Hải sản làng biển Quảng Trị bước vào chuỗi giá trị OCOP

Xuất phát từ mong muốn gìn giữ các làng nghề truyền thống của quê hương vùng biển Quảng Trị, đồng thời nâng cao giá trị cho các sản phẩm hải sản, xây dựng mô hình hợp tác xã kiểu mới theo hướng phát triển bền vững, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người lao động địa phương, chị Đào Thị Tám – Giám đốc HTX Sản xuất kinh doanh (SXKD) dịch vụ Chế biến Thủy sản Long Tám đã từng bước đưa những sản vật đặc trưng của vùng biển Quảng Trị trở thành sản phẩm OCOP 3 sao, được thị trường đón nhận và tin dùng.

Tại diễn đàn “Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên biển và biển đảo Việt Nam” do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị tổ chức, chị Đào Thị Tám - Giám đốc HTX SXKD DV Chế biến Thủy sản Long Tám đã có những chia sẻ về hành trình biến sản vật vùng biển thành đặc sản OCOP 3 sao.

Hợp tác xã SXKD DV Chế biến Thủy sản Long Tám đóng tại địa bàn xã Bảo Ninh, tỉnh Quảng Bình (cũ), nay là tỉnh Quảng Trị. Tận dụng lợi thế sẵn có của địa phương và nguồn nguyên liệu dồi dào, chị Đào Thị Tám đã lựa chọn gắn bó với nghề chế biến hải sản truyền thống của quê hương.

Năm 2019, chị Đào Thị Tám chính thức thành lập HTX SXKD DV Chế biến Thủy sản Long Tám. Từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ ban đầu, HTX từng bước chuẩn hóa quy trình chế biến, đầu tư xây dựng nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc và phát triển các sản phẩm đạt tiêu chí OCOP qua đó khẳng định chất lượng, mở rộng thị trường tiêu thụ hải sản trong tỉnh và từng bước đưa thương hiệu hải sản Long Tám vươn xa hơn trên thị trường.

Hợp tác xã do chị Đào Thị Tám làm Giám đốc, được thành lập với vốn điều lệ 3 tỷ đồng, có 9 thành viên góp vốn, hiện đang tạo việc làm ổn định cho hơn 20 lao động thường xuyên, với mức lương từ 8–9 triệu đồng/người/tháng. Để đảm bảo môi trường sản xuất và tiết kiệm sức lao động, đơn vị đã đầu tư thêm 4 lò sấy máy bằng nhiệt, 2 kho đông lạnh, 10 tủ lạnh để bảo quản và 3 nhà xưởng để chế biến hải sản như mực khô, tôm khô, cá khô và các sản phẩm khác.

Mỗi năm, HTX SXKD DV Chế biến Thủy sản Long Tám sản xuất và chế biến 250–300 tấn hải sản các loại, bao gồm nước mắm, mắm ruốc, tôm, cá, mực... Hiện tại, HTX Long Tám đã đưa ra thị trường 4 sản phẩm OCOP, gồm mực khô, nước mắm, mắm ruốc, mực khô rim ăn liền, trong đó có 2 sản phẩm đạt danh hiệu sản phẩm nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh. Các sản phẩm của HTX không chỉ được tiêu thụ tại thị trường trong nước như TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội mà còn xuất khẩu sang thị trường Lào và Thái Lan.

Theo chị Đào Thị Tám, để sản phẩm hải sản đáp ứng tiêu chí OCOP, yếu tố then chốt trước hết nằm ở nguồn nguyên liệu và quy trình chế biến. Nguyên liệu phải bảo đảm tươi ngon, có nguồn gốc rõ ràng, trong khi khâu chế biến cần áp dụng công nghệ tiên tiến nhưng vẫn giữ được bản sắc truyền thống của địa phương.

Đơn cử như sản phẩm nước mắm Long Tám, nguyên liệu được thu mua trực tiếp từ nguồn cá tươi tại khu vực gần cảng cá Bảo Ninh, kết hợp với muối biển địa phương và phương pháp gài nén truyền thống, tạo nên hương vị đặc trưng, đậm đà. Với sản phẩm cá rim, HTX sử dụng nguồn nguyên liệu sạch, đạt chuẩn, áp dụng công nghệ sấy hiện đại, toàn bộ nguyên liệu đều là cá biển khai thác tại vùng biển Bảo Ninh.

Về chứng nhận và tiêu chuẩn chất lượng, chị Tám cho biết, kinh nghiệm quan trọng nhất là tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và trong nước, đồng thời thực hiện kiểm soát nội bộ chặt chẽ, đầu tư thiết kế chuyên nghiệp, áp dụng mã số mã vạch.

Bên cạnh chất lượng, xây dựng thương hiệu và câu chuyện sản phẩm được xem là yếu tố then chốt.  HTX Long Tám khai thác giá trị văn hóa bản địa vùng biển Bảo Ninh – Quảng Trị, gắn sản phẩm hải sản với du lịch văn hóa và du lịch trải nghiệm. Thông qua các gian hàng trưng bày sản phẩm OCOP, du khách không chỉ mua sắm mà còn được trải nghiệm, thưởng thức các món ăn đặc trưng địa phương.

HTX của chị Đào Thị Tám cũng chú trọng phát triển thị trường và đa dạng hóa kênh bán hàng, từ siêu thị, hội chợ đến thương mại điện tử và xuất khẩu. Hiện tại, các sản phẩm của HTX như cá đét rim khô, mực rim khô được bán trên toàn quốc, cũng như có mặt trên các sàn giao dịch thương mại điện tử.

Cũng theo chị Đào Thị Tám, sự liên kết và hỗ trợ từ chính quyền địa phương thông qua các chính sách khuyến khích phát triển hợp tác xã, liên kết chuỗi sản xuất đã tạo điều kiện quan trọng để người dân và HTX tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, như Quỹ hỗ trợ việc làm và các gói tín dụng dành cho HTX trên địa bàn toàn tỉnh.

Đáng chú ý, HTX SXKD DV Chế biến Thủy sản Long Tám đã được Chi cục Phát triển Nông thôn hỗ trợ gần 700 triệu đồng cho dự án xây dựng nhà xưởng và đầu tư hệ thống máy sấy, góp phần nâng cao năng lực chế biến và bảo đảm chất lượng sản phẩm.

Bên cạnh đó, việc vay vốn từ Quỹ 120 thông qua kênh Liên minh HTX Việt Nam đã giúp HTX mở rộng sản xuất, tạo việc làm ổn định cho các lao động là thành viên HTX, qua đó góp phần nâng cao thu nhập và phát triển kinh tế bền vững tại địa phương.

Với những tiêu chí cụ thể trong xây dựng sản phẩm OCOP, thời gian qua, Quảng Trị đã hình thành nhiều sản phẩm OCOP, sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu và nông sản mang đậm bản sắc địa phương. Nhiều sản phẩm từng bước khẳng định chỗ đứng trên thị trường nhờ chú trọng nâng cao chất lượng, xây dựng nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý và khai thác các giá trị văn hóa đặc trưng vùng miền để tạo nên sự khác biệt riêng.

Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh mở rộng kênh phân phối và hoạt động xúc tiến thương mại có trọng tâm, đưa sản phẩm OCOP vào hệ thống phân phối hiện đại, các sàn thương mại điện tử; đồng thời tăng cường kết nối với các nhà phân phối trong và ngoài nước.