Nhờ sự quan tâm của Trung ương và quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sau gần 5 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh Thanh Hóa đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm mạnh, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt, nhiều mô hình sản xuất hiệu quả được nhân rộng, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững, không để ai bị bỏ lại phía sau.
Những con số biết nói sau gần 5 năm triển khai chương trình
Trong giai đoạn 2021 – 2025, được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Trung ương, tỉnh Thanh Hóa đã tập trung nguồn lực lớn để triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, giúp người dân vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống. Tổng vốn Trung ương phân bổ cho tỉnh đạt 3.346 tỷ 935 triệu đồng, trong đó vốn đầu tư phát triển chiếm 1.640 tỷ 539 triệu đồng, còn lại là vốn sự nghiệp.
Từ nguồn lực đó, tỉnh đã giao chi tiết cho các địa phương, đơn vị tổ chức thực hiện linh hoạt, hiệu quả. Nhờ vậy, công tác giảm nghèo trên địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực. Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh dự kiến giảm từ 6,78% năm 2022 xuống còn 0,52% vào năm 2025, bình quân giảm 1,56%/năm, vượt chỉ tiêu mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XIX cũng như Quyết định số 652/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã đề ra.
Cùng với kết quả đó, 100% huyện nghèo (cũ), xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo được hỗ trợ đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội. Toàn tỉnh triển khai trên 950 mô hình, dự án giảm nghèo hỗ trợ phát triển sản xuất, giúp hàng nghìn hộ dân có việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống.
Đáng chú ý, đến nay 8.926 hộ nghèo, cận nghèo tại các huyện nghèo (cũ) đã được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát. Người dân có nơi ở kiên cố, an toàn, đủ khả năng chống chịu thiên tai, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. 100% người dân thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo được hỗ trợ tham gia bảo hiểm y tế, đảm bảo quyền lợi chăm sóc sức khỏe toàn dân.
Bên cạnh đó, phong trào “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” tiếp tục lan tỏa sâu rộng. Công tác vận động Quỹ “Vì người nghèo” được triển khai có hiệu quả, thu hút sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh. Tháng cao điểm “Vì người nghèo” được các địa phương hưởng ứng bằng nhiều hoạt động sáng tạo, ý nghĩa, góp phần hỗ trợ hàng nghìn hộ khó khăn. Đến nay, hơn 150 tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác giảm nghèo đã được biểu dương, khen thưởng.
Phát triển sản xuất nông - lâm - ngư nghiệp: Hướng đi bền vững giúp người dân thoát nghèo
Xác định giảm nghèo bền vững không chỉ là hỗ trợ, mà là trao cơ hội để người dân tự vươn lên, tỉnh Thanh Hóa đã tập trung đẩy mạnh phát triển sản xuất nông – lâm – ngư nghiệp, phù hợp với điều kiện từng vùng, từng nhóm dân cư. Tại các huyện miền núi (cũ) cao như Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn, Thường Xuân… nhiều mô hình sản xuất đã phát huy hiệu quả rõ rệt.
Cụ thể, tỉnh tiếp tục thực hiện các chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân theo Nghị quyết số 185/2021/NQ-HĐND và Nghị quyết số 20/2025/NQ-HĐND, đồng thời triển khai Đề án phát triển các sản phẩm nông nghiệp chủ lực giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030. Nhờ đó, nhiều mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị đã hình thành và mang lại thu nhập ổn định cho người dân: gạo nếp thơm Quan Hóa, bò Mông Mường Lát, miến dong Cẩm Thủy, măng tre Bát Độ Quan Sơn…
Song song với đó, tỉnh tập trung hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi phù hợp, tổ chức tập huấn kỹ thuật cho người dân, hướng dẫn áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất, chăn nuôi. Các mô hình như trồng rừng gỗ lớn, phát triển cây dược liệu dưới tán rừng, nuôi cá lồng trên sông Mã, trồng cây ăn quả có múi, nuôi bò sinh sản, lợn nái địa phương… được nhân rộng, tạo nguồn thu bền vững.
Bà Lê Thị Thúy, Phó Chủ tịch UBND xã Điền Quang, chia sẻ: “Trước đây, người dân chủ yếu trồng ngô, sắn, thu nhập bấp bênh. Từ khi được hỗ trợ mô hình nuôi bò sinh sản và trồng cây ăn quả, nhiều hộ đã có thu nhập ổn định hơn, nhiều hộ nghèo đã thoát nghèo. Đặc biệt, người dân được tập huấn kỹ thuật, học cách tính toán đầu ra, đầu vào, thay đổi tư duy làm ăn, không còn trông chờ vào Nhà nước như trước”.
Bảo vệ môi trường là nền tảng cho giảm nghèo bền vững
Trong quá trình phát triển kinh tế nông thôn, Thanh Hóa xác định bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên thiên nhiên là yếu tố cốt lõi để đảm bảo giảm nghèo bền vững. Với địa hình đa dạng, dân cư sống chủ yếu dựa vào nông – lâm – ngư nghiệp, nếu không khai thác hợp lý, nguy cơ tái nghèo do thiên tai, suy thoái tài nguyên là rất lớn.
Do đó, tỉnh tập trung thúc đẩy mô hình kinh tế xanh, nông nghiệp sinh thái, nông thôn bền vững, khuyến khích phát triển sản xuất tuần hoàn, hữu cơ, giảm sử dụng hóa chất, tái chế phụ phẩm nông nghiệp. Nhiều địa phương đang xây dựng mô hình “làng sinh thái, nông thôn mới xanh – sạch – đẹp”, kết hợp hài hòa giữa phát triển sản xuất, bảo vệ cảnh quan và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.
Một trong những điểm sáng là chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Nhờ tham gia bảo vệ rừng, người dân ở các huyện miền núi cũ như Quan Sơn, Bá Thước, Lang Chánh… được hưởng lợi trực tiếp từ nguồn chi trả của các nhà máy thủy điện, du lịch sinh thái và cấp nước sinh hoạt. Chính sách này giúp rừng được bảo vệ tốt hơn, đồng thời tạo thêm thu nhập ổn định, giảm tình trạng phá rừng, khai thác gỗ trái phép.
Ông Lê Bá Lương, Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn tỉnh Thanh Hóa, cho biết: “Giảm nghèo bền vững phải gắn với phát triển sản xuất và thị trường tiêu thụ. Chúng tôi đang tập trung hỗ trợ các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị, giúp nông sản Thanh Hóa xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc, tham gia chương trình OCOP. Khi sản phẩm có đầu ra ổn định, người dân mới yên tâm đầu tư, vươn lên thoát nghèo lâu dài”.
Lan tỏa tinh thần vượt khó
Trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, nhiều mô hình giảm nghèo tiêu biểu đã mang lại hiệu quả rõ nét, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ. Tiêu biểu như mô hình chăn nuôi bò sinh sản ở xã Nam Xuân, giúp hàng chục hộ dân thay đổi tư duy sản xuất, có thu nhập ổn định. Mô hình liên kết trồng luồng và bao tiêu sản phẩm tại xã Thiên Phủ khai thác hợp lý tài nguyên đất đai, đồng thời bảo vệ rừng tự nhiên. Hay mô hình làng nghề truyền thống dệt thổ cẩm và sản xuất rượu cần kết hợp du lịch cộng đồng ở xã Pù Luông đang mở ra hướng đi mới cho kinh tế miền núi.
Ông Trần Văn Anh, Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Luận Thành, chia sẻ: “Trong quá trình triển khai các chương trình giảm nghèo, Mặt trận Tổ quốc các cấp luôn đóng vai trò nòng cốt trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, đồng thời huy động các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ hộ nghèo. Ở Luận Thành, chúng tôi coi việc giúp người dân ổn định cuộc sống không chỉ là trách nhiệm mà còn là tình cảm. Từ nguồn Quỹ Vì người nghèo và sự chung tay của cộng đồng, nhiều hộ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn đã được sửa, làm mới nhà ở, hỗ trợ sinh kế, góp phần lan tỏa tinh thần đoàn kết, nhân ái trong toàn xã”.
Những mô hình đó cho thấy, khi có sự đồng hành của chính quyền và quyết tâm của người dân, giảm nghèo không còn là “bài toán khó”, mà trở thành động lực thúc đẩy phát triển toàn diện kinh tế - xã hội.
Sau gần 5 năm triển khai, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững tại Thanh Hóa đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, đặc biệt là vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, để kết quả này duy trì lâu dài, tỉnh tiếp tục chú trọng lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia, đảm bảo mỗi đồng vốn đầu tư mang lại hiệu quả thiết thực.
Sau hơn 10 năm mưu sinh nơi phố thị, anh Lê Khả Tuấn, 37 tuổi, ở thôn Liên Thành, xã Luận Thành (Thanh Hóa) đã quyết định “bỏ phố lên núi” lập nghiệp. Với mô hình nuôi thỏ thương phẩm kết hợp mở nhà hàng, anh không chỉ làm giàu cho gia đình mà còn truyền cảm hứng cho nhiều thanh niên nông thôn khởi nghiệp.
Giữa miền núi Luận Thành (Thanh Hóa), chị Quách Thị Anh, người phụ nữ Mường nhỏ bé nhưng gan góc đã biến những cây cỏ dân dã quanh nhà thành nguồn sống cho bao người. Từ bài thuốc gội đầu dân gian, chị mở lối khởi nghiệp, gây dựng thương hiệu thảo dược Hương Quê, mang lại việc làm, thu nhập và niềm tin cho phụ nữ quê mình.
Giữa vùng đồi nùi xã Kiên Thọ (Thanh Hóa), khu nhà màng phủ kín màu xanh mướt của dưa vàng kim hoàng hậu nổi bật giữa nắng gió xứ Thanh. Chủ nhân của khu vườn ấy là ông Lê Văn Công (49 tuổi) người nông dân lam lũ ngày nào, nay thu về gần 1,7 tỷ đồng mỗi năm từ loại dưa được ví là “nữ hoàng của các loại dưa”.
Sáng 15/10, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025–2030 khai mạc trọng thể, với sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính. Phát biểu chỉ đạo Đại hội, Thủ tướng ghi nhận những kết quả nổi bật của Thanh Hóa trong nhiệm kỳ qua và định hướng nhiều giải pháp chiến lược để xây dựng tỉnh trở thành “tỉnh kiểu mẫu”, phát triển nhanh, toàn diện và bền vững.
Từng trắng tay sau khi đầu tư tiền tỷ vào trồng lan đột biến, anh Lê Văn Hùng ở xã Hoằng Lộc (Thanh Hóa) đã không bỏ cuộc. Trở về từ Hàn Quốc, anh kiên trì khởi nghiệp lần nữa với mô hình nuôi cầy hương, loài động vật hoang dã đã được thuần hóa, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Chỉ sau vài năm, anh đã sở hữu trang trại hơn 400 con, doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm, trở thành tấm gương điển hình trong phong trào làm giàu trên chính quê hương.
Từ một sinh viên ngành nông lâm trở về quê với hai bàn tay trắng, anh Hà Văn Đặng (sinh năm 1994, xã Điền Lư, Thanh Hóa) đã mạnh dạn vay vốn, khởi nghiệp bằng nghề nuôi gà Lạc Thủy. Vượt qua những thất bại, dịch bệnh và thiếu vốn ban đầu, sau hơn 10 năm, anh gây dựng được trang trại hơn 6.000 con gà, hơn 100 con lợn, mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
