Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong xử lý ô nhiễm nhựa

Theo các chuyên gia, việc xử lý ô nhiễm nhựa cần có sự tham gia của toàn xã hội, của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức và đối tác quốc tế, trong đó hợp tác quốc tế là rất quan trọng và ngày càng đặc biệt hơn.

Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong xử lý ô nhiễm nhựa

Có lẽ, chưa bao giờ vấn đề môi trường và rác thải nhựa lại được đề cập và quan tâm nhiều như thời gian gần đây. Rác thải nhựa đã trở thành một vấn đề gây nhức nhối toàn cầu và ở mỗi quốc gia, đặc biệt là những quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Theo thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa thải ra môi trường, đứng thứ 4 trong Top 20 nước hàng đầu thế giới về rác thải nhựa.

Rác thải nhựa là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường (ảnh minh hoạ)

Nhựa dùng một lần được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam và bình quân mỗi hộ gia đình sử dụng khoảng 1 kg túi nilon/tháng. Riêng Hà Nội và TP.HCM, trung bình mỗi ngày có tới 80 tấn rác thải nhựa và túi nilon được thải ra môi trường, đây thực sự là con số đáng báo động.

Rác thải nhựa là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường. Như vậy, với tình hình sử dụng nhựa quá tải như hiện nay, ô nhiễm môi trường đang ngày càng trở lên nặng nề, tạo ra những thách thức không nhỏ trong công tác quản lý môi trường.

Đặc biệt, theo phân tích từ các nhà khoa học, có tới hơn 13.000 hóa chất đã được phát hiện trong nhựa, với hơn 3.200 hóa chất có khả năng gây lo ngại đã được xác định và một số hóa chất khác vẫn chưa được đánh giá.

Những hóa chất này gây ra những rủi ro đáng kể cho sức khỏe con người và góp phần làm suy thoái môi trường cũng như gây ô nhiễm hệ sinh thái lâu dài. Các nghiên cứu cũng đã xác nhận rằng vi nhựa đã xâm nhập vào phần sâu nhất của cơ thể con người và có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, hô hấp, nội tiết, sinh sản và miễn dịch.

Trước những mối nguy hại từ rác thải nhựa, ông Lê Ngọc Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều hành động để giải quyết. Đồng thời Việt Nam cũng nhận được sự hỗ trợ tích cực của các tổ chức quốc tế như WWF, USAID... trong việc xử lý vấn đề ô nhiễm nhựa và rác thải nhựa đại dương.

Ông Lê Ngọc Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường

Việc xử lý ô nhiễm nhựa cần có sự tham gia của toàn xã hội, của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức, đối tác quốc tế. Việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này rất quan trọng và ngày càng đặc biệt hơn.

"Việt Nam cần đẩy mạnh sự hợp tác quốc tế để có sự hỗ trợ về cả kinh nghiệm xử lý, công nghệ, cũng như về lâu dài cần có phương án thay thế các sản phẩm nhựa có thể thay thế được. Nhất là trong bối cảnh Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa mà Việt Nam tham gia", ông Tuấn nhấn mạnh.

Cũng bàn về giải pháp, ông Patrick Haverman, Phó Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, cần có một cách tiếp cận toàn diện bao gồm các quy định nghiêm ngặt, giám sát chặt chẽ và nâng cao nhận thức của công chúng.

Ông Patrick Haverman, Phó Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam

Vị chuyên gia này cho rằng, hiệp ước toàn cầu về ô nhiễm nhựa cung cấp cơ sở hiệu quả và ràng buộc về mặt pháp lý để loại bỏ dần hóa chất nguy hại trong các sản phẩm nhựa, với mốc thời gian và mục tiêu rõ ràng.

Trên cơ sở đó, các ngành công nghiệp có thời gian để chuẩn bị và chuyển đổi, đảm bảo sự chuyển đổi có hệ thống và có thể quản lý được sang các giải pháp thay thế an toàn hơn và khuyến khích phát triển các hoạt động bền vững.

Nhiều khung pháp lý quan trọng được ban hành

Như đã đề cập ở trên, việc xử lý ô nhiễm nhựa cần có sự tham gia của toàn xã hội, của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức tác quốc tế. Tại nhiều diễn đàn quốc tế, Việt Nam đã đề xuất nhiều sáng kiến và chủ động tham gia cơ chế hợp tác toàn cầu, khu vực để giải quyết rác thải nhựa. Điều này thể hiện quyết tâm chính trị rất cao của Việt Nam trong việc hợp tác với cộng đồng quốc tế để giải quyết vấn nạn về ô nhiễm nhựa.

Để hiện thực hóa những quyết tâm, cam kết với cộng đồng quốc tế của Việt Nam, những năm qua Đảng và Nhà nước đã xây dựng khung pháp lý quan trọng liên quan đến rác thải nhựa. Bao gồm việc đưa ra các quy định, điều điều khoản riêng về rác thải nhựa và vi nhựa, điển hình như Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Luật đã bổ sung quy định về giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa; hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân hủy; khuyến khích sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế sản phẩm nhựa truyền thống.

Trong đó quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) đã được thực thi từ 1/1/2024 với hai trách nhiệm gồm thu gom, xử lý chất thải và tái chế bao bì, sản phẩm của nhà sản xuất, nhập khẩu. Ngoài mục tiêu tăng cường tái sử dụng, tái chế và giảm thiểu chất thải, quy định EPR mở ra bước ngoặt trong việc giải quyết các vấn đề rác thải nhựa hiện nay.

Đặc biệt, Bộ Tài nguyên và Môi trường, với chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực về môi trường, quản lý tổng hợp tài nguyên và bảo vệ môi trường biển và hải đảo, đã tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành các chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước như: Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Hội nghị Trung ương 8 khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã nêu mục tiêu cụ thể đến năm 2030 “Ngăn ngừa, kiểm soát và giảm đáng kể ô nhiễm môi trường biển; tiên phong trong khu vực về giảm thiểu chất thải nhựa đại dương”;

Ngoài ra, trong "Kế hoạch hành động quản lý rác thải nhựa đại dương ngành thủy sản, giai đoạn 2020 - 2030", Bộ NN&PTNT đặt ra 5 nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu, gồm: Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm và thay đổi thói quen của cộng đồng ngư dân và các bên có liên quan. Xây dựng và hoàn thiện ăn bản quản lý nhà nước về quản lý rác thải nhựa đại dương trong ngành thủy sản. Giảm thiểu rác thải nhựa, thu gom, phân loại từ nguồn, tái sử dụng, tái chế và từng bước thay thế sử dụng vật tư chuyên dùng bằng nhựa trong ngành thủy sản. Nghiên cứu khoa học, ứng dụng, phát triển, chuyển giao công nghệ liên quan đến quản lý rác thải nhựa đại dương trong ngành thủy sản.

Bảo Loan