Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo các quốc gia thành viên Ủy hội sông Mê Công quốc tế sẽ thảo luận để đưa ra các định hướng cho sự phát triển bền vững của lưu vực sông Mê Công giai đoạn tới tại Hội nghị cấp cao Ủy hội sông Mê Công quốc tế lần thứ 4, được tổ chức tại thủ đô Viêng Chăn của Lào. Đây là diễn đàn khu vực quan trọng thúc đẩy hợp tác hòa bình và cùng có lợi nhằm phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công.
Lưu vực sông Mê Công gồm có 6 quốc gia, trong đó Trung Quốc và Myanmar là hai quốc gia nằm ở thượng nguồn. Tuy nhiên, hai nước này không phải thành viên của Ủy hội mà là đối tác đối thoại. Một lưu vực sông là một thể thống nhất, cần được tất cả quốc gia có chung lưu vực cùng tham gia một cách toàn diện vào việc phát triển, quản lý và bảo vệ lưu vực sông.
Hội nghị cấp cao (HNCC) của Ủy hội sông Mê Công quốc tế (MRC) được tổ chức từ năm 2010, theo cơ chế luân phiên 04 năm/lần tại 04 nước thành viên của Ủy hội. Đây là sự kiện quy tụ tham dự của các nhà Lãnh đạo cấp cao các nước thành viên MRC nhằm thảo luận, xây dựng các chính sách và giải quyết các thách thức mà các quốc gia lưu vực sông Mê Công đang đối mặt. Đây cũng là dịp để những nhà Lãnh đạo chính phủ các nước thành viên MRC cùng đánh giá tình hình thực hiện các quyết định đã đưa ra bốn năm trước đó, thống nhất về các chiến lược và định hướng hợp tác cho tương lai.
Ảnh minh họa
Cho đến nay, có 3 kỳ HNCC đã được tổ chức - lần đầu tiên vào năm 2010 do Thái Lan đăng cai tại Hủa Hìn; lần thứ hai vào năm 2014 do Việt Nam đăng cai tại Thành phố Hồ Chí Minh và lần thứ ba vào năm 2018 do Campuchia đăng cai tại Xiêm Riệp.
Mục tiêu của Hội nghị lần này là: Tiếp tục khẳng định cam kết chính trị ở cấp cao nhất của 4 quốc gia thành viên trong việc tăng cường thực hiện hiệu quả Hiệp định Mê Công năm 1995 và chức năng của Ủy hội; Tiếp tục khẳng định các mục đích và nguyên tắc hợp tác vì sự phát triển bền vững của Lưu vực; Ghi nhận các thành tựu đạt được từ các HNCC trước đây; Phân tích, đánh giá các thách thức và cơ hội liên quan đến nguồn nước, bao gồm các vấn đề phát triển bền vững và quản lý môi trường Lưu vực; và xác định các định hướng phát triển, quản lý lưu vực và thống nhất các thỏa thuận/kế hoạch triển khai Chiến lược phát triển Lưu vực sông Mê Công giai đoạn 2021-2030.
Sự đổi mới của Hội nghị năm nay được thể hiện trên 03 lĩnh vực chính: Đổi mới trong chính sách, bao gồm việc gắn kết chính sách giữa các lĩnh vực khác nhau (ví dụ: nước, thực phẩm, năng lượng); tăng cường sự liên kết giữa chính sách khu vực, quốc gia và hỗ trợ vượt qua thách thức để đạt được tiến bộ chung về đổi mới tư duy, tăng cường ngoại giao nước để xác định và đẩy nhanh các chính sách mang lại lợi ích chung; Đổi mới trong hợp tác, bao gồm xác định các cơ hội thực tiễn để cùng thực hiện hiệu quả hơn việc thông qua các quy trình, quản lý rủi ro chung và đạt được những kết quả khả quan ở cấp khu vực và quốc gia vì lợi ích của người dân sinh sống trong lưu vực; Đổi mới về công nghệ, bao gồm trang thiết bị, công cụ và sản phẩm kỹ thuật số, nâng cấp để tăng cường quy hoạch và quản lý lưu vực sông, hỗ trợ quá trình ra quyết định trong các điều kiện khó khăn, đặc biệt liên quan đến thay đổi điều kiện dòng sông do thay đổi hoạt động của hạ tầng nước và khí hậu.
Việt Nam tham dự hội nghị lần này trong bối cảnh đất nước tiếp tục hội nhập quốc tế sâu rộng; chính trị, an ninh, quốc phòng được củng cố; kinh tế tăng trưởng ổn định, đạt 8,02% năm 2022, mức cao nhất trong 11 năm qua và đứng hàng đầu khu vực.
Theo Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành, những vấn đề Việt Nam quan tâm trong hợp tác Mê Công và tại Hội nghị lần này là các giải pháp cụ thể, mang tính đột phá bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người dân khi bị tác động. Đáng chú ý là việc hỗ trợ người dân ứng phó hiệu quả với các tình huống khẩn cấp do thiên tai, dịch bệnh và các tình huống khẩn cấp khác gây ra.
Các hoạt động sử dụng nước trong lưu vực cần được cân nhắc kỹ lưỡng để không ảnh hưởng nhiều đến dòng chảy tự nhiên. Mọi sự phát triển đều hướng tới sự ổn định, an toàn, an ninh của người dân ven sông cho dù ở quốc gia nào. Những giải pháp cụ thể cũng sẽ được thảo luận để dẫn đến thống nhất thực hiện giữa các quốc gia của thuộc Ủy hội sông Mê Công quốc tế. Cụ thể như thực hiện đầy đủ, thực chất và hiệu quả Hiệp định Mê Công năm 1995, Bộ các thủ tục, quy định, hướng dẫn kỹ thuật; đổi mới phương thức hợp tác, công tác quản lý, điều hành các hoạt động của Ủy hội sông Mê Công quốc tế thông qua việc lập và thực hiện hiệu quả một quy hoạch tổng thể thống nhất toàn lưu vực, tăng cường ứng dụng công nghệ hiện đại, công nghệ số trong cảnh báo, dự báo, giám sát tài nguyên nước, bảo vệ môi trường sinh thái, và tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào quá trình ra quyết định; nâng cao vai trò giám sát và điều phối của Ủy hội trong thực hiện cam kết của các nước thành viên. Bên cạnh đó, Ủy hội cần hỗ trợ các quốc gia trong khai thác, sử dụng và phát triển bền vững tài nguyên nước trên cơ sở tôn trọng quy luật tự nhiên, các giá trị tự nhiên của dòng sông. Phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, áp dụng mô hình phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn để góp phần phát triển bền vững, bảo đảm an ninh năng lượng và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Các hoạt động của Ủy hội cũng cần hướng đến bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người dân khi bị tác động do những hoạt động phát triển và biến đổi khí hậu, đặc biệt là ứng phó hiệu quả với các tình huống khẩn cấp do thiên tai và dịch bệnh gây ra.Ngoài ra, cần tăng cường trao đổi thông tin về tình hình lưu vực, về khai thác, sử dụng tài nguyên nước trong lưu vực và về chế độ vận hành của các bậc thang thủy điện trên sông Mê Công. Tiến tới thiết lập một quy trình quản lý và vận hành các công trình bậc thang thủy điện trên dòng chính sông Mê Công và hệ thống chia sẻ số liệu vận hành thời gian thực của các công trình thủy điện này.
Việt Nam cũng mong muốn các quốc gia thượng nguồn là Trung Quốc và Myanmar sẽ cam kết tham gia tích cực hơn vào các hoạt động hợp tác của Uỷ hội sông Mê Công quốc tế; các đối tác phát triển sẽ cam kết tiếp tục đồng hành và ủng hộ cho Hợp tác Mê Công.
Anh Chi
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
