Diễn đàn diễn ra ngày 17/12/2025, thu hút hơn 100 đại biểu đến từ các bộ, ngành Trung ương, địa phương ven biển, tổ chức quốc tế, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và cơ quan báo chí. Điểm nổi bật của diễn đàn không chỉ nằm ở số lượng tham luận, mà ở cách tiếp cận đa chiều: mỗi đại biểu mang đến một góc nhìn khác nhau về xây dựng phát triển kinh tế biển.

Từ góc độ quản lý nhà nước, câu chuyện đặt ra là hoàn thiện thể chế, quy hoạch và năng lực thực thi. Với giới khoa học, đó là bảo tồn hệ sinh thái, quy hoạch không gian biển dựa trên nền tảng khoa học. Doanh nghiệp quan tâm đến cơ hội đầu tư, thị trường carbon, kinh tế biển xanh. Trong khi đó, cộng đồng ven biển đặt vấn đề sinh kế, hậu cần nghề cá và giá trị gia tăng cho sản phẩm biển.

 

Phát triển không thể tách rời bảo tồn

Phát biểu khai mạc diễn đàn, TS. Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: cần truyền thông sâu rộng về chính sách và chiến lược tổng thể chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và ổn định xã hội.

Theo TS. Đào Xuân Hưng, diễn đàn được tổ chức nhằm cụ thể hóa các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là dịp để các bên liên quan cùng nhìn nhận lại thực trạng, chỉ rõ những điểm nghẽn và đề xuất giải pháp có tính khả thi, sát với điều kiện thực tiễn từng địa phương.

Biển phải được quy hoạch dựa trên hệ sinh thái

Trong tham luận mở đầu, PGS, TS. Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Thủy sản Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam, đã đưa ra cái nhìn tổng quan về biển, đảo Việt Nam trong bối cảnh mới.

Theo PGS, TS. Nguyễn Chu Hồi, biển Việt Nam có tiềm năng lớn nhưng cũng đang chịu áp lực ngày càng nặng nề từ khai thác quá mức, ô nhiễm và biến đổi khí hậu. Ông nhấn mạnh, nếu không thay đổi cách tiếp cận, việc phát triển kinh tế biển sẽ sớm chạm trần và để lại hệ lụy lâu dài cho môi trường và sinh kế cộng đồng.

Giải pháp cốt lõi được ông đưa ra là quy hoạch không gian biển dựa trên hệ sinh thái, coi đây là nền tảng để điều phối các hoạt động khai thác, giảm xung đột giữa các ngành kinh tế biển và bảo vệ đa dạng sinh học.

Từ góc nhìn địa phương, ông Trần Xuân Anh – Bí thư, Chủ tịch UBND Đặc khu Cồn Cỏ (Quảng Trị) chia sẻ về định hướng phát triển Cồn Cỏ trở thành trung tâm du lịch biển đảo gắn với bảo tồn sinh thái.

Theo ông Trần Xuân Anh, Cồn Cỏ có lợi thế lớn về vị trí, cảnh quan và hệ sinh thái biển, nhưng nếu phát triển du lịch theo hướng đại trà, thiếu kiểm soát, sẽ sớm làm mất đi giá trị cốt lõi. Vì vậy, địa phương lựa chọn con đường phát triển chậm nhưng bền vững, đặt bảo tồn tài nguyên biển và môi trường lên hàng đầu.

Bổ sung thêm góc nhìn quản lý, ông Phan Đình Hùng, Phó Phòng Biển, Đảo và Tài nguyên nước, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị đã phân tích tiềm năng và thách thức trong phát triển kinh tế biển của tỉnh. Theo ông, Quảng Trị có lợi thế về bờ biển, ngư trường và điều kiện phát triển năng lượng tái tạo ngoài khơi, song cần nâng cao năng lực quản lý tài nguyên biển ở cấp cơ sở để tránh khai thác manh mún, thiếu bền vững.

 

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Lê Anh Hoàng – Giám đốc GiantBarb Carbon mang đến diễn đàn tham luận về “biển xanh” và thị trường carbon. Theo ông, kinh tế biển xanh không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là cơ hội thực tế cho Việt Nam trong bối cảnh chuyển dịch sang nền kinh tế phát thải thấp.

Ông Lê Anh Hoàng cho rằng, các hệ sinh thái biển như rừng ngập mặn, thảm cỏ biển không chỉ có giá trị sinh thái mà còn là “tài sản carbon” quan trọng, có thể tham gia thị trường tín chỉ carbon nếu được quản lý và bảo tồn hiệu quả. Đây là hướng đi mới, giúp kết nối mục tiêu bảo tồn với lợi ích kinh tế.

Ở góc độ bảo tồn, bà Bùi Thị Thu Hiền – chuyên gia của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) nhấn mạnh vai trò của các khu bảo tồn biển và các mô hình OECMs trong việc bảo vệ nguồn vốn thiên nhiên.

 

Diễn đàn cũng dành không gian cho các ý kiến từ thực tiễn sản xuất, kinh doanh. Bà Hoàng Thị Sửu, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ tàu biển Bảo Ninh cho rằng, muốn ngư dân giảm áp lực khai thác, cần đầu tư đồng bộ cho hệ thống hậu cần nghề cá, giúp nâng cao giá trị sản phẩm thay vì chỉ gia tăng sản lượng.

Trong khi đó, bà Đào Thị Tám – Giám đốc HTX Chế biến thủy sản Long Tám chia sẻ kinh nghiệm xây dựng các sản phẩm thủy hải sản theo tiêu chuẩn OCOP, góp phần tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng ven biển, gắn sản xuất với bảo tồn nguồn lợi.

Phiên đối thoại bàn tròn được xem là điểm nhấn quan trọng nhất của diễn đàn, khi các vấn đề then chốt trong khai thác và sử dụng tài nguyên biển được đặt lên bàn thảo luận một cách thẳng thắn, cởi mở và đa chiều. Không còn là những tham luận một chiều, phiên đối thoại đã mở ra không gian trao đổi trực tiếp giữa các nhà quản lý, chuyên gia khoa học, đại diện doanh nghiệp và cộng đồng địa phương – những chủ thể đang trực tiếp tham gia và chịu tác động từ các chính sách về kinh tế biển.

Tại đây, nhiều đại biểu đã chỉ ra thực trạng chồng chéo trong quản lý tài nguyên biển, khi ranh giới chức năng, nhiệm vụ giữa các ngành, các cấp còn thiếu sự thống nhất, dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện. Bên cạnh đó, nguồn lực dành cho bảo tồn biển còn hạn chế, cả về tài chính lẫn nhân lực, khiến nhiều khu vực giàu giá trị sinh thái chưa được bảo vệ tương xứng với tiềm năng.

Một vấn đề khác được nhiều ý kiến đề cập là khó khăn trong thu hút đầu tư xanh. Theo các đại biểu, dù kinh tế biển xanh được xác định là hướng đi tất yếu, song cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư vẫn chưa đủ hấp dẫn, đặc biệt đối với các dự án dài hạn như bảo tồn biển, phục hồi hệ sinh thái hay phát triển tín chỉ carbon từ các hệ sinh thái ven biển. Doanh nghiệp còn e ngại rủi ro, trong khi địa phương thiếu công cụ và kinh nghiệm để kết nối với các nguồn vốn xanh trong và ngoài nước.

Ở chiều ngược lại, đại diện địa phương cũng chia sẻ những vướng mắc trong năng lực thực thi chính sách, từ hạn chế về nguồn lực, trình độ cán bộ đến việc thiếu các mô hình mẫu có thể nhân rộng. Điều này cho thấy, khoảng cách giữa chủ trương, chính sách và thực tiễn triển khai vẫn là một thách thức lớn cần sớm được thu hẹp.

Dù còn nhiều quan điểm khác nhau, điểm chung được các đại biểu thống nhất là: phát triển kinh tế biển chỉ thực sự bền vững khi đặt con người và hệ sinh thái vào vị trí trung tâm. Mọi giải pháp, chính sách nếu không gắn với sinh kế của cộng đồng ven biển và không dựa trên nền tảng bảo tồn tài nguyên, môi trường thì đều khó có thể phát huy hiệu quả lâu dài. Phiên đối thoại vì thế không chỉ làm rõ các vấn đề tồn tại, mà còn gợi mở hướng tiếp cận mới – tiếp cận dựa trên sự đồng thuận, hợp tác và trách nhiệm chung đối với tương lai của biển Việt Nam.