Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh thực hiện Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển, Diễn đàn "Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam" do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tổ chức tại Quảng Trị đã trở thành không gian đối thoại quan trọng, nơi các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và cộng đồng cùng tìm kiếm giải pháp hài hòa giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và bảo tồn hệ sinh thái biển.
Ngày 17/12/2025, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức Diễn đàn "Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam" với sự tham dự của hơn 100 đại biểu đến từ các bộ, ngành Trung ương, các địa phương ven biển, tổ chức quốc tế, các chuyên gia, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan báo chí.
Diễn đàn được tổ chức nhằm truyền thông sâu rộng việc khai Nghị quyết số 36-NQ/TW của Trung ương Đảng và Nghị quyết số 26/NQ-CP của Chính phủ về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, với yêu cầu ngày càng cao về khai thác hợp lý, sử dụng hiệu quả và bảo vệ lâu dài tài nguyên, môi trường biển và hải đảo.
Diễn đàn nhằm tạo lập không gian trao đổi cởi mở, đa chiều giữa các nhà quản lý, nhà khoa học trong nước và quốc tế, các chuyên gia, doanh nghiệp và người dân về những vấn đề cốt lõi trong khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên môi trường biển, bảo tồn đa dạng sinh học và các hệ sinh thái biển, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, kinh tế biển xanh và kinh tế tuần hoàn. Trong suốt thời gian diễn ra, Diễn đàn đã ghi nhận nhiều tham luận, ý kiến trao đổi thẳng thắn, thực tiễn, phản ánh sinh động cả tiềm năng, lợi thế lẫn những thách thức đang đặt ra đối với phát triển kinh tế biển Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, TS. Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: Việt Nam là quốc gia biển với đường bờ biển dài hơn 3.260 km, sở hữu nguồn tài nguyên biển và hải đảo phong phú, đa dạng, đồng thời là không gian sinh kế của hàng chục triệu người dân. Biển không chỉ mang lại nguồn lợi thủy sản, năng lượng, khoáng sản, mà còn là không gian phát triển du lịch, giao thương, bảo đảm quốc phòng, an ninh và chủ quyền quốc gia. Tuy nhiên, cùng với những tiềm năng to lớn, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức chưa từng có, từ suy giảm nguồn lợi thủy sản, ô nhiễm môi trường biển, rác thải nhựa đại dương, đến tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và axit hóa đại dương.
Theo TS. Đào Xuân Hưng, trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra không chỉ là khai thác hiệu quả tài nguyên biển, mà quan trọng hơn là phải khai thác thông minh, có trách nhiệm, dựa trên nền tảng khoa học – công nghệ hiện đại và tiếp cận quản lý tổng hợp. Việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW và Nghị quyết số 26/NQ-CP càng đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội, trong đó Diễn đàn hôm nay được kỳ vọng trở thành một mắt xích quan trọng, kết nối tri thức khoa học với thực tiễn quản lý và sản xuất, kết nối tầm nhìn chiến lược với hành động cụ thể ở các địa phương ven biển.
Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường khẳng định Diễn đàn không chỉ dừng lại ở việc nhận diện thách thức, mà hướng tới tìm kiếm lời giải mang tính hệ thống, bao gồm quy hoạch không gian biển dựa trên hệ sinh thái, ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số trong giám sát, quản lý tài nguyên biển; hoàn thiện chính sách, cơ chế phối hợp liên ngành; mở rộng hợp tác quốc tế; và đổi mới mô hình phát triển theo hướng hài hòa giữa lợi ích kinh tế, sinh thái và cộng đồng. Ông bày tỏ tin tưởng rằng với sự hiện diện của các nhà quản lý giàu kinh nghiệm, các nhà khoa học uy tín, doanh nghiệp tiên phong và đại diện các địa phương ven biển, Diễn đàn sẽ tạo ra nhiều gợi mở chính sách có giá trị, góp phần giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu lên từ biển.
Phát biểu chào mừng tại Diễn đàn, ông Trần Đình Hiệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị cho biết, tỉnh Quảng Trị rất vinh dự được Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường lựa chọn là địa phương đăng cai tổ chức Diễn đàn. Ông nhấn mạnh mục tiêu của Diễn đàn phù hợp với định hướng phát triển của tỉnh, đó là thúc đẩy trao đổi, đối thoại giữa các bên liên quan về khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển, hải đảo, bảo tồn đa dạng sinh học và hệ sinh thái biển, hướng tới phát triển bền vững.
Trong những năm qua, kinh tế biển của Quảng Trị có bước phát triển tích cực. Du lịch biển phục hồi nhanh và tăng trưởng mạnh, năm 2025 dự ước đón khoảng 9,6 triệu lượt khách, tổng doanh thu hơn 11.000 tỷ đồng. Hệ thống cảng biển được đầu tư đồng bộ, trong đó đáng chú ý là việc khởi công bến cảng tổng hợp quốc tế Hòn La có khả năng đón tàu đến 100.000 tấn. Các khu kinh tế ven biển, đặc biệt là Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị, tiếp tục thu hút đầu tư, từng bước hình thành hệ sinh thái công nghiệp – dịch vụ biển.
Song song với phát triển kinh tế, tỉnh Quảng Trị đặc biệt chú trọng bảo vệ môi trường biển, đa dạng sinh học và thích ứng với biến đổi khí hậu. Các nhiệm vụ giảm thiểu rác thải nhựa đại dương, ứng phó sự cố tràn dầu, quan trắc môi trường biển được triển khai thường xuyên. Khu bảo tồn biển đảo Cồn Cỏ tiếp tục được quản lý, đầu tư điều tra, đánh giá đa dạng sinh học. Tỉnh cũng đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ trong điều tra cơ bản, giám sát tài nguyên và môi trường biển, tạo nền tảng cho quản lý tổng hợp vùng bờ. Tuy nhiên, ông Trần Đình Hiệp thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, thách thức mà địa phương đang đối mặt như nguồn lực đầu tư còn hạn chế, dữ liệu biển chưa đầy đủ, tác động ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu, sạt lở bờ biển phức tạp, yêu cầu quản lý tổng hợp tài nguyên biển ngày càng cao. Những thách thức này đòi hỏi phải tiếp tục đổi mới tư duy, hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường liên kết và huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội.
Tại Diễn đàn, PGS, TS. Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Thủy sản Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam đã trình bày tham luận “Tổng quan biển và hải đảo Việt Nam”. Ông khẳng định chủ quyền không thể tranh cãi của Việt Nam đối với các vùng biển, đảo trên Biển Đông theo luật pháp quốc tế. Biển Việt Nam là một bộ phận quan trọng của Biển Đông, không gian biển có ý nghĩa chiến lược đặc biệt về kinh tế, chính trị, quốc phòng và môi trường. Biển Việt Nam giàu có về tài nguyên sinh học, nằm trong khu vực có hệ sinh thái san hô phong phú bậc nhất thế giới, sở hữu tiềm năng lớn về dầu khí, năng lượng biển và khoảng 350 mỏ khoáng sản rắn, trong đó có cát thủy tinh và nhiều khoáng sản giá trị khác.
PGS, TS. Nguyễn Chu Hồi nhấn mạnh biển Việt Nam không chỉ giàu tài nguyên mà còn đẹp về cảnh quan, thiên nhiên, có lợi thế vượt trội để phát triển du lịch biển đảo, cảng biển và hàng hải. Tuy nhiên, ông cho rằng điều quan trọng là phải có tầm nhìn dài hạn, biết biến yếu thế thành lợi thế, biến lợi thế thành lợi ích thực sự cho đất nước và người dân. Bảo vệ môi trường, tài nguyên và chủ quyền biển đảo là ba mặt của một vấn đề thống nhất, không thể tách rời. Phát triển kinh tế biển hiệu quả và bền vững phải dựa trên nền tảng của kinh tế biển xanh và kinh tế tuần hoàn, bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, ứng phó chủ động với biến đổi khí hậu và biến đổi đại dương.
Một nội dung thu hút sự quan tâm lớn tại Diễn đàn là tham luận của ông Trần Xuân Anh, Bí thư – Chủ tịch Đặc khu Cồn Cỏ, tỉnh Quảng Trị về định hướng xây dựng Cồn Cỏ trở thành trung tâm du lịch biển đảo đặc sắc của miền Trung. Theo ông, Cồn Cỏ hội tụ đầy đủ tiềm năng để trở thành động lực phát triển mới của kinh tế biển Quảng Trị, với vị trí tiền tiêu quan trọng, hệ sinh thái biển phong phú và cảnh quan còn nguyên sơ. Phát triển Cồn Cỏ không chỉ là bài toán kinh tế mà gắn chặt với nhiệm vụ bảo vệ môi trường, tài nguyên và chủ quyền biển đảo. Đặc khu Cồn Cỏ xác định phát triển theo mô hình kinh tế xanh gắn với quốc phòng toàn dân, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và gìn giữ hệ sinh thái biển. Địa phương đang tập trung hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu đãi để thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào các lĩnh vực du lịch sinh thái biển đảo, dịch vụ hậu cần nghề cá, nghiên cứu khoa học biển và năng lượng tái tạo, hướng tới mục tiêu xây dựng Cồn Cỏ trở thành đặc khu đảo sinh thái – tự cường – hiện đại.
Trong bối cảnh kinh tế biển xanh ngày càng được nhấn mạnh, tham luận của ông Lê Anh Hoàng, Giám đốc GiantBarb với chủ đề “Carbon biển xanh – hướng đi mới trong kỷ nguyên phát triển kinh tế biển” đã mang đến góc nhìn mới mẻ. Ông khẳng định carbon xanh từ các hệ sinh thái biển như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển, rạn san hô đang trở thành chìa khóa cho phát triển bền vững. Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển thị trường tín chỉ blue carbon, song cần điều tra, đánh giá đầy đủ tiềm năng, hoàn thiện thể chế chính sách, xây dựng quy trình phát hành tín chỉ carbon, đào tạo năng lực cho các đơn vị quản lý và tổ chức bảo tồn. Việc phát triển blue carbon không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn góp phần tạo sinh kế, thúc đẩy phát triển bao trùm trong kinh tế biển.
Tham luận của ông Phan Đình Hùng, Phó phòng Biển, đảo và Tài nguyên nước, Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị đã làm rõ tiềm năng phát triển kinh tế biển và hải đảo của tỉnh trên nhiều lĩnh vực, từ cảng biển, dịch vụ logistics, du lịch biển, thủy hải sản đến năng lượng tái tạo ngoài khơi. Ông nhấn mạnh tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực trong kiểm soát ô nhiễm môi trường biển, quản lý và bảo vệ hệ sinh thái, điều tra nghiên cứu khoa học, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng, đồng thời đề xuất các định hướng, giải pháp nhằm khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo trong thời gian tới.
Đại diện Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), bà Thu Hiền trình bày tham luận về đầu tư vào nguồn vốn thiên nhiên thông qua các khu bảo tồn biển, khu vực có biện pháp bảo tồn hiệu quả khác (OECMs), hướng tới nền kinh tế tích cực với thiên nhiên. Bà nhấn mạnh sẽ không thể đạt được mục tiêu “Net Zero” nếu thiếu “Nature Positive”. Các khu bảo tồn biển, khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản và OECMs đóng vai trò then chốt trong phục hồi hệ sinh thái, phát triển nguồn lợi thủy sản và là nền tảng của kinh tế tích cực với thiên nhiên. Việc lồng ghép cách tiếp cận Nature Positive vào quy hoạch biển mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam trong bối cảnh các cam kết toàn cầu về đa dạng sinh học và ESG.
Từ góc nhìn doanh nghiệp và cộng đồng, bà Hoàng Thị Sửu, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ tàu biển Bảo Ninh chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong phát triển hậu cần nghề cá, coi đây là mắt xích quan trọng tạo sinh kế bền vững cho ngư dân. Bà cho rằng hậu cần nghề cá không chỉ là hoạt động kinh doanh mà còn gắn với trách nhiệm xã hội, bảo đảm an toàn cho tàu thuyền, góp phần kiểm soát IUU và phát triển bền vững ngành khai thác biển. Tuy nhiên, bà cũng thẳng thắn nêu lên những khó khăn về quy hoạch, mặt bằng, chính sách đóng mới tàu cá, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động hậu cần nghề cá và sinh kế của hàng nghìn lao động biển.
Ở lĩnh vực chế biến thủy hải sản, bà Đào Thị Tám, Giám đốc HTX sản xuất kinh doanh dịch vụ chế biến thủy sản Long Tám chia sẻ kinh nghiệm xây dựng sản phẩm OCOP từ nguồn nguyên liệu biển địa phương. Theo bà, yếu tố then chốt là bảo đảm nguyên liệu tươi ngon, có nguồn gốc rõ ràng, kết hợp công nghệ hiện đại với bản sắc truyền thống, tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng, đầu tư xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc và mở rộng thị trường. Những mô hình như vậy góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm biển, tạo việc làm và sinh kế bền vững cho cộng đồng ven biển.
Trong khuôn khổ Diễn đàn, phiên đối thoại bàn tròn diễn ra sôi nổi với sự tham gia của các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và đại diện địa phương ven biển. Các ý kiến trao đổi thẳng thắn, bám sát thực tiễn đã làm rõ nhiều vấn đề then chốt trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên biển, đồng thời cho thấy yêu cầu cấp thiết phải đổi mới cách tiếp cận theo hướng tổng hợp, liên ngành và dựa trên nền tảng khoa học.
Nội dung được thảo luận sâu là quy hoạch không gian biển. Các đại biểu cho rằng quy hoạch cần dựa trên hệ sinh thái, tính đến sức chịu tải của môi trường và mối quan hệ giữa các ngành kinh tế biển. Thực tế tại nhiều địa phương vẫn còn tình trạng chồng chéo giữa nuôi trồng thủy sản, du lịch, cảng biển, bảo tồn và năng lượng tái tạo, dẫn đến xung đột lợi ích và lãng phí nguồn lực. Do đó, cần triển khai hiệu quả quy hoạch không gian biển quốc gia, tăng cường điều phối liên ngành và bảo đảm sự thống nhất giữa quy hoạch trung ương và địa phương.
Phát triển kinh tế biển xanh và kinh tế tuần hoàn được xác định là trụ cột phát triển lâu dài. Các nhà khoa học nhấn mạnh đây không chỉ là yêu cầu bảo vệ môi trường, mà còn là con đường để nâng cao giá trị gia tăng, bảo tồn hệ sinh thái và cải thiện sinh kế cho cộng đồng ven biển. Việc thúc đẩy các mô hình sản xuất, kinh doanh tuần hoàn trong thủy sản, du lịch biển và chế biến hải sản sẽ góp phần giảm áp lực lên tài nguyên và hạn chế ô nhiễm môi trường biển.
Năng lượng tái tạo ngoài khơi, đặc biệt là điện gió, được đánh giá là động lực tăng trưởng mới của kinh tế biển. Tuy nhiên, các đại biểu lưu ý việc phát triển lĩnh vực này cần được quản lý chặt chẽ, lồng ghép trong quy hoạch không gian biển và đánh giá đầy đủ tác động môi trường – xã hội, nhằm bảo đảm hài hòa với bảo tồn thiên nhiên và sinh kế truyền thống của ngư dân.
Bên cạnh đó, hợp tác quốc tế được coi là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ, nguồn lực tài chính và kinh nghiệm quản lý tiên tiến. Đồng thời, việc hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường điều tra cơ bản, xây dựng cơ sở dữ liệu và đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý biển được xác định là nền tảng để nâng cao năng lực quản lý và bảo đảm khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển và hải đảo trong dài hạn.
Kết thúc Diễn đàn, các đại biểu thống nhất nhận định đây là dịp quan trọng để chia sẻ thông tin, kinh nghiệm và đưa ra các khuyến nghị chính sách thiết thực, góp phần thúc đẩy khai thác hợp lý, sử dụng bền vững và bảo vệ tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam. Những trao đổi, đề xuất tại Diễn đàn sẽ là cơ sở quan trọng để các cơ quan quản lý, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp tiếp tục hoàn thiện chính sách, hành động hiệu quả hơn, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam trong giai đoạn mới, giàu lên từ biển nhưng không đánh đổi môi trường và tương lai của các thế hệ mai sau.
Phụ nữ ở vùng đất nắng gió Quảng Trị được ví như những bông hoa xương rồng trên cát – lặng lẽ, bền bỉ trước khắc nghiệt của thiên nhiên, nhưng vẫn toát lên vẻ dịu dàng và sức sống mạnh mẽ. Giữa miền biển nhiều phong ba ấy, họ không chỉ giữ vai trò hậu phương, mà còn trực tiếp góp phần nâng đỡ sinh kế, gìn giữ nhịp sống biển. Tại Diễn đàn “Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam”, chị Hoàng Thị Sửu, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ Tàu biển Bảo Ninh (Quảng Trị), để lại ấn tượng đặc biệt bởi phong thái điềm đạm nhưng quyết liệt. Trong những chia sẻ của mình, chị nói nhiều về hậu cần nghề cá và cả “nghề đặc biệt” mà không nhiều phụ nữ đủ bản lĩnh để theo đuổi.
"Nếu không bảo tồn hiệu quả, không thể có nền kinh tế biển bền vững" - đó là khẳng định của bà Bùi Thị Thu Hiền, Quản lý Chương trình Biển và Vùng bờ - Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) tại tham luận “Đầu tư vào nguồn vốn thiên nhiên – khu bảo tồn biển, OECMs – Hướng tới nền kinh tế tích cực với thiên nhiên”, trình bày trong Diễn đàn “Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam”, do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị tổ chức ngày 17/12/2025.
Ngày 17/12/2025, tại tỉnh Quảng Trị, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị đã tổ chức Diễn đàn “Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam”. Sự kiện thu hút sự quan tâm của các nhà quản lý, nhà khoa học, doanh nghiệp và đại diện các địa phương ven biển.
Những năm qua, kinh tế biển đã và đang đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh Quảng Trị, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân ven biển. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi thế, việc khai thác tài nguyên biển Quảng Trị vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức như khai thác chưa hợp lý, nguy cơ suy giảm nguồn lợi thủy sản, ô nhiễm môi trường biển và tác động ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu.
Sáng ngày 17/12/2025, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị tổ chức Diễn đàn “Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và hải đảo Việt Nam” với sự tham dự của hơn 100 đại biểu đến từ các bộ, ngành, địa phương ven biển, các tổ chức quốc tế, chuyên gia, nhà khoa học và cơ quan báo chí.
