực về kinh tế - xã hội, cải thiện hạ tầng, phát triển sinh kế, nâng cao năng lực lao động và đời sống cho người dân. Nhìn vào xã đặc biệt khó khăn Lượng Minh để thấy rõ điều đó.

Nỗ lực vượt khó…

Lượng Minh là một trong 9 xã của tỉnh Nghệ An không nằm trong diện sáp nhập do có những điều kiện đặc thù. Tuy nhiên, để bắt nhịp với mô hình hoạt động mới, Đảng bộ và chính quyền xã Lượng Minh đã và đang nỗ lực từng ngày nhằm khắc phục những hạn chế, khai thác tối đa tiềm năng để phát triển kinh tế, xã hội.

Được biết đến như một “vùng lõm nghèo” của tỉnh Nghệ An, Lượng Minh phải đối mặt với muôn vàn khó khăn. Cuộc sống của phần lớn người dân gắn liền với núi rừng, nhưng quỹ đất sản xuất lại vô cùng hạn hẹp. Chăn nuôi được xem là ngành chủ lực, song tư duy sản xuất của nhiều hộ dân vẫn còn lạc hậu, chủ yếu dựa vào chăn thả tự do trong rừng sâu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng vật nuôi mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình phát triển kinh tế hộ.

Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng trên địa bàn xã vẫn còn nhiều bất cập. Phần lớn các công trình cơ sở hạ tầng đã được đầu tư từ lâu, bị xuống cấp theo thời gian và chịu nhiều thiệt hại do thiên tai. Hệ thống giao thông, thủy lợi chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, gây khó khăn trong sản xuất và sinh hoạt của người dân.

Từ đó, công tác giảm nghèo tại địa phương cũng đối mặt với nhiều thách thức. Tỷ lệ hộ nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn cao, trong khi chất lượng giảm nghèo chưa thật sự bền vững. Việc lồng ghép các nguồn lực hỗ trợ còn phân tán, hiệu quả triển khai một số chương trình, dự án chưa đồng đều, dẫn đến kết quả giảm nghèo chưa tương xứng với nỗ lực bỏ ra.

Đặc biệt, Lượng Minh lâu nay có truyền thống nuôi lợn đen (giống lợn bản địa) nhưng do vấn đề dịch bệnh mà tổng đàn lợn đang hụt giảm. Vì thế, các chương trình, chính sách hỗ trợ năm nay không thể tiếp tục để tái đàn lợn mặc dù con giống này đang mang lại hiệu quả kinh tế cao cho đồng bào.

Dù chất chồng khó khăn nhưng Lượng Minh đang từng bước vượt qua những rào cản, vươn lên phát triển toàn diện. Toàn xã có 10 bản, được phân bố theo từng khu vực riêng biệt: phía trên có Cà Moong, Xốp Cháo; vùng trong gồm Chẳm Puông, Minh Thành, Minh Tiến, Đửa; vùng ngoài có Côi, Minh Phương, Xốp Mạt và bản Lạ. Xác định rõ xã có địa hình phức tạp, bị chia cắt bởi núi đồi, sông suối và các bản nằm rải rác. Nắm bắt rõ vị trí địa lý, chính quyền và người dân địa phương đã biến những đặc điểm tưởng chừng bất lợi ấy trở thành tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế, xã hội.

Đối với những bản có sông suối bao quanh, ngoài chăn nuôi truyền thống, xã đã định hướng người dân phát triển mô hình nuôi cá lồng, tận dụng diện tích mặt nước tự nhiên rộng lớn. Những hộ gia đình có điều kiện làm kinh tế được vận động áp dụng mô hình nuôi ghép, kết hợp nhiều vật nuôi để tạo nền tảng kinh tế ổn định và bền vững hơn. Còn đối với những bản có truyền thống chăn nuôi trâu bò như bản Đửa sẽ tiếp tục tái đàn, nâng số lượng để thúc đẩy kinh tế hộ gia đình đi lên…

Với sự chủ động, linh hoạt trong chỉ đạo của chính quyền và tinh thần đoàn kết, nỗ lực vươn lên của bà con, Lượng Minh vẫn đang từng bước khẳng định hướng đi đúng đắn trong phát triển kinh tế. Những mô hình mới, những cách làm sáng tạo đã và đang giúp xã khai thác tốt hơn tiềm năng vốn có, tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển ổn định và bền vững trong những năm tới.

Các mô hình giảm nghèo “bứt phá” mở lối làm giàu

Các bản trên địa bàn xã Lượng Minh đang từng bước đổi thay nhờ những mô hình giảm nghèo mang tính “bứt phá”. Vốn quen với tập quán sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp, nhiều hộ dân nay đã mạnh dạn tiếp cận khoa học kỹ thuật, đa dạng hóa sinh kế và chủ động vươn lên thoát nghèo. Nhiều mô hình kinh tế từ trồng rừng, chăn nuôi tập trung,… đang mở ra hướng làm giàu bền vững cho đồng bào, góp phần thay đổi diện mạo đời sống nơi vùng sâu còn nhiều gian khó.

“Trước đây gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo rồi cận nghèo, sau đó vươn lên thoát nghèo và nay trở thành hộ có kinh tế khá ở bản Minh Phương, cũng nhờ được hỗ trợ từ chính sách của Đảng và Nhà nước. Chương trình giảm nghèo về  hỗ trợ mô hình sinh kế có ý nghĩa rất thiết thực với đồng bào dân bản như chúng tôi”, ông Lô Văn Tao bản Minh Phương phấn khởi kể.

Nhận hỗ trợ 13 triệu đồng từ chương trình giảm nghèo, ông Tao mua một con bò giống sinh sản. Từ đó, đàn bò của gia đình tăng lên qua từng năm. Không dừng lại ở đó, ông còn phát triển thêm các loại vật nuôi khác như gà, dê, dúi… để tận dụng hiệu quả nguồn thức ăn, qua đó gia tăng thu nhập. Sự nhạy bén trong phát triển kinh tế đã giúp gia đình ông Tao trở thành điểm sáng của bản Minh Phương.

Cách Minh Phương 12 km, bản Minh Thành cũng xuất hiện nhiều điển hình thoát nghèo. Nổi bật là mô hình chăn nuôi của anh Lô Văn Thi, có thời điểm đàn lợn đen của gia đình lên đến 30 con, chưa kể gà, vịt bầu. Mô hình chăn nuôi tổng hợp của anh đã mang lại nguồn thu ổn định và tạo động lực để nhiều hộ khác học tập.

Tại bản Chẳm Puông nơi có tỷ lệ hộ nghèo gần 90%, đời sống người dân chủ yếu dựa vào rẫy và chăn nuôi nhỏ lẻ. Năm 2023, bản được hỗ trợ hơn 30 con bò từ chương trình giảm nghèo. Nhờ nguồn giống này, nhiều hộ đã bắt đầu nhân rộng đàn bò, mở ra hy vọng thoát nghèo cho bà con dân tộc Khơ Mú nơi miền sơn cước.

Nhờ các chương trình hỗ trợ, tổng đàn gia súc, gia cầm toàn xã tăng đáng kể: tổng đàn trâu, bò hơn 2.000 con; Gia cầm 1.400 con; Dê 450 con; Lợn khoảng 400 con. Đây được xem là “cú hích” quan trọng giúp Lượng Minh tạo nền tảng phát triển kinh tế hộ gia đình.

Nguồn vốn từ Chương trình giảm nghèo bền vững năm 2025 được UBND xã Lượng Minh sử dụng để xây dựng phương án hỗ trợ bò giống cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo. Các bản đã tiến hành họp bình xét và hoàn tất danh sách gửi lên cơ quan chuyên môn thẩm định. Sự định hướng rõ ràng cùng quyết tâm của chính quyền địa phương đang mở ra nhiều cơ hội mới cho bà con vùng biên.

Anh Nguyễn Văn Là, cán bộ xã, cho biết: “Năm 2025, nguồn vốn giảm nghèo tập trung vào giống bò sinh sản, đồng thời xã có lộ trình đưa con dúi vào mô hình thoát nghèo. Ngoài ra, xã đang định hướng người dân trồng thêm cây bo bo dưới tán rừng. Hằng năm, tỷ lệ hộ nghèo toàn xã giảm 1–2%, nhưng năm 2025 tỷ lệ này giảm đến 5%”.

Có thể khẳng định, Chương trình giảm nghèo đã góp phần tích cực vào phát triển kinh tế, xã hội của xã Lượng Minh. Cuộc sống người dân ngày càng ổn định, an ninh vùng biên được đảm bảo. Đặc biệt, các Dự án 2 và 3 trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã thật sự “mở lối” cho đồng bào vươn lên thoát nghèo với nhiều mô hình phù hợp điều kiện địa phương.

Những “trái ngọt” này không chỉ đem lại thu nhập cho các hộ dân mà còn khơi dậy tinh thần tự lực, tự cường là yếu tố then chốt để Lượng Minh tiếp tục hành trình thoát nghèo bền vững, hướng tới một cuộc sống no ấm nơi vùng sâu, vùng xa.