Bài 2: Lồng ghép chính sách, đổi mới cách làm tạo “đột phá” trong giảm nghèo

Từ lồng ghép chính sách đặc thù “mở lối” thoát nghèo

Xác định giảm nghèo không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là vấn đề xã hội mang tính nhân văn sâu sắc, mỗi chương trình giảm nghèo thì chưa thể đạt được như kỳ vọng trong khi nhu cầu thực tiễn đặt ra rất lớn. Từ đó, Hà Tĩnh đã sớm ban hành chính sách riêng về hỗ trợ thu nhập và xã hội hóa hỗ trợ thu nhập cho các nhóm đối tượng yếu thế, như người có công, người cao tuổi thuộc hộ nghèo, người đơn thân không nơi nương tựa, thành viên hộ nghèo thuộc diện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng…

Nổi bật là việc Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Tĩnh ban hành Nghị quyết số 72/2022/NQ-HĐND ngày 15/7/2022, bổ sung 8 nhóm chính sách quan trọng, tạo hành lang pháp lý đồng bộ, kịp thời cho công tác an sinh xã hội và giảm nghèo trên địa bàn giai đoạn 2022 – 2025.

Theo đó, tỉnh hỗ trợ người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện; hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho người cao tuổi, người thuộc hộ cận nghèo và người làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình. Đồng thời, tỉnh cũng triển khai chính sách hỗ trợ thu nhập cho thành viên hộ nghèo là người có công với cách mạng, người cao tuổi, người thuộc diện bảo trợ xã hội.

Bên cạnh đó, các chính sách trợ giúp xã hội tại cộng đồng, chăm lo đời sống tinh thần cho người có công, người cao tuổi, đối tượng bảo trợ xã hội thông qua các hoạt động thăm hỏi, tặng quà dịp lễ, tết, kỷ niệm ngày Thương binh – Liệt sĩ được thực hiện thường xuyên, kịp thời, thể hiện rõ trách nhiệm và sự tri ân của tỉnh đối với các đối tượng yếu thế.

Tinh thần nhân văn của các chính sách giảm nghèo ở Hà Tĩnh còn được thể hiện rõ qua việc mở rộng đối tượng thụ hưởng, bao phủ nhiều nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội. Các chính sách dành cho người khuyết tật thần kinh, tâm thần mức độ đặc biệt nặng thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo… Thông qua các chính sách này, Hà Tĩnh không chỉ hỗ trợ về vật chất mà còn tạo điều kiện để các đối tượng yếu thế được tiếp cận dịch vụ xã hội, được chăm sóc.

Cùng với việc ban hành chính sách, Hà Tĩnh đặc biệt chú trọng huy động nguồn lực xã hội hóa nhằm nâng cao hiệu quả giảm nghèo và an sinh xã hội. Giai đoạn 2020 – 2025, toàn tỉnh đã hỗ trợ xây dựng 11.724 nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và gia đình người có công với cách mạng, hộ có hoàn cảnh khó khăn với tổng nguồn lực huy động trên 836 tỷ đồng, góp phần xóa nhà tạm, nhà dột nát, giúp người nghèo “an cư” để “lạc nghiệp”.

Đáng chú ý, tỉnh đã hỗ trợ xây dựng 105 nhà văn hóa cộng đồng kết hợp tránh bão, lũ với tổng kinh phí hơn 161 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa. Riêng Ban Chỉ đạo 22 của tỉnh đã hỗ trợ xây dựng 42 nhà văn hóa với số tiền gần 84 tỷ đồng. Những công trình này không chỉ phục vụ sinh hoạt cộng đồng mà còn trở thành điểm tựa an toàn cho Nhân dân trong mùa mưa bão, thể hiện tầm nhìn dài hạn trong bảo đảm an sinh gắn với thích ứng biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó, Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Nghị quyết số 79/2022/NQ-HĐND ngày 11/11/2022 quy định nội dung, mức hỗ trợ, mẫu hồ sơ, trình tự, thủ tục lựa chọn dự án, kế hoạch, phương án sản xuất, lựa chọn đơn vị đặt hàng trong thực hiện hoạt động hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2022 - 2025; Nghị quyết số 122/2023 ngày 08/12/2023 quy định nội dung, mức hỗ trợ, mức chi ngân sách nhà nước, mẫu hồ sơ, trình tự, thủ tục, tiêu chí lựa chọn dự án, kế hoạch, phương án phát triển sản xuất thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2024 – 2025; Nghị quyết 166/2025/NQ-HĐND ngày 29/10/2025 về việc sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị quyết 122/2023/NQ-HĐND; Nghị quyết số 182/2025/NQ-HĐND ngày 10/12/2025 về quy định một số chính sách đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2026 – 2030…

Các chính sách chăm lo đời sống cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn được Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Tĩnh thể chế hóa bằng nghị quyết đã thực sự đi vào cuộc sống, nhận được sự đồng tình, ủng hộ của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp Nhân dân. Các chính sách được triển khai đồng bộ, có tác động sâu rộng, toàn diện góp phần thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, vùng miền…

Đến cách làm sáng tạo, linh động ở cơ sở

Có thể khẳng định rằng, nếu chỉ dừng lại ở việc ban hành chính sách mà thiếu sự linh động, thiếu tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới thì sẽ khó có thể tạo ra những cách làm sáng tạo, quyết liệt, mang lại hiệu quả thực chất trong triển khai các chương trình phát triển kinh tế, xã hội. Thực tiễn triển khai chương trình giảm nghèo gắn với hỗ trợ sinh kế bền vững tại xã Mai Hoa là minh chứng rõ nét cho điều đó.

Xã Mai Hoa được hợp nhất từ ba xã Đức Giang, Đức Lĩnh và Ân Phú, là địa bàn thuần nông, sản xuất chủ yếu dựa vào nông nghiệp nên thu nhập của người dân còn thấp. Tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn xã hiện chiếm 3,02%, hộ cận nghèo chiếm 3,98%. Trước đây, nguồn hỗ trợ sinh kế chủ yếu tập trung vào việc cấp con giống cho các hộ nghèo nhưng do triển khai dàn trải, chia nhỏ trên phạm vi toàn xã nên hiệu quả không cao. Sau thời gian thực hiện, nhiều hộ dân chưa phát huy được hiệu quả từ nguồn vốn hỗ trợ, dẫn đến tiến trình giảm nghèo còn chậm, thiếu tính bền vững.

Trước thực trạng đó, năm 2025, UBND xã Mai Hoa đã chủ động xây dựng phương án mới, tổ chức họp dân, lấy ý kiến các thôn, Ban công tác Mặt trận và thống nhất triển khai mô hình kinh tế liên kết “Chăn nuôi gà đẻ trứng theo hướng liên kết chuỗi giá trị”. Điểm mới của mô hình là lựa chọn những hộ khá, có đủ điều kiện về kinh tế, kinh nghiệm sản xuất để làm nòng cốt, dẫn dắt các hộ nghèo, cận nghèo cùng tham gia.

Sau khi bàn bạc, thống nhất, xã đã triển khai xây dựng 2 chuồng nuôi gà tại hai thôn: 1 chuồng tại hộ anh Trần Minh Hải (Tổ phó) ở thôn Cẩm Trang và 1 chuồng tại hộ anh Lê Văn Bình (Tổ trưởng) ở thôn Hợp Phát. Đây là hai hộ có kinh nghiệm trong phát triển sản xuất, có quỹ đất, điều kiện kinh tế để xây dựng chuồng trại và đủ năng lực dẫn dắt các hộ khác. Tham gia dự án có tổng cộng 7 hộ, trong đó có 1 hộ nghèo, 4 hộ cận nghèo và 2 hộ có thành viên sản xuất kinh tế giỏi.

Giai đoạn đầu, dự án xây dựng quy mô 2 chuồng trại, mỗi chuồng diện tích 60m², nuôi 650 con gà đẻ trứng. Mỗi lứa nuôi kéo dài tối thiểu 13 tháng, trong đó thời gian từ khi nhận gà đến khi đạt tỷ lệ đẻ trên 80% là khoảng 48 ngày, chu kỳ khai thác trứng kéo dài 12 tháng. Qua thời gian nuôi, hiệu quả kinh tế bước đầu thể hiện rõ, tạo được niềm tin cho các hộ tham gia.

Các thành viên Tổ chăn nuôi được tham gia tập huấn kỹ thuật, tham quan mô hình thực tế và phối hợp với Phòng Kinh tế xã cùng đơn vị liên kết là Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp Như Gia (thôn 4, xã Cẩm Xuyên). Đơn vị liên kết trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật xây dựng chuồng trại, cung ứng con giống, thức ăn, trang thiết bị chăn nuôi và cam kết thu mua 100% sản phẩm trứng gà cũng như gà thịt sau khi kết thúc chu kỳ đẻ trứng, giúp người dân yên tâm sản xuất.

Anh Trần Minh Hải, thôn Cẩm Trang, người dẫn dắt các hộ tham gia dự án chia sẻ: “Với mô hình liên kết này, các hộ không chỉ có đầu ra ổn định mà còn được học hỏi cách chăn nuôi bài bản, chuyên nghiệp, biết cách phòng ngừa dịch bệnh và theo dõi tình hình đàn gà. Khi tích lũy được kinh nghiệm và lợi nhuận, các hộ có thể tự mở rộng quy mô, từng bước xây dựng cơ ngơi riêng, chủ động vươn lên phát triển kinh tế”.

Từ quy mô ban đầu, đến nay chuồng trại do anh Hải dẫn dắt đã được mở rộng lên 200m² với 2.100 con gà siêu đẻ. Sau 1 tháng thả giống gà 16 tuần tuổi, đến nay gà đã đẻ bình quân cho thu hoạch từ 500–700 quả trứng, đạt tỷ lệ khoảng 30%, dự kiến 10-15 ngày tới gà sẽ đẻ đạt trên 80%.

Thôn Cẩm Trang hiện có 101 hộ với 232 nhân khẩu, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm 9,9% (3 hộ nghèo, 7 hộ cận nghèo). Thôn Hợp Phát có 58 hộ với 150 nhân khẩu, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm 13,8% (2 hộ nghèo, 6 hộ cận nghèo). Cả hai thôn đều nằm ở vùng trũng thấp, thường xuyên chịu ảnh hưởng của ngập lụt, quỹ đất sản xuất hạn chế, chủ yếu canh tác hoa màu một vụ nên đời sống người dân còn nhiều khó khăn.

Từ đó có thể thấy, việc UBND xã Mai Hoa lựa chọn và triển khai mô hình “Chăn nuôi gà đẻ trứng theo hướng liên kết chuỗi giá trị” đã tạo ra “cú hích” quan trọng, góp phần thay đổi tư duy làm kinh tế của người dân, mở ra cơ hội cho các hộ nghèo, cận nghèo tiếp cận cách làm mới, từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững.

Trao đổi về định hướng lâu dài, ông Võ Đình Thông, Trưởng phòng Kinh tế xã Mai Hoa cho biết: “Mục tiêu chung của dự án là chuyển từ đầu tư giảm nghèo theo diện rộng sang giảm nghèo theo chiều sâu; tập trung nguồn lực cho các hộ nghèo, cận nghèo, đồng thời chú trọng đầu tư vào con người, nâng cao năng lực sản xuất và khả năng tự chủ kinh tế của người dân”.

Thực hiện mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo mới, địa phương xác định phát triển kinh tế là trọng tâm. Các dự án giảm nghèo được gắn với quy hoạch sản xuất, chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng liên kết, nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả, tạo giá trị gia tăng cho người sản xuất. Cùng với đó là đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn để người nghèo chủ động học hỏi, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, vươn lên thoát nghèo, từng bước xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của nhà nước và xã hội.

Cũng từ đây, người dân trên địa bàn xã Mai Hoa nói riêng và toàn tỉnh nói chung biết dựa vào ý chí, nội lực xây dựng cuộc sống tự chủ cho gia đình. Nội dung này sẽ được chuyển tải trong bài cuối “Thoát nghèo nhờ nuôi dê - Câu chuyện “đổi đời” của người dân miền núi Vũ Quang".