Hợp tác xã trở thành “bệ phóng” cho nông nghiệp hiện đại

Những năm gần đây, Nghệ An trở thành điểm sáng trong việc đổi mới mô hình tổ chức sản xuất nông nghiệp thông qua việc phát huy vai trò của mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX)...

Thay đổi tư duy để phát triển

Nếu trước đây, HTX chỉ được xem là “cầu nối” hỗ trợ nông dân về vật tư, kỹ thuật, thì trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi xanh, HTX đang khẳng định vị thế là chủ thể trung tâm trong chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại, là “bệ phóng” cho sản xuất nông nghiệp sinh thái, bền vững. Những đổi thay này được bắt nhịp từ Quyết định số 1958/QĐ-UBND về việc “Tiếp tục đổi mới và phát triển Hợp tác xã (HTX) tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021 -2025”.

Từ những mô hình nhỏ lẻ, thiếu liên kết, toàn tỉnh Nghệ An hiện có hàng trăm HTX hoạt động hiệu quả trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp. Nhiều đơn vị HTX mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số và liên kết tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp lớn. Qua đó, không chỉ gia tăng năng suất, chất lượng nông sản mà còn tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng nghìn hộ nông dân.

Quan trọng hơn, mô hình HTX kiểu mới giúp thay đổi tư duy sản xuất của người nông dân từ sản xuất “manh mún, nhỏ lẻ” sang sản xuất hàng hóa tập trung, có truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn thị trường trong và ngoài nước. Chính sự thay đổi này là nền tảng để Nghệ An hướng tới một nền nông nghiệp hiện đại, thích ứng với biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển xanh.

Thực hiện Nghị quyết số 106/NQ-CP ngày 18/7/2023 của Chính phủ về phát triển hợp tác xã nông nghiệp trong tái cơ cầu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, UBND tỉnh Nghệ An có nhiều chính sách cũng như định hướng cụ thể để các HTX trên địa bàn ngày một “bắt nhịp” nhanh với xu thế đổi mới và yêu cầu của thời cuộc.

Suốt thời gian qua, tỉnh hỗ trợ xây dựng 91 HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị; 9 HTX xây dựng cửa hàng nông sản sạch gắn với trưng bày, giới thiệu sản phẩm khu vực kinh tế tập thể (KTTT), HTX và 5 HTX xây dựng cơ sở hạ tầng. Thông qua tư vấn, hỗ trợ cùng với sự nỗ lực vươn lên của các HTX, đến nay toàn tỉnh có 61,8% HTX hoạt động có hiệu quả; có 278 HTX hoạt động theo mô hình liên kết sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị.

Đặc biệt, các hoạt động xúc tiến thương mại gắn với Diễn đàn kinh tế hợp tác và hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tỉnh đã tổ chức và phối hợp tổ chức hiệu quả 43 hoạt động xúc tiến thương mại, bao gồm 6 hội nghị xúc tiến thương mại kết hợp với Diễn đàn kinh tế khu vực kinh tế hợp tác, HTX có sự tham gia của 82 lượt tỉnh, thành phố. Bên cạnh đó, tỉnh cũng tổ chức 4 hội chợ xanh, 5 phiên chợ quê trong tỉnh, đồng thời tham gia 28 lượt hội chợ và hoạt động xúc tiến thương mại ngoài tỉnh do các Bộ, ngành Trung ương, Liên minh HTX Việt Nam và các địa phương khác tổ chức.

Bên cạnh hiệu quả kinh tế, nhiều HTX ở Nghệ An còn chú trọng đến yếu tố môi trường và phát triển sinh thái. Việc áp dụng quy trình sản xuất hữu cơ, giảm sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, xử lý chất thải chăn nuôi, tận dụng năng lượng tái tạo không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên đất, nước mà còn góp phần xây dựng hình ảnh nông nghiệp xanh, sạch, an toàn. Đây là hướng đi tất yếu, phù hợp với chiến lược phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh mà Đảng và Nhà nước đang triển khai.

Tuy vậy, để HTX thực sự trở thành “bệ phóng” cho nông nghiệp hiện đại, vẫn cần sự đồng hành chặt chẽ của chính quyền, ngành chức năng và doanh nghiệp. Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ HTX tiếp cận vốn, đất đai, khoa học công nghệ và thị trường. Các địa phương cần coi HTX là “hạt nhân” trong xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, gắn với chương trình OCOP và phát triển kinh tế nông thôn bền vững. Đồng thời, bản thân các HTX cũng phải chủ động đổi mới quản trị, nâng cao năng lực lãnh đạo, xây dựng thương hiệu và liên kết sản xuất – tiêu thụ theo chuỗi giá trị.

Khẳng định vị thế trên tiến trình phát triển

Trong 5 năm (từ 2021-2025), trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 200 HTX được thành lập mới (bao gồm 160 HTX nông nghiệp, 35 HTX dịch vụ thương mại, 5 HTX tiểu thủ công nghiệp), bình quân mỗi năm thành lập 40 HTX; 100% xã, phường trên địa bàn đều có HTX. Đến năm 2025, toàn tỉnh có 268.700 lao động nông thôn tham gia HTX; thu nhập bình quân của 1 lao động thường xuyên trong HTX là 5,5 triệu đồng/người/tháng.

Nhìn vào HTX kinh doanh dịch vụ nông nghiệp, diêm nghiệp Quỳnh Minh, xã Quỳnh Anh để thấy rõ vai trò, vị thế của HTX ngày một được nâng tầm. HTX được thành lập vào năm 2016 với 950 thành viên, các loại hình kinh doanh, sản xuất các loại rau, củ, quả,… với tổng diện tích gần 200 ha. Từ việc tiêu thụ tại chỗ thì nay HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ ổn định cho khoảng 40-50% sản lượng rau củ ra các tỉnh, liên kết với các siêu thị lớn. Hiện nay, HTX giải quyết việc làm thường xuyên cho 45 lao động với mức lương 7 đến 8 triệu/tháng, chưa kể thời vụ.

Nhằm đáp ứng yêu cầu tiêu dùng về đa dạng hóa chủng loại sản phẩm và an toàn thực phẩm, HTX đầu tư xây dựng 4.000 m² nhà lưới để sản xuất rau, củ, quả chất lượng cao, hiện nay HTX đã đầu tư thêm nhà xưởng phục vụ sơ chế, đóng gói sản phẩm.

Hiện nay, HTX kinh doanh dịch vụ nông nghiệp, diêm nghiệp Quỳnh Minh đã được phê duyệt hỗ trợ 1 dự án cánh đồng lớn sản xuất rau, củ, quả với quy mô 30 ha và 1 dự án liên kết sản xuất rau, củ, quả với quy mô 15 ha. HTX được lựa chọn tham gia xây dựng mô hình HTX nông nghiệp đảm nhiệm các dịch vụ đầu vào, sơ chế/chế biến và đầu ra trong chuỗi giá trị nông sản. Chỉ một lát cắt điển hình đó có thể thấy những chính sách quan tâm của tỉnh đã tạo đà quan trọng cho HTX vươn lên.

Nhận định rõ vai trò quan trọng của nền kinh tế tập thể, nòng cốt là HTX, là một thành phần kinh tế quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đóng góp thiết thực vào tăng trưởng, an sinh xã hội và xây dựng nông thôn mới của tỉnh. UBND tỉnh Nghệ An tiếp tục đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để khu vực KTTT, HTX phát triển mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn trong giai đoạn mới.

Có thể nói, trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, vai trò của hợp tác xã ở Nghệ An ngày càng được khẳng định rõ rệt. Khi HTX không chỉ là “tổ chức kinh tế tập thể” mà còn là trung tâm kết nối tri thức, công nghệ và con người, thì nơi đó chính là điểm khởi đầu cho một nền nông nghiệp hiện đại, sinh thái và vì một nền nông nghiệp bền vững trong tương lai