Xử lý chất thải đang là vấn đề “nóng” hiện nay, đòi hỏi phải có cơ chế chính sách phù hợp và cần nhiều chi phí, khoa học, công nghệ. Đặc biệt, là cần có cơ chế phù hợp để thu hút doanh nghiệp tư nhân vào cuộc,…
.jpg)
Đẩy mạnh xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường
Xử lý chất thải đang là vấn đề “nóng” hiện nay, đòi hỏi phải có cơ chế chính sách phù hợp và cần nhiều chi phí, khoa học, công nghệ. Đặc biệt, là sự vào cuộc của toàn xã hội, cả Nhà nước và các doanh nghiệp tư nhân cùng vào cuộc,… xoay quanh vấn đề này, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết, với kiểm soát nguồn thải cũng như quản lý chất thải rắn, cần nhìn nhận tổng thể và toàn diện từ nhận thức của người dân, các ngành, các cấp; chính sách, pháp luật, vấn đề quy hoạch; quản lý; công nghệ, hạ tầng và vấn đề tài chính.
Thời gian qua, nhiều chính sách đã được ban hành liên quan đến thu hút, huy động, đa dạng hóa, xã hội hóa và sử dụng các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực tài chính. Trong đó, có 3 luật cơ bản liên quan trực tiếp, đó là: Luật Bảo vệ môi trường 2020, dành một chương riêng quy định các công cụ kinh tế, chính sách, nguồn lực bảo vệ môi trường (một mục riêng); Nghị định số 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Bảo vệ môi trường 2020, trong đó quy định cụ thể tại điều 151 và 53; Luật Đầu tư quy định các hoạt động bảo vệ môi trường, trong đó có xử lý và tái chế chất thải rắn. Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) có quy định dự án tối thiểu 200 tỷ đồng trở lên.
Ông Tạ Đình Thi cho rằng, thời gian qua, nhà nước ta đã ban hành các chính sách như vậy và thực tế đang triển khai. Kết quả, liên quan việc thực hiện Luật đầu tư PPP, đến tháng 12/2023, hầu hết dự án PPP trong xử lý chất thải rắn sinh hoạt đang trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư. Hay với quy định về tín dụng xanh trong Luật Bảo vệ môi trường tại Điều 149. Năm 2015, mức tín dụng xanh tăng từ 71.000 tỷ đồng đến cuối 2021 đã tăng lên 440.000 tỷ đồng, song vẫn là rất khiêm tốn.
Ngoài ra, các cơ chế khác như định giá, thu gom xử lý chất thải rắn sinh hoạt dựa trên định lượng, trách nhiệm mở rộng nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) hiện chúng ta đang thực hiện.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, năm 2023, có 60 doanh nghiệp đóng góp 435 tỷ đồng cho Quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam. Tuy nhiên, con số này vẫn rất khiêm tốn, bên cạnh bố trí nguồn ngân sách cho công tác bảo vệ môi trường.
Do vậy, ông Tạ Đình Thi cho rằng, việc làm sao để tiếp tục cụ thể hóa các chính sách pháp luật, để tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa, đa dạng hóa các nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực tài chính cho công tác bảo vệ môi trường, bên cạnh nguồn lực nhà nước. Nguồn lực nhà nước cần bảo đảm chi đúng, đủ, thực sự hiệu quả, là yêu cầu cấp bách hiện nay.
Cần xây dựng thị trường tín chỉ sử dụng nhựa tái chế
Theo ông Tạ Đình Thi, trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 có các nguyên tắc cơ bản. Trong đó, Điều 4 đã đưa ra 7 nguyên tắc bảo vệ môi trường. Có 4 nguyên tắc rất cơ bản, đó là bảo vệ môi trường là trách nhiệm của mọi tổ chức, cá nhân; phòng ngừa là chính; người gây ô nhiễm phải trả tiền; người được hưởng lợi từ môi trường phải đóng góp.
Chúng ta đang từng bước cụ thể hóa trong các chính sách ưu đãi. Nghị định số 08/2022/NĐ-CP đã quy định có 3 nhóm để được ưu đãi là dự án đầu tư ngành nghề thu gom, tái chế và tái sử dụng chất thải; doanh nghiệp phục vụ yêu cầu bảo vệ môi trường; hoạt động bảo vệ môi trường không phải là hoạt động đầu tư kinh doanh.
Trong đó ưu đãi về đất đai, thuế, phí, trợ giá,… Tuy nhiên, ông Tạ Đình Thi cho rằng, có nên đề xuất bổ sung xử lý chất thải vào lĩnh vực ưu đãi đầu tư hay không, vấn đề này tại Nghị định số 31/2021/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn Luật Đầu tư đã quy định danh mục ưu đãi đầu tư với hoạt động thu gom tái chế, tái sử dụng chất thải tập trung. Nếu đưa vào danh mục đặc biệt ưu đãi đầu tư cần có nghiên cứu cân nhắc, thận trọng, nếu không sẽ biến Việt Nam thành nơi xử lý và tái chế chất thải rắn cho khu vực và thế giới. Vì vậy, chúng ta cần đưa ra các điều kiện về công nghệ, vốn, năng lực của nhà đầu tư,… Hơn nữa, các ưu đãi về đất đai, hạ tầng, thuế, phí là những công cụ hiện có thể không phù hợp với thực tế, điều này không đạt được hiệu quả mong muốn, sắp tới, cần tính toán cho phù hợp.
Theo đó, ông Tạ Đình Thi đề nghị 5 vấn đề cần nghiên cứu cụ thể hóa.
Một là, cần xây dựng cơ chế để thúc đẩy thị trường các hoạt động xử lý và tái chế chất thải. Cần cụ thể hóa, đưa chính sách đó vào cuộc sống. Trước đây, Bộ Tài nguyên và Môi trường được giao xây dựng thông tư về hướng dẫn một số hoạt động đầu tư theo phương thức PPP trong xử lý chất thải rắn sinh hoạt, song chưa được ban hành.
Hai là, trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định, hiện nay đang triển khai, đó là quy định trách nhiệm mở rộng của EPR, tức là chuyển gánh nặng tài chính từ Nhà nước sang cho doanh nghiệp trong thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Vì các sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong chất thải rắn sinh hoạt.
Ba là, về hạ tầng, hiện chúng ta chưa có sự chuẩn bị tốt về hạ tầng sẽ rất khó khăn. Bao gồm hạ tầng về thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải, đặc biệt là cần thiết kế hệ thống hạ tầng hiện đại và đồng bộ, điều này rất quan trọng. Giữa các chủ thể tham gia vào thị trường rác thải phải hạn chế sự cạnh tranh không lành mạnh. Thực tế, ở các địa phương, đâu đó có xảy ra. Cần bảo đảm thị trường công khai, minh bạch và công bằng giữa các chủ thể tham gia xử lý, tái chế chất thải, đặc biệt là rác thải sinh hoạt.
Bốn là, về tái chế, chúng ta đang quan tâm nhiều đến xử lý, trong khi tái chế rất quan trọng trong bối cảnh thực hiện kinh tế thị trường, phát triển bền vững. Ông Thi đề nghị, phát triển thị trường tái chế là cần quan tâm, xây dựng chính sách cụ thể.
Năm là, phát triển thị trường tín chỉ sử dụng nhựa tái chế, đây là vấn đề rất quan trọng. Việt Nam có lượng phát thải nhựa rất lớn, kể cả trên đất liền và trên biển. Thời gian qua, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách song chưa đi vào cuộc sống. Cần có công cụ mạnh mẽ hơn.
Nhấn mạnh công nghệ, nguồn lực tài chính quan trọng, ông Tạ Đình Thi cho rằng: Cần tư duy đồng bộ, cần sự tham gia của tất cả các bên. Muốn doanh nghiệp tham gia vào thì phải có thị trường, có lợi nhuận hợp lý cho doanh nghiệp mới đẩy mạnh xã hội hóa việc bảo vệ môi trường.
Nhất Nam – Đỗ Hùng
Chuyển đổi số như một cuộc đua marathon, Việt Nam chỉ có hai lựa chọn, tận dụng cơ hội phát triển nhanh hoặc tụt hậu. Trong cuộc chạy đua này, fintech dù bắt đầu từ con số 0 nhưng lại có nhiều dư địa để phát triển, cùng hợp sức với ngân hàng...
Sau những giải pháp công nghệ xanh (Kỳ 1) và các mô hình ứng dụng thực tiễn từ phòng thí nghiệm tới doanh nghiệp (Kỳ 2), bức tranh toàn cảnh về nông nghiệp Việt Nam tại Hội nghị Khoa học Công nghệ Bảo quản, Chế biến Nông lâm Thủy sản và Cơ giới hóa Nông nghiệp Toàn quốc năm 2025 còn được tô đậm bởi một mảng màu không thể thiếu, đó là cơ giới hóa nông nghiệp. Đây là nền tảng để giảm tổn thất sau thu hoạch, gia tăng năng suất, tiết kiệm chi phí và tiến tới nông nghiệp hiện đại, thông minh và bền vững.
Lộ trình loại bỏ sản phẩm nhựa sử dụng một lần tại Việt Nam được khởi động từ Luật Bảo vệ môi trường 2020 và cụ thể hóa tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP. Chỉ thị 20/CT-TTg (12/7/2025) yêu cầu triển khai quyết liệt các giải pháp ngăn chặn ô nhiễm môi trường, trong đó có thí điểm không sử dụng đồ nhựa dùng một lần trong các nhà hàng, khách sạn, quán ăn tại khu vực Vành đai 1 Hà Nội từ Quý IV/2025.
Kinh tế tuần hoàn (KTTH) là xu hướng tất yếu nhằm ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và nâng cao chất lượng tăng trưởng bền vững. Kinh tế tuần hoàn tổ chức lại mô hình sản xuất, tiêu dùng theo hướng giảm khai thác tài nguyên, kéo dài vòng đời sản phẩm và tái tạo giá trị từ chất thải.
Trong khuôn khổ Hội thảo “Mô hình Kinh tế tuần hoàn: Hiệu quả cho Doanh nghiệp và Môi trường” do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức vào sáng ngày 22/7/2025, PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường - đã đề cập toàn diện đến vai trò, cơ hội và thách thức của kinh tế tuần hoàn (KTTH) trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Trong bối cảnh khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và áp lực thực hiện cam kết phát thải ròng bằng “0” đến năm 2050, KTTH được nhìn nhận không chỉ là một mô hình kinh tế mới, mà còn là lựa chọn chiến lược nhằm nâng cao chất lượng tăng trưởng, tái cấu trúc nền kinh tế và tạo dựng một tương lai xanh, bao trùm và thích ứng với các xu hướng toàn cầu.
Theo số liệu từ Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), mỗi ngày cả nước phát sinh khoảng 67.000 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó phần lớn vẫn đang được xử lý theo phương pháp chôn lấp - vừa tốn diện tích, vừa gây ô nhiễm môi trường và hoàn toàn đi ngược lại với nguyên lý của mô hình kinh tế tuần hoàn.
