Dự án “Giảm rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” đã và đang tạo ra những thay đổi tích cực trong công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh Phú Yên trong thời gian vừa qua. Không chỉ góp phần hỗ trợ nguồn lực để cải thiện hệ thống thu gom, thí điểm các mô hình và sáng kiến địa phương, dự án còn giúp kết nối, gắn kết các nỗ lực của các bên liên quan khác nhau trong xã hội vì nỗ lực chung giảm thiểu ô nhiễm rác, trong đó có hệ thống các siêu thị tại địa phương.
Phấn đấu trở thành điểm đến Xanh - Sạch - Đẹp, thân thiện với môi trường
Phú Yên là tỉnh nằm ở trung tâm của vùng duyên hải miền Trung, với diện tích tự nhiên là 5.023,4 km2, qui mô dân số năm 2020 là 874.295 người. Dân số chủ yếu tập trung ở vùng đồng bằng ven biển, thành thị. Định hướng phát triển kinh tế của tỉnh là kết hợp phát triển KT-XH với bảo vệ môi trường, bảo vệ cảnh quan; đảm bảo khai thác và sử dụng bền vững các nguồn tài nguyên, đất đai; giữ vững cân bằng sinh thái; chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu hướng tới nền kinh tế xanh, thân thiện với môi trường và phát triển bền vững.
Thu dọn rác thải nhựa ở Phú Yên. (Ảnh: Anh Ngọc)
Thời gian qua, với sự hỗ trợ của các tổ chức trong và ngoài nước, tỉnh Phú Yên đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp để xử lý các điểm nóng về rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa khu vực ven biển, hướng tới mục tiêu đến năm 2025 Phú Yên trở thành điểm đến Xanh - Sạch - Đẹp, thân thiện với môi trường.
Công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn tỉnh Phú Yên được tỉnh quan tâm. Tổng lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 524 tấn/ngày; tổng lượng rác sinh hoạt được thu gom hiện nay là 448 tấn/ngày đạt tỷ lệ 85%. Thu gom rác do các siêu thị tự ký hợp đồng thu gom với đơn vị có chức năng thu gom hàng ngày.
Ngoài việc sử dụng hiệu quả ngân sách sự nghiệp môi trường cho công tác quản lý chất thải nhựa, tỉnh còn nỗ lực huy động nguồn vốn của các nhà tài trợ và các nguồn hỗ trợ của các tổ chức trong nước và quốc tế để đầu tư các dự án giảm thiểu rác thải nhựa như Dự án “Thúc đẩy nỗ lực giảm thiểu rác nhựa đại dương” triển khai từ tháng 5/2022-3/2023; Dự án “Quản lý rác thải nhựa ở Việt Nam” tại Phú Yên triển khai 2022-2025.
“Giảm rác thải nhựa là việc cần làm ngay của chính mỗi người, vì sức khỏe của bản thân, của những người thân yêu và vì thiên nhiên trong sạch. Bạn có thể quyết định việc đó!” – Đây là thông điệp truyền đi từ WWF - Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên trong Chiến dịch truyền thông giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam.
Hoạt động thương mại phân phối hàng hóa có đăng ký trên địa bàn tỉnh Phú Yên gồm có: trung tâm thương mại và 3 siêu thị tổng hợp, 47 cửa hàng tiện lợi và 130 chợ truyền thống. Theo số liệu khảo sát, thống kê lượng rác thải túi ni-lông khó phân hủy phát sinh năm 2019-2020 từ các siêu thị, trung tâm thương mại, chợ dân sinh trên địa bàn tỉnh Phú Yên do Sở Công thương thực hiện, tổng khối lượng rác thải túi ni-lông khó phân hủy phát sinh từ các siêu thị, trung tâm thương mại, chợ dân sinh trên địa bàn tỉnh năm 2019 là 303.789 kg.
Trong những năm gần đây Phú Yên đang nỗ lực triển khai thực hiện hiệu quả "Kế hoạch hành động quốc gia" của Thủ tướng Chính phủ về quản lý chất thải rắn, rác thải nhựa, rác thải nhựa đại dương đến năm 2030; phấn đấu đưa TP. Tuy Hòa trở thành một trong mười đô thị có tỷ lệ giảm nhựa cao của cả nước. Tỉnh đã và đang rất quan tâm đến chất thải túi ni-lông với nhiều kế hoạch được triển khai như: Kế hoạch giảm rác thải nhựa được triển khai thực hiện tại Sở, ban, ngành, Hội đoàn thể tỉnh, huyện ủy, thị ủy, thành ủy và UBND các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh.
Bên cạnh đó, tỉnh ủng hộ việc thu phí túi ni-lông khó phân hủy, việc áp dụng phí có thể ảnh hưởng đáng kể đến hành vi của người tiêu dùng. Khách hàng mua lẻ có thể bị tính phí trực tiếp trên mỗi túi, dẫn đến giảm số lượng túi sử dụng, giảm lượng rác thải nhựa khó phân hủy và rác thải ra môi trường. Số tiền thu được từ phí sử dụng cho các hoạt động quản lý chất thải và bảo vệ môi trường.
Ban hành quyết định số 2179/QĐ-UBND, kế hoạch số 78/KH-UBND, các công văn, chỉ đạo tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm giảm thải rác nhựa được lồng ghép trong tất cả các nhiệm vụ bảo vệ môi trường của tỉnh. Đây là khung khổ pháp lý khá đầy đủ, với thể chế quản lý đã được xác định rõ ràng tạo cơ sở thuận lợi cho việc triển khai thực hiện lộ trình giảm túi ni-lông tại siêu thị và trung tâm thương mại tại Phú Yên.
Quyết tâm thay đổi được hành vi của cộng đồng
Hiện nay, Phú Yên chưa ban hành chính sách hoặc pháp luật riêng cho rác thải nhựa mà lồng ghép quản lý rác thải nhựa và hệ thống quản lý chất thải rắn ở địa phương. Một số văn bản pháp lý hỗ trợ cho xây dựng lộ trình giảm sử dụng túi ni-lông dùng một lần tại Phú Yên: Tỉnh ủy Phú Yên ban hành chương trình số 08-CTr/TU ngày 18/8/2021 về tăng cường công tác bảo vệ môi trường, phấn đấu xây dựng tỉnh Phú Yên trở thành điểm đến Xanh - Sạch - Đẹp, thân thiện với môi trường.
Các nội dung liên quan đến rác thải nhựa trong chương trình hành động bao gồm yêu cầu: Các cấp chính quyền, đoàn thể đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả các chương trình phối hợp về bảo vệ môi trường giữa các cơ quan quản lý nhà nước với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Thường xuyên phát động, vận động và tổ chức phong trào hành động thiết thực, sâu rộng trong cộng đồng dân cư, vận động nhân dân tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường như hạn chế sử dụng túi ni-lông.
Hội LHPN tỉnh tổ chức tuyên truyền, vận động, hướng dẫn tiểu thương và người dân thực hiện phân loại rác, giảm rác thải nhựa tại chợ Phường 7, TP Tuy Hòa. (Ảnh: Thái Hà)
Để thực hiện giảm thiểu rác thải nhựa tại Phú Yên, UBND tỉnh đã có kế hoạch thực hiện bằng văn bản dưới đây: Quyết định số 2179/QĐ-UBND ngày 28/12/2020 của UBND tỉnh về việc ban hành Kế hoạch hành động về quản lý rác thải nhựa và rác thải nhựa Đại dương đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Quyết định nhấn mạnh việc phát sinh chất thải nhựa và chất thải rắn nói chung đã gây ra các ảnh hưởng xấu về cảm quan, môi trường và hệ sinh thái, và từ đó dẫn đến các tác động tiêu cực về kinh tế của địa phương.
Xác định mục tiêu đến năm 2025 thực hiện các nhiệm vụ nâng cao nhận thức và thay đổi được hành vi của cộng đồng về rác thải nhựa, thói quen sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần, nhựa và túi ni-lông khó phân hủy và các sản phẩm, vật liệu nhựa không cần thiết khác, thông qua việc xây dựng và thực hiện các chương trình truyền thông về tác hại của chất thải nhựa đối với biển và đại dương, các hệ sinh thái biển, môi trường và sức khỏe con người.
Theo đó, lãnh đạo tỉnh Phú Yên đã giao cho Sở Công thương thực hiện việc khảo sát, thống kê khối lượng chất thải nhựa phát sinh từ các siêu thị, trung tâm thương mại, chợ dân sinh trên địa bàn tỉnh để đánh giá kết quả thực hiện; tham gia tuyên truyền, vận động các siêu thị, trung tâm thương mại và các chợ để thay đổi thói quen trong sử dụng sản phẩm nhựa theo hướng thân thiện hơn với môi trường; xây dựng và thực hiện các cơ chế chính sách hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và khuyến khích đầu tư, sản xuất các sản phẩm thay thế thân thiện với môi trường. Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Yên có nhiệm vụ chủ trì và phối hợp với các sở ban ngành và địa phương triển khai kế hoạch. Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp các sở, ngành, đơn vị liên quan rà soát, sửa đổi, bổ sung các chính sách khuyến khích đầu tư nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế đồ nhựa, túi ni-lông khó phân hủy; xây dựng tiêu chí và danh mục khuyến khích đầu cho các dự án tái chế nhựa và sản xuất các sản phẩm thay thế, thân thiện với môi trường.
Qua 2 năm thực hiện kế hoạch liên quan đến túi ni-lông đã đạt được kết quả nhất định như: xây dựng và tổ chức triển lãm ảnh, tư liệu tuyên truyền phòng, chống rác thải nhựa. Thông qua các hình ảnh, tư liệu tại cuộc triển lãm, cung cấp cho người xem những thông tin về tác hại của túi ni-lông đối với kinh tế, xã hội, môi trường và sức khỏe con người; góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh và tăng trưởng xanh. Phát động các phong trào giảm đồ nhựa dùng một lần với các chủ đề "Trường học nói không với ống hút nhựa"; "Trường học nói không với túi nilon”; "Trường học không chai nhựa dùng 1 lần".
Ngọc Huyền
Đại diện các hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp kiến nghị cần đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hoàn thuế, đồng thời ban hành hướng dẫn chi tiết, thống nhất để đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các địa phương, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”.
Ngày 9.10 tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với 8 hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp tổ chức Hội thảo “Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản”.
Sau hơn một tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại xã Hồng Vân, Thành phố Hà Nội, phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, đã có buổi trao đổi với ông Lê Tuấn Dũng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã để tìm hiểu sâu hơn về những kết quả, khó khăn cũng như kỳ vọng trong thời gian tới.
Ngày 23/7 vừa qua, tại buổi làm việc với các đơn vị trực thuộc khu vực phía Nam, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã trực tiếp lắng nghe nhiều ý kiến, đề xuất thiết thực từ các cơ sở đang hoạt động trên “mặt trận” nghiên cứu, đào tạo, sản xuất của ngành. Trong đó, kiến nghị của PGS.TS Huỳnh Quyền - Hiệu trưởng Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đã thu hút sự quan tâm khi chạm đúng “điểm nghẽn” lâu nay: nguồn lực đầu tư cho đào tạo, nghiên cứu ứng dụng và hợp tác quốc tế vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu thực tế.
Ngày 19/6 tại Hà Nội, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tổ chức cuộc họp kỹ thuật nhằm chia sẻ kinh nghiệm, tiếp nhận ý kiến góp ý từ các chuyên gia, tổ chức quốc tế và đơn vị liên quan cho Đề án giám sát kháng thuốc trong môi trường. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để hoàn thiện khung kỹ thuật, hướng tới triển khai giám sát kháng thuốc một cách đồng bộ, hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam.
Tính đến ngày 2/6, tổng số vốn đầu tư công giải ngân tại tỉnh Bắc Ninh đạt hơn 3.533 tỷ đồng, tương đương 38,4% kế hoạch vốn đã được UBND các cấp phân bổ và đạt 43,3% so với tổng vốn Thủ tướng Chính phủ giao.
