Dấu ấn từ chương trình trồng cây ăn quả trên đất dốc

Thứ sáu, 5/12/2025, 21:37 (GMT+7)
logo Chương trình “Cây ăn quả trên đất dốc” của tỉnh Sơn La là minh chứng tiêu biểu cho phong trào thi đua yêu nước (TĐYN) ngành Nông nghiệp và Môi trường, thể hiện ý chí sáng tạo, khát vọng vươn lên và tinh thần làm giàu chính đáng của người nông dân vùng cao Tây Bắc.
van-phong-ntm-son-la_1764903643.webp
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến thăm vườn nhãn Ánh Vàng tại xã Chiềng Mung, tỉnh Sơn La.

Nằm ở vị trí trung tâm vùng Tây Bắc, cách Hà Nội trên 300km, Sơn La có 75 xã, phường, là vùng đất sinh sống lâu đời của 12 dân tộc anh em, với những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc và tài nguyên thiên nhiên đa dạng, phong phú. Tuy nhiên, phần lớn đất nông nghiệp của Sơn La có độ dốc lớn, canh tác cây hàng năm như ngô, sắn, lúa nương cho hiệu quả thấp. Bên cạnh đó, hoạt động sản xuất nông nghiệp còn nhỏ lẻ, chưa hình thành vùng sản xuất tập trung; cơ sở chế biến nông sản còn hạn chế; nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển nông nghiệp còn thiếu, tiêu thụ nông sản còn bấp bênh, chưa có kinh nghiệm xây dựng thương hiệu và chuỗi sản phẩm an toàn.

Trước thực tế đó, Tỉnh ủy Sơn La ban hành Thông báo Kết luận số 121-TB/TU ngày 30/11/2015, xác định trồng cây ăn quả trên đất dốc là chủ trương chiến lược, nhiệm vụ trọng tâm của toàn hệ thống chính trị. Dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và sự vào cuộc của các cấp, ngành, với quyết tâm chính trị cao, ngành NN&MT đã tham mưu ban hành chủ chương, chính sách hỗ trợ phát triển cây ăn quả, đúng thời điểm, kịp thời đã đóng vai trò khuyến khích hộ gia đình, hợp tác xã phát triển cây ăn quả, nhất là cây ăn quả trên đất dốc, hình thành vùng sản xuất tập trung, chuyên canh gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Thực hiện chủ trương của tỉnh ủy Sơn La về phát triển nông nghiệp trong đó xác định trồng cây ăn quả hàng hóa là khâu đột phá trong phát triển kinh tế nông lâm nghiệp, tăng hiệu quả kinh tế, tạo việc làm và góp phần đảm bảo môi trường sinh thái; từng bước giảm vững chắc diện tích canh tác cây lương thực trên đất dốc; giai đoạn 2016-2025, ngành nông nghiệp tỉnh thực hiện chuyển đổi, trồng mới cây ăn quả đạt gần 62.000ha. Đến năm 2025, diện tích cây ăn quả và sơn tra tăng lên 85.000ha, sản lượng đạt khoảng 510.000 tấn, với hơn 20 loại cây ăn quả chủ lực gồm: nhãn, xoài, mận, chuối, chanh leo, na, thanh long. Giá trị sản xuất trung bình đạt 150-300 triệu đồng/ha/năm, trong đó một số mô hình tiêu biểu đạt 400 – 500 triệu đồng/ha/năm. So với năm 2016 giá trị đã tăng gấp từ 4-10 lần. Hiện, Sơn La là một trong những tỉnh sản xuất cây ăn quả lớn nhất miền Bắc, trở thành trung tâm sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn của khu vực miền núi phía Bắc, đủ khả năng đáp ứng nguyên liệu cho tiêu thụ, chế biến và xuất khẩu quả.

Với mục tiêu phát triển nông nghiệp hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng và PTBV, ngành nông nghiệp Sơn La đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật và chuyển đổi số trong quản lý sản xuất nông nghiệp, triển khai truy xuất nguồn gốc, nhật ký sản xuất điện tử, với 264,8ha cây trồng đạt chứng nhận hữu cơ, 5.596ha được cấp chứng nhận VietGAP, duy trì 262 chuỗi nông sản, thủy sản an toàn hoạt động hiệu quả, tạo nền tảng quan trọng cho tiêu thụ bền vững.

Cùng với đó, Sơn La phát triển mạnh nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, với 3.209ha cây trồng được áp dụng hệ thống tưới phun, tưới nhỏ giọt, hơn 115,5 ha nhà lưới, nhà kính, nhà màng, và 9 vùng ứng dụng công nghệ cao, trong đó có 5 vùng cây ăn quả. Đặc biệt, tỉnh đang xây dựng Đề án Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Sơn La, định hướng phát triển nông nghiệp hiện đại, thân thiện môi trường.

Công tác xây dựng mã số vùng trồng, thương hiệu nông sản cũng được chú trọng. Toàn tỉnh hiện duy trì 218 mã số vùng trồng, 8 mã số cơ sở đóng gói, 31 sản phẩm nông sản mang địa danh được cấp văn bằng bảo hộ, 214 sản phẩm OCOP, trong đó 1 sản phẩm 5 sao, 67 sản phẩm 4 sao, 146 sản phẩm 3 sao.

Năm 2025, Sơn La hình thành chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ sản xuất, chế biến đến xúc tiến thương mại với 560 cơ sở chế biến nông sản, trong đó 17 nhà máy quy mô lớn như Doveco Sơn La, Nhà máy chế biến quả Nafoods Tây Bắc cùng 3.000 cơ sở sấy long nhãn và hơn 40 kho lạnh giúp giảm thất thoát sau thu hoạch. Giai đoạn 2017- 2025, tỉnh thu hút 5 nhà máy chế biến nông sản lớn, góp phần xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, bền vững.

Hoạt động xúc tiến thương mại được đẩy mạnh, giai đoạn 2020 - 2025, tỉnh tham gia hơn 70 hội chợ, lễ hội trái cây; các sản phẩm như xoài, nhãn, mận, dâu tây có mặt trên chuyến bay Vietnam Airlines, trong các hệ thống siêu thị lớn tại Hà Nội và nhiều tỉnh, thành khác, qua đó giúp mở rộng thị trường, ổn định giá bán, nâng cao thu nhập cho nông dân.

Các sản phẩm cây ăn quả của tỉnh đang từng bước tạo dựng thương hiệu trên thị trường trong nước cũng như quốc tế, đã tham gia vào chuỗi giá trị xuất khẩu. Từ năm 2017 - 2025 xuất khẩu quả sang thị trường 15 nước với sản lượng trên 158.000 tấn quả, trong đó có nhiều thị trường có tiêu chuẩn cao, khó tính như Nhật, Úc, UAE, Pháp, Anh và một số nước EU khác,… Đặc biệt, các sản phẩm cây ăn quả chủ lực của Sơn La đang từng bước tạo dựng thương hiệu trên thị trường trong nước và quốc tế. Giai đoạn 2017 - 2025, Sơn La đã xuất khẩu hơn 158.000 tấn quả sang 15 quốc gia, trong đó có các thị trường khó tính như Nhật Bản, Úc, UAE, Pháp, Anh và các nước EU.

Chương trình “Cây ăn quả trên đất dốc” được xem là điểm sáng trong PTTĐ của tỉnh Sơn La, không chỉ tạo đột phá về kinh tế mà còn mang ý nghĩa xã hội - môi trường sâu sắc. Qua chương trình, hàng chục nghìn hộ nông dân được hỗ trợ kỹ thuật, vốn vay ưu đãi; nhiều vùng đất dốc bạc màu được phủ xanh, góp phần hạn chế xói mòn và cải thiện sinh thái.

Tuy nhiên, phát triển cây ăn quả tại Sơn La vẫn đối mặt với nhiều thách thức như sản xuất chủ yếu trên đất dốc, quy mô nhỏ lẻ, phân tán; chất lượng sản phẩm chưa đồng đều; diện tích đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP còn thấp; liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp chưa chặt chẽ, tiêu thụ chủ yếu qua thương lái, giá cả thiếu ổn định...

Hướng tới năm 2030, Sơn La xác định mục tiêu phát triển ổn định 90.000ha cây ăn quả, sản lượng 823.000 tấn, tập trung phát triển cây ăn quả thân gỗ, cây phân tán góp phần nâng độ che phủ rừng đạt 4,14% (58.446ha), bảo đảm nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến, xuất khẩu, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm chế biến nông sản của vùng trung du và miền núi phía Bắc. Với tinh thần thi đua sáng tạo, chủ động và quyết tâm cao, ngành Nông nghiệp Sơn La tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, đẩy mạnh cơ giới hóa, ứng dụng công nghệ cao, phát triển kinh tế tuần hoàn, đưa Sơn La trở thành điểm sáng trong phát triển nông nghiệp xanh, bền vững và nâng cao thu nhập cho người dân vùng cao.

Văn phòng Điều phối Nông thôn mới tỉnh Sơn La