Thanh Hóa đang bước vào giai đoạn nước rút trong cuộc chiến chống khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU), khi đoàn thanh tra Ủy ban châu Âu (EC) chuẩn bị sang Việt Nam lần thứ 5. Với quyết tâm chính trị cao, sự vào cuộc đồng bộ của các cấp và nỗ lực đổi mới trong quản lý, địa phương này đang hoàn thiện những mắt xích cuối để tự tin đón đoàn kiểm tra.
Những chuyển biến mạnh từ bờ - ra khơi
Sáng 2/12, phiên họp lần thứ 24 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác IUU được tổ chức tại Trụ sở Chính phủ và trực tuyến với 21 tỉnh, thành phố ven biển. Tại điểm cầu Thanh Hóa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Văn Cường chủ trì và báo cáo nhiều kết quả đáng chú ý, cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ của một địa phương trọng điểm nghề cá.
Tính đến đầu tháng 12/2025, tỉnh Thanh Hóa quản lý 6.231 tàu cá, trong đó 100% tàu đủ điều kiện hoạt động đều đã cập nhật dữ liệu vào hệ thống Vnfishbase và Google Sheet của Chi cục Biển đảo và Thủy sản. Đáng chú ý, trong tuần giám sát gần nhất, địa phương không ghi nhận tàu cá mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) quá 6 giờ hoặc 10 ngày, cũng không có trường hợp vượt ranh giới cho phép trên biển.
Những chuyển biến này không chỉ đến từ nỗ lực quản lý của chính quyền, mà còn xuất phát từ sự thay đổi nhận thức của cộng đồng ngư dân. Trường hợp ông Lê Công Hồng, chủ tàu TH-90319-TS tại phường Ngọc Sơn, là minh chứng rõ nét. “Nếu bị thẻ vàng, thẻ đỏ thì con cá đánh bắt về cũng chẳng bán được. Đó là nồi cơm của mình, nên giờ chúng tôi nghiêm túc chấp hành”, ông chia sẻ.
Ngư dân như ông Hồng đã dần hình thành thói quen chuyên nghiệp: ghi nhật ký khai thác đầy đủ, bật VMS 24/24 giờ, tuyệt đối không xâm phạm vùng biển nước ngoài. Đây là kết quả của quá trình tuyên truyền bền bỉ từ lực lượng biên phòng, chính quyền cơ sở cho đến các cơ quan truyền thông.
Bức tranh nghề cá Thanh Hóa ngày càng sáng rõ: 100% tàu cá đã lắp đặt VMS; tình trạng vi phạm vùng biển nước ngoài được chấm dứt hoàn toàn; hơn 4,3 tỷ đồng tiền phạt đã được áp dụng cho 284 trường hợp vi phạm chỉ từ đầu năm đến 21/11/2025. Bên cạnh đó, 140 tàu cá mất kết nối VMS tồn đọng từ năm 2024 đã được xử lý dứt điểm.
Không chỉ siết chặt từ khâu quản lý, Thanh Hóa còn phân định rõ từng khu vực neo đậu tại cảng cá, tăng cường kiểm soát tàu dài từ 15m trở lên khi cập bến, và phối hợp liên ngành để xử lý các trường hợp vi phạm thủ tục, thiết bị hay giấy tờ hành nghề.
Khẩn trương hoàn thiện dữ liệu, sẵn sàng đón đoàn EC
Dù đã hoàn thành 16/19 nhiệm vụ được Chính phủ giao, Thanh Hóa vẫn gặp thách thức lớn trong việc hoàn thiện hạ tầng số phục vụ truy xuất nguồn gốc thủy sản. Hệ thống eCDT – yêu cầu quan trọng trong quy trình chống IUU – hiện vẫn thiếu đồng bộ. Việc tích hợp giữa dữ liệu trên VNeID, Vnfishbase và eCDT chưa thật sự trơn tru, dẫn đến tình trạng một số tàu cá thay đổi thông số kỹ thuật nhưng chưa kịp cập nhật, gây sai lệch khi làm thủ tục xuất nhập bến. Ngoài ra, sự thiếu ổn định của phần mềm eCDT cũng làm phát sinh khó khăn trong việc giám sát sản lượng hải sản bốc dỡ qua cảng.
Trước tình hình đó, tỉnh Thanh Hóa không chọn cách chờ đợi mà triển khai đồng thời các giải pháp trước mắt và lâu dài: làm sạch dữ liệu, hỗ trợ ngư dân hoàn thiện thủ tục, rà soát hồ sơ, kiểm tra thông tin kỹ thuật từng tàu cá, đồng thời tăng cường nhân lực cho các điểm cảng trong giai đoạn cao điểm.
Kịch bản tiếp đón đoàn thanh tra EC lần thứ 5 đã được xây dựng chi tiết. Các sở, ngành đang hoàn thiện bộ hồ sơ minh chứng theo hướng logic, xuyên suốt và có khả năng truy xuất từng lô hàng thủy sản.
Tại phiên họp ngày 2/12, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đánh giá cao nỗ lực của các địa phương trong đó có Thanh Hóa, đồng thời yêu cầu tiếp tục xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm IUU, mất kết nối VMS, vượt ranh giới khai thác và các lỗi phát sinh trong thực tế. Dữ liệu, hình ảnh xử lý vi phạm cũng được yêu cầu tổng hợp đầy đủ nhằm phục vụ đoàn kiểm tra quốc tế.
Ngay sau hội nghị trực tuyến, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa ông Cao Văn Cường yêu cầu các xã, phường ven biển phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng, quản lý nghiêm tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, niêm phong và giám sát tại khu neo đậu; xử lý triệt để tàu không vào cảng chỉ định bốc dỡ; và chuẩn bị kỹ tài liệu phục vụ đoàn thanh tra của EC cũng như đoàn công tác liên ngành Trung ương.
Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, quyết liệt và minh bạch, Thanh Hóa đang từng bước củng cố vị thế của một địa phương tiên phong trong hành trình cả nước gỡ bỏ “thẻ vàng” IUU, hướng tới một ngành thủy sản bền vững, hiện đại và hội nhập sâu rộng.
Thanh Hóa đang đẩy mạnh các biện pháp kiểm soát nghề cá, tập trung khắc phục các tồn tại tại cảng và nâng cao kỷ luật đối với tàu thuyền ra vào nhằm ngăn chặn khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU). Tỉnh nỗ lực hoàn thiện dữ liệu, nâng cấp hạ tầng và tăng cường phối hợp liên ngành, hướng tới mục tiêu tháo gỡ “thẻ vàng” và phát triển nghề cá theo hướng bền vững.
Từ chủ trương tích tụ đất đai và chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xã Cẩm Tú (Thanh Hóa) đã hình thành nhiều mô hình sản xuất hiệu quả. Nổi bật nhất là mô hình trồng cam sạch của ông Nguyễn Văn Trọng, vừa nâng cao giá trị kinh tế vừa tạo thêm việc làm, đóng góp tích cực cho mục tiêu giảm nghèo bền vững.
Nhờ thực hiện hiệu quả Chỉ thị 22 của Tỉnh ủy Thanh Hóa, xã Luận Thành đang từng ngày đổi thay. Những mái nhà mới mọc lên, ánh lên niềm tin và khát vọng vươn lên thoát nghèo của người dân miền núi còn nhiều gian khó.
Nhờ chính sách hỗ trợ xây nhà ở theo Chỉ thị 22 của Tỉnh ủy Thanh Hóa và chương trình cấp bò sinh sản cho hộ nghèo, cuộc sống của ông Bùi Văn Sinh, người dân tộc Mường ở xã Điền Quang đã dần ổn định. Từ hộ nghèo lâu năm, nay ông có mái ấm và hướng đi thoát nghèo bền vững.
Làm việc với tỉnh Thanh Hóa sáng 6/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến yêu cầu địa phương tăng cường kiểm soát đội tàu khai thác, đảm bảo 100% thiết bị giám sát hành trình hoạt động liên tục, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ phục vụ đoàn thanh tra EC về chống khai thác IUU.
