Hội thảo "Phát triển và nâng tầm giá trị Trà Shan Tuyết": Định vị giá trị thương hiệu Trà Shan Tuyết Suối giàng

Đó là lời chia sẻ của Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường Đào Xuân Hưng tại Hội thảo "Phát triển và nâng tầm giá trị Trà Shan Tuyết". Hội thảo là là diễn đàn quan trọng để các đại biểu chia sẻ các giải pháp nhằm định vị thương hiệu Trà Shan Tuyết, bảo tồn và phát triển bền vững vùng trẻ cổ thụ, đồng thời xúc tiến thương mại để đưa sản phẩm chất lượng cao đến với người tiêu dùng.

Ngày 21/11, tại Lào Cai, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND xã Văn Chấn tổ chức Hội thảo “Phát triển và nâng cao giá trị Trà Shan Tuyết”. 

Hội thảo nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội Trà Shan Tuyết tỉnh Lào Cai, hưởng ứng Festival Sông Hồng năm 2025. Sự kiện quy tụ gần 100 đại biểu là các nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo địa phương, các chuyên gia, doanh nghiệp và người dân địa phương.

Trà Shan Tuyết Suối Giàng là di sản thiên nhiên và văn hóa độc đáo của đồng bào Mông, với quần thể khoảng 40.000 cây chè cổ thụ, nhiều cây lên đến hàng ngàn năm tuổi phân bố trên gần 400 ha ở độ cao khoảng 1.400 m. Sản phẩm đã được công nhận chỉ dẫn địa lý “Suối Giàng - Văn Chấn” và được truy xuất nguồn gốc bằng mã QR cho từng cây chè, góp phần minh bạch hóa sản xuất và phát triển thương hiệu. Nhờ chất lượng đặc hữu, Trà Shan Tuyết đang từng bước tiếp cận các thị trường tiêu chuẩn cao như châu Âu và Nhật Bản. 

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường cho biết: "Để trà Shan Tuyết thực sự trở thành “đại sứ văn hóa” và “tài sản xanh” của miền núi phía Bắc và của Quốc gia, hội thảo hôm nay được tổ chức nhằm mục tiêu: Xác định các định hướng và giải pháp phát triển vùng chè Shan Tuyết; xây dựng vùng nguyên liệu bền vững; bảo tồn cây chè cổ thụ, chú trọng canh tác hữu cơ và bảo vệ môi trường sinh thái; nâng cao giá trị thương hiệu và giá trị kinh tế; áp dụng khoa học và công nghệ để tạo ra các dòng sản phẩm cao cấp có giá trị gia tăng; kết nối nhà quản lý - nhà doanh nghiệp - hợp tác xã - người dân - nhà khoa học, và vai trò của truyền thông giá trị thương hiệu trà Shan Tuyết chất lượng cao; thúc đẩy du lịch nông nghiệp - du lịch sinh thái gắn với cây chè cổ thụ, tạo thêm sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc; xây dựng thương hiệu mạnh, mở rộng thị trường xuất khẩu, qua đó khẳng định vị thế trà Shan Tuyết trên bản đồ trà đặc sản thế giới".

Từ góc độ địa phương, ông Nguyễn Hữu Lực, Chủ tịch UBND xã Văn Chấn nhấn mạnh: “Với định hướng phát triển kinh tế du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, trên cơ sở tiềm năng, lợi thế của địa phương, xã Văn Chấn đã xác định 01 trong 03 đột phá trong phát triển kinh tế xã hội là phát triển kinh tế du lịch gắn với nông nghiệp hữu cơ và bảo tồn văn hóa bản địa”.

Nhằm đưa cây chè cổ thụ trở thành sản phẩm chủ lực, sản phẩm mũi nhọn trong phát triển kinh tế vùng cao, xã Văn Chấn cũng đang đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, đa dạng hóa các sản phẩm Trà và hướng tới nhiều đối tượng sử dụng, để Trà shan tuyết Suối Giàng không chỉ là sản phẩm được tiêu thụ trong nước mà còn được ưa chuộng xuất khẩu sang thị trường các nước Châu Âu, Châu Á. 

Tại Hội thảo, Nhà sử học Dương Trung Quốc nhấn mạnh, Trà Shan Tuyết hoàn toàn có cơ sở lịch sử, khoa học và nghệ thuật (ẩm thực) để được xác nhận là “ thương hiệu Trà đại diện quốc gia”. Ông khẳng định việc phát triển và bảo tồn không chỉ là nhiệm vụ riêng của Suối Giàng mà còn là trách nhiệm chung ở tầm quốc gia. Các cơ quan quản lý cần đặt vấn đề phát triển Shan Tuyết Việt Nam như một định hướng chiến lược, để cây chè thực sự xứng tầm với giá trị và vị thế vốn có. Điều này sẽ tạo nền tảng giúp Suối Giàng xác định rõ vị trí của mình trong bản đồ Shan Tuyết Việt Nam.

Đại diện Hợp tác xã Suối Giàng, bà Lâm Thị Kim Thoa khẳng định, với mục đích giữ vững và phát triển thương hiệu chè Suối Giàng, Hợp tác xã đã áp dụng công nghệ truy suất nguồn gốc tới “từng gốc chè”, người tiêu dùng có thể biết được nguồn gốc, vị trí vệ tinh, thời tiết khí hậu và đơn vị sản xuất chế biến chỉ qua 1 mã quét QR Code. Bên cạnh đó, Hợp tác xã đã bước đầu sử dụng hệ thống Năng lượng mặt trời để thay thế dần cho Điện lưới và Chất đốt hóa thạch hướng tới mục tiêu sử dụng 100% năng lượng tái tạo trong quá trình sản xuất chế biến Chè Shan tuyết cổ thụ Suối Giàng.

Là thương hiệu thương hiệu sản xuất bốn dòng sản phẩm: Bạch trà, Hồng trà, Hoàng trà và Ngọc trà  được chế biến từ chè cổ thụ bằng công nghệ hiện đại nhưng vẫn giữ hồn cốt truyền thống, ông Nguyễn Công Hân, Chủ Tịch Hội Đồng Quản Trị Công ty Cổ phần Dragon Tea Suối Giàng cho biết, búp chè Shan Tuyết rất nhạy cảm; ngay sau khi hái, quá trình oxy hóa diễn ra mạnh, làm mất nhanh các nội chất quý, muốn nâng tầm thương hiệu Shan Tuyết Giàng Cao, cần rút ngắn tối đa thời gian vận chuyển từ đỉnh núi về nhà máy để giữ trọn nội chất quý giá. Dragon Tea đã ứng dụng công nghệ hiện đại: vận chuyển chè Shan Tuyết bằng drone trên đỉnh núi Suối Giàng. Người Mông, Dao, Tày, Nùng… cùng y bác sĩ, kỹ sư, sinh viên lặng lẽ gìn giữ và phát triển rừng chè Shan Tuyết giữa điều kiện gian khó. Họ kiên trì kết hợp tri thức bản địa với công nghệ cao, chữa bệnh cho cây chè và tạo ra sản phẩm tốt cho đời những người hùng thầm lặng của hiện tại.

Công ty Cổ phần Dragon Tea Suối Giàng là một trong những đơn vị luôn đồng hành với các hoạt động cộng đồng, đặc biệt là các chương trình phối hợp cùng địa phương trong công tác bảo tồn và phát triển Trà Shan Tuyết Cổ Thụ Suối Giàng. Sự hiện diện của doanh nghiệp tại Lễ hội Trà Shan Tuyết 2025 được ghi nhận như lời cam kết gắn bó lâu dài trong việc gìn giữ và lan tỏa giá trị của vùng chè cổ thụ.

Giải pháp bảo tồn và phát triển trà Shan Tuyết Suối Giàng

Tại hội thảo, các chuyên gia cùng đề xuất nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững vùng chè cổ thụ. 

Ông Hoàng Vĩnh Long, Chủ tịch Hiệp hội chè Việt Nam khẳng định, đối với người Mông Suối Giàng, cây chè là “cây của trời”, gắn liền với đời sống tín ngưỡng, phong tục và kinh tế. Vì thế, cần liên kết “4 nhà”: Nhà nước - Nhà nông - Nhà doanh nghiệp - Nhà khoa học để quảng bá giá trị văn hóa, tri thức bản địa - linh hồn của thương hiệu chè Shan Tuyết, khác biệt hoàn toàn so với các vùng chè công nghiệp khác tại Việt Nam.  

Để phát triển trà Shan tuyết, ông Lê Huy Cường, Trưởng ban Kỹ thuật, Hội Cây Di Sản Việt Nam, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam nhận định, cần xây dựng chiến lược bảo tồn, quy hoạch vùng chè, bố trí hạ tầng du lịch, thành lập bộ phận quản lý di sản.

Đặc biệt, trên lĩnh vực khoa học - công nghệ, TS. Nguyễn Ngọc Bình - Viện KHKT NLN miền núi phía Bắc đề xuất đổi mới thiết bị máy móc trong công nghệ chế biến chè Shan Tuyết. Trong đó, áp dụng các dây truyền thiết bị tiên tiến, tự động hóa vào sản xuất đóng vai trò quan trọng. Đồng thời, nhập khẩu các thiết bị tiên tiến, phù hợp với chế biến từng loại sản phẩm như công nghệ diệt men hồng ngoại, vi sóng, không khí nóng, công nghệ lên men bằng hệ thống lên men liên tục. 

Tại hội thảo, lãnh đạo địa phương cùng các nhà khoa học khẳng định vai trò thiết yếu của doanh nghiệp trong hành trình bảo tồn và phát triển trà Shan Tuyết. Việc ứng dụng khoa học - công nghệ hiện đại được xem là yếu tố then chốt giúp nâng tầm giá trị sản phẩm, chuẩn hóa quy trình sản xuất và đưa thương hiệu chè Shan Tuyết vươn ra thị trường quốc tế.

Khép lại Hội thảo, các đại biểu đều thống nhất định hướng bảo tồn, phát huy giá trị chè cổ thụ Suối Giàng, gắn sản xuất với khoa học - công nghệ, xúc tiến thương mại và phát triển du lịch bền vững. Những ý kiến, đề xuất tại sự kiện sẽ là cơ sở quan trọng để xây dựng chiến lược nâng tầm Trà Shan Tuyết trở thành thương hiệu đặc trưng của vùng cao Tây Bắc, đóng góp thiết thực cho phát triển kinh tế xanh và nâng cao đời sống đồng bào dân tộc Mông.