Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh. Là thế hệ thứ ba trong một gia đình có truyền thống trồng lúa, bà Bùi Thị Hạnh Hiếu không chỉ kế thừa một di sản quý báu, mà còn thổi vào đó một tinh thần đổi mới, một tư duy nhân văn và một bản lĩnh mạnh mẽ của người phụ nữ hiện đại.

Với bà, gạo không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà còn là kết tinh của đất – trời – con người, là văn hóa, là trách nhiệm và là tương lai của nông nghiệp Việt Nam. Ngay từ những năm 2005, khi khái niệm "gạo hữu cơ" còn xa lạ với thị trường trong nước, bà Hiếu đã tiên phong khởi xướng mô hình canh tác thuận tự nhiên, bắt đầu hành trình xây dựng thương hiệu gạo Bảo.

“Văn hóa đọc, nền tảng kiến tạo hệ sinh thái tri thức trong nông nghiệp bền vững tại Bảo Minh”

Dưới sự dẫn dắt của bà Hiếu, Bảo Minh đã khẳng định vị thế là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong chế biến và kinh doanh nông sản đặc sản, với hệ thống hơn 2.500 điểm bán trên toàn quốc và ba vùng sản xuất gạo trọng điểm: Tây Bắc, Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long. Thế nhưng, điều làm nên giá trị bền vững của Bảo Minh không chỉ là hệ thống phân phối rộng lớn, mà còn ở tâm huyết gìn giữ gần 50 giống lúa đặc sản truyền thống, những giống từng có nguy cơ mai một do sự lấn át của giống lúa thương mại đại trà.

Các giống lúa như nếp Tú Lệ, Séng Cù, lứt huyết rồng hay Xi dẻo Hà Bắc... không chỉ là hạt gạo, mà còn là kết tinh của vùng đất, của văn hóa, của bàn tay nông dân qua bao thế hệ. Chính vì lẽ đó, bà Hiếu không quản ngại hành trình từ địa đầu Lũng Cú đến mũi Cà Mau, cùng các cộng sự đi khảo sát, tìm hiểu từng cánh đồng để giữ gìn nguồn gene quý giá của lúa Việt, đặc biệt là những giống gắn với đồng bào dân tộc thiểu số.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường về câu chuyện làm gạo hữu cơ, trong đó có câu chuyện về gạo sản phẩm, bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh, chia sẻ: Khi nói về gạo hữu cơ, chúng ta không chỉ nói đến một sản phẩm nông nghiệp, mà còn là câu chuyện của tâm huyết, của hành trình dài bền bỉ và một tầm nhìn dám nghĩ, dám làm.

Bảo Minh đã bắt đầu hành trình này từ năm 2005. Đó là thời điểm mà khái niệm “hữu cơ” còn rất mới mẻ tại Việt Nam. Tuy nhiên, với niềm tin rằng nông nghiệp phải gắn liền với tự nhiên, phải trả lại sự lành sạch cho đất, cho nước và cho con người, Bảo Minh đã kiên trì phát triển mô hình của mình theo hướng thuận tự nhiên. Đến năm 2010 rồi 2015, mô hình đã đạt được những tiêu chuẩn cơ bản của canh tác hữu cơ, đặt nền móng cho một hướng đi bền vững.

Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kinh doanh Chế biến Nông sản Bảo Minh

Điều đặc biệt là, chúng ta đang có dư địa rất lớn để phát triển gạo hữu cơ. Người xưa có câu "Nhất Thanh, nhì Lò, tam Tham, tứ Tốc", ám chỉ những vùng đất màu mỡ, phù hợp cho canh tác thuận tự nhiên. Và thực tế, đây cũng là những vùng đã và đang tiệm cận các tiêu chuẩn hữu cơ cơ bản. Nếu có sự đầu tư, quy hoạch bài bản, chúng ta hoàn toàn có thể mở rộng sản xuất, tạo ra các vùng nguyên liệu sạch cho cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Trở lại với Bảo Minh, một điểm sáng trong phát triển nông nghiệp hữu cơ chính là mô hình gạo ruộng rươi. Đây không chỉ là mô hình thuận tự nhiên mà còn là hệ sinh thái sống động. Con rươi chỉ sống được trong môi trường hoàn toàn không hóa chất, không thuốc trừ sâu, không phân bón hóa học. Điều đó buộc người nông dân phải thực sự tôn trọng tự nhiên, làm nông bằng sự hiểu biết và kiên trì.

Một điều thú vị là giá trị kinh tế của con rươi cao gấp 20 lần cây lúa. Chính điều đó khiến người nông dân càng thêm trân trọng ruộng rươi và vô hình trung, bảo vệ được môi trường sinh thái một cách tự nhiên nhất. Gạo từ ruộng rươi vì vậy cũng là một minh chứng rõ ràng cho tính bền vững và hiệu quả của mô hình thuận tự nhiên.

Không chỉ dừng ở những mô hình thuận lợi, Bảo Minh còn tiếp tục mở rộng vùng canh tác, như tại Đồng Phú, một vùng đất trước đây chưa đạt tiêu chuẩn. Việc cải tạo mất tới 55 bước để đạt mức an toàn, và thêm 15 bước để đạt tiêu chuẩn hữu cơ.

Bên cạnh sản phẩm gạo, Bảo Minh còn là cầu nối để hơn 1.000 sản phẩm OCOP từ 34 tỉnh thành đến với người tiêu dùng

Không dừng lại ở đó, bà Hiếu là người đề xướng và kiên trì xây dựng mô hình liên kết “7 nhà”: Nhà nước – Nhà khoa học – Nhà sản xuất – Nông dân – Hợp tác xã – Nhà phân phối – Ngân hàng – Báo chí. Đó là một chiến lược kinh tế, là một thông điệp mạnh mẽ về sự cộng hưởng để phát triển bền vững nông nghiệp Việt. Việc thành lập Hội đồng Khoa học, ứng dụng công nghệ tem truy xuất nguồn gốc từng ruộng lúa, quản lý chất lượng trên hơn 20.000 ha vùng trồng tại hơn 20 tỉnh thành là minh chứng cho cách làm bài bản, minh bạch và hiện đại mà Bảo Minh theo đuổi.

Bên cạnh sản phẩm gạo, Bảo Minh còn là cầu nối để hơn 1.000 sản phẩm OCOP từ 63 tỉnh thành đến với người tiêu dùng. Đó là một nỗ lực lớn trong việc gìn giữ bản sắc ẩm thực địa phương, đồng thời nâng tầm nông sản Việt qua cách làm thương hiệu, thiết kế bao bì tinh tế, hệ thống xay tại chỗ “bán đến đâu xát đến đó”, hay các hoạt động nếm thử tại điểm bán giúp người tiêu dùng hiểu và yêu hơn từng hạt gạo.

Đối với bà Hiếu, nông dân không phải là đối tượng để khai thác lợi nhuận, mà là người bạn đồng hành. Bà không ngừng hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật canh tác và đặc biệt là cam kết thu mua với giá cao hơn thị trường, giúp hàng nghìn hộ nông dân, nhất là ở vùng dân tộc thiểu số, cải thiện thu nhập rõ rệt. Các dự án vùng trồng hữu cơ đạt chuẩn EU, triển khai từ năm 2015, đã giúp bà con tiếp cận với mô hình sản xuất xanh, bền vững, điều không dễ thực hiện trong bối cảnh sản xuất nhỏ lẻ vẫn còn phổ biến.

Sản phẩm OCOP đến với người tiêu dùng. Đó là một nỗ lực lớn trong việc gìn giữ bản sắc ẩm thực địa phương

Điều đáng quý nhất ở bà Hạnh Hiếu có lẽ chính là cái “duyên nợ” với hạt gạo. Bà từng chia sẻ rằng, việc làm gạo đến với mình không phải ngẫu nhiên mà là một “mối lương duyên từ thuở nhỏ”, lớn dần lên cùng tình yêu với ruộng đồng, với người nông dân. Bà tâm đắc triết lý: “Kinh nghiệm mới là tiền”, coi trải nghiệm, thất bại và cả những bài học của thế hệ trước là tài sản vô giá, là vốn quý để phát triển hôm nay.

Tầm nhìn dài hạn của bà là xây dựng một hệ sinh thái nông nghiệp toàn diện, từ giống, kỹ thuật, chế biến đến phân phối. Nhằm hướng đến mục tiêu không chỉ chinh phục thị trường nội địa, mà còn vươn ra thế giới với thương hiệu gạo Việt bền vững, đặc sắc.

Bà Bùi Thị Hạnh Hiếu là một nữ doanh nhân thành công, là một người truyền cảm hứng cho ngành nông nghiệp Việt Nam bằng tâm huyết và trí tuệ. Dưới sự dẫn dắt của bà, Bảo Minh không đơn thuần bán gạo hay sản phẩm OCOP, mà còn đang giữ gìn bản sắc văn hóa Việt, nâng cao giá trị nông sản và viết tiếp giấc mơ “hạt ngọc Việt” được tỏa sáng trên thị trường trong nước và quốc tế.

Sỹ Tùng - Mạnh Hải